Alacağın Temliki (Devri) Nedir? Şekil Şartı Var mı?
Alacağın temliki (Alacağın Devri) nedir?
Alacağın temliki, alacaklının sahip olduğu alacak hakkının, borçlunun rızası aranmaksızın, şekle uygun yapılan sözleşmeyle, üçüncü kişiye devredilmesidir. Borçlu devir sözleşmesinin tarafı değildir. Haberinin olmasına dahi gerek yoktur. Bu sözleşmeyle alacaklılar arasında taraf değişikliği meydana gelmiş olur.
Alacağın temliki hangi yollarla gerçekleşebilir?
Türk Borçlar Kanunundaki alacağın temliki, iradi devre ilişkin düzenlemedir. Ancak yasal veya yargısal yollarla da devir mümkün olmaktadır. Bu halde alacağın geçmesi için herhangi bir irade açıklamasına gerek yoktur. Esasen burada bir devir değil de intikalden bahsetmek daha yerinde olur.
Alacağın temlikinin kapsamı nedir?
Alacağın temliki ile birlikte, asıl alacak hakkı devralana geçer. Alacak hakkının temliki, kısmen ya da tamamen olabilir. Kısmi devirlerde, alacağın bölünebilir nitelikte olması gerekir. Ayrıca, devrenin kişiliğine özgü olanlar dışındaki öncelik hakları ve bağlı haklar da devralana geçer. Asıl alacakla birlikte işlemiş faizler de devredilmiş sayılır.
Öncelik hakları alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Devredenin kişiliğine bağlı olmayan öncelik hakları, alacakla birlikte devralana geçmektedir. İİK m. 206 alacaklıların sırasını belirlemektedir. Bu maddeye yazılan imtiyazlı alacaklar arasında yer alan devreden bu alacağı devrettiğinde, devralan alacaklı da aynı imtiyazdan yararlanır. Bunun dışında tapuya şerh edilmiş bir alacak varsa temliki halinde yine devralan bu şerhin etkisinden faydalanacaktır.
Faizler alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Faizler, alacağa bağlı (fer’i) oldukları durumda asıl alacakla birlikte devralana geçer. TBK m. 189’a göre, asıl alacakla birlikte işlemiş faizler de devredilmiş sayılır.
Yenilik doğuran haklar alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Yenilik doğuran haklar, alacağa bağlı (fer’i) oldukları durumda asıl alacakla birlikte devralana geçer. Ancak yenilik doğuran hak, alacağa değil de borç ilişkisine bağlıysa bu durumda devralana geçmeyecektir.
Teminat hakları alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Taraflarca, alacağın zamanında ve eksiksiz olarak ifa edilmesinin teminata bağlanması halinde, kural olarak devredenin kişiliğine bağlı olmayan bu teminat hakları da devir ile birlikte devralana geçer. Teminatlar, fer’i hakların başında gelmektedir. Devralan, ayrı bir işleme gerek olmaksızın rehin, kefalet gibi teminatlar varsa bunlardan yararlanır.
Taşınır rehni alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Devir sözleşmesine konu alacak, taşınır mal rehni ile teminat altına alınmışsa devreden, zilyedi bulunduğu rehni, devralana teslim etmek zorundadır. Taşınır rehni, eşya cinsinden alacağa bağlı fer’i bir haktır. Alacağa teminat sağlamak için konulan taşınır rehninde, teslimle kurulması hükmünden farklı olarak rehne konu taşınır mal, devredene teslim edilmeksizin yeni alacaklı, devir işlemiyle birlikte rehin hakkını kazanır.
Tescili zorunlu taşınır malların rehni alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Devir sözleşmesine konu alacak, tescili zorunlu taşınır mal rehni ile teminat altına alınmışsa devreden, zilyedi bulunduğu rehni, devralana teslim etmek zorunda kalmayacaktır. Bir Yargıtay kararında “Davacı taraf ile dava dışı banka arasında yapılan alacağın temliki sözleşmesi gereği, alacağın teminatı olan ticari işletme rehninin de davacı adına tescili talep edilmektedir. Ticari işletme rehni asıl alacağa bağlı fer’i nitelikte bir hak olduğuna göre rehnin de alacağı temlik alana temlikinde yasal bir engel bulunmamaktadır” şeklinde hüküm verilerek ticari işletme rehninin alacağın temliki sözleşmesine konu edilebileceği belirtilmiştir.
Hapis hakkı alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Hapis hakkı, alacak sahibinin lehine meydana gelen, alacağı garanti eden fer’i nitelikte bir haktır. Devredilen alacak sayesinde doğmuş olan hapis hakkı da alacağın devredilmesi ile kendiliğinden devralana geçecektir. Ancak bu konuda doktrinde farklı görüşler de mevcuttur.
Hak ve alacaklar üzerinde kurulan rehin alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Hak veya alacak üzerinde rehin hakkı, rehinli alacaklıya, üzerinde rehin kurulan hak veya alacağı icra vasıtası ile paraya çevirerek alacağı tahsil etme yetkisi verir. Alacağın temliki durumunda bu rehin hakları da kendiliğinden devralana geçecektir.
İpotek alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
İpotekli taşınmaz devredilebildiği gibi, ipotekli alacak da rehin alacaklısı tarafından bir üçüncü kişiye, borçlunun onayı olmaksızın devredilebilir. İpotek, güvence altına aldığı alacağa bağlı fer’i bir hak olduğundan alacaktan ayrılması mümkün değildir. Hal böyle olunca, ipotekli alacağın temliki halinde ipotek de kendiliğinden devralana geçer.
İpotekli alacağın temliki için tapu siciline tescil gerekli midir?
TMK m. 891’e göre, “İpotekle güvence altına alınmış bir alacağın temlikinin geçerli olması, temlikin tapu kütüğüne tescil edilmesine bağlı değildir.” hükmü uyarınca ipoteğin yeni alacaklıya geçmesi için tescil işlemi zorunlu değildir. Devir işleminin tamamlanmasına rağmen, eski rehinli alacaklının ismi tapu sicilinde kalır.
İpotekli borç senedi ve irat senedi alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
TMK m. 924’e göre, “İpotekli borç senedindeki veya irat senedindeki alacağın temliki, rehin senedinin teslim edilmesine bağlıdır. Rehin senedinin nama yazılı olması halinde devralanın adı ve devir işlemi senet üzerine yazılır.” hükmü gereğince kanun koyucu, ipotekli borç senedi ve irat senedi halinde alacağın temlikinin şeklini belirtmektedir.
Kefalet alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Kefilin sorumluluğu, fer’i bir sorumluluk doğurur. Esas alacağa bağlı bir kefalet varsa, genel kurala göre alacağın temliki ile kefalet de devredilmiş olur. Bunun yanında, alacaklı kısmi bir devir yapmış ise, kefaleti kendi alacağı için elinde tutup, devrettiği kısmı kefalet dışı bırakabilir.
Alacağın temliki sözleşmesinde teminat haklarının devredilmeyeceği kararlaştırılabilir mi?
İrade ve sözleşme özgürlüğü çerçevesinde, taraflar teminat haklarının devredilmeyeceğini kararlaştırabilirler. Örneğin, taraflar kefalet alacağının devralana geçmeyeceğini, devredene ait olacağını kararlaştırırlarsa, bu halde kefalet borcu sona erer.
Alacağın temlikinde borçlunun onayı gerekli midir?
Alacağın temlikinde borçlunun onayı gerekmez. Borçlu devir sözleşmesinin tarafı değildir. Haberinin olmasına dahi gerek yoktur.
Alacağın temlikinin şekil şartı nedir?
Alacağın temliki sözleşmesi yazılı şekle tabidir (TBK m. 184). İpotekli alacağın temliki için de yazılı şekil yeterlidir, ancak uygulamada güvenlik amacıyla noterde veya tapu sicil müdürlüğünde düzenlenmektedir.
Alacağın temlikinde devredenin tasarruf yetkisi ne zaman bulunmalıdır?
Alacağın temliki, tasarruf işlemi olduğundan, geçerli olması, devredenin alacak üzerinde tasarruf yetkisine sahip olmasına bağlıdır. Bu yetki, kural olarak devir işleminin yapıldığı anda mevcut olmalıdır.
Alacağın birden fazla kişiye devredilmesi durumunda hangisi geçerli olur?
Alacak hakkı, birden fazla alacağın temliki sözleşmesine konu olmuşsa, tasarruf işlemlerinde geçerli olan “öncelik ilkesi” sebebiyle zaman yönünden önce yapılan devir geçerli olur.
İflas eden alacaklı alacağını devredebilir mi?
İflas eden alacaklının iflas masasına kaydedilen alacakları üzerindeki tasarruf yetkisi sona erer (İİK m. 191). Bu nedenle iflas eden alacaklı alacağını devredemez.
Hacizli alacak devredilebilir mi?
Haciz halinde alacaklının haczedilen alacak üzerinde tasarruf yetkisi yoktur. Bu nedenle hacizli alacak devredilemez.
Alacağın temlikinde devredenin garanti sorumluluğu var mıdır?
Alacak, yasa gereğince geçtiği durumlarda, TBK m. 191/2 uyarınca, madde metninden de anlaşılacağı üzere, eski alacaklının yeni alacaklıya karşı garanti yükümlülüğü yoktur. Yani önceki alacaklı, alacağın varlığından ve borçlunun ödeme gücünden sorumlu olmayacaktır.
Alacağın gerçek değerinin altında devredilmesi mümkün müdür?
Alacağın gerçek değerinin altında temliki vaat edilmiş olsa dahi devir, gerçek değer üzerinden olacaktır. Örneğin, elli bin liralık alacak, otuz bin liraya devredilirse, alacak elli bin lira üzerinden devredilmiş sayılacak ve borçlu yönünden takip olacaksa da elli bin lira üzerinden yapılacaktır.
İlama bağlanmış bir alacağın temliki halinde devralan ilamlı icra yoluna başvurabilir mi?
İlama bağlanmış bir alacağın temliki halinde, devralanın ilamlı icra yoluna başvurup başvuramayacağı hususunda olumlu yaklaşılmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ilama dayalı bir alacağı devralan, borçluya karşı ilamların icrası yoluna gidebilecektir.
Zamanaşımının durması sebepleri alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
TBK m. 153’te yer alan zamanaşımının durması sebepleri kişiye bağlıdır. Devreden açısından geçerlidir. Bu nedenle devirle birlikte zamanaşımı işlemeye başlar.
Alacağın temlikinden sonra işleyecek olan gecikme faizleri kime ait olur?
Alacağın temlikinden sonra işleyecek olan gecikme faizlerinin devralana geçeceği açıktır. Yargıtay bir kararında bu durumu teyit etmiştir.
Devirden önce oluşan temerrüt faizinin durumu nedir?
Devirden önce oluşan temerrüt faizinin devralana geçmediği, devirden sonra gerçekleşen temerrüt faizinin devralana geçtiği savunulmaktadır.
Aşkın zarar alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Alacağın temlikinden önce, TBK m. 122 kapsamında oluşan aşkın zararın, diğer bir deyişle temerrüt faizi ile karşılanamayan zararın, devirle birlikte kendiliğinden devralana geçmeyeceği, aşkın zararı talep hakkının devredende olduğu, devirden sonra oluşacak aşkın zararı talep hakkının ise devralana geçeceği kabul edilmektedir.
Seçimlik borçlarda alacaklıya tanınan edimi seçme hakkı alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Seçimlik borçlarda alacaklıya tanınan edimi seçme hakkı, alacağa bağlı yenilik doğuran hak olarak kabul edilir ve alacağın temliki ile devralana geçer.
Sözleşmeden dönme hakkı alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Sözleşmeden dönme hakkı, borç ilişkisine bağlı bir yenilik doğuran hak olduğu için devralana geçmeyecektir. Borç ilişkisinin tarafı olmaya devam eden devreden, bu hakkı kullanmaya devam edebilecektir.
Mülkiyetin saklı tutulması kaydıyla satışta, mülkiyeti saklı tutma kaydı alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta her ne kadar satılan şey alıcıya teslim edilmişse de mülkiyet alıcıya geçmez ve alacağın temliki durumunda satıcının hakkı olarak kalan mülkiyeti saklı tutma hakkı da yan haklar olarak devralana geçer. Alacağı devreden ve devralan, temlikin özel sicile kaydedilmesini isteyebilirler.
Tahkim şartı alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Sözleşmede tahkim şartı varsa, aksine düzenleme yoksa devralan, bundan yararlanabilecektir.
Ceza koşulu alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Sözleşmede ceza koşulu öngörülmüşse, aksine düzenleme yoksa devralan, bundan yararlanabilecektir. Eğer alacağın gecikmesi, devirden sonra meydana gelmişse ceza koşulunu isteme hakkı, devralana geçmiştir. Aksi halde devredene ait olmalıdır.
İntifa hakkı sahibi intifa hakkını devredebilir mi?
İntifa hakkı sahibi, intifa hakkının konusunu değilse bile, intifa hakkının kullanılmasını başkasına devredebilir (TMK m. 806). Malik de alacağın temliki yoluyla intifa hakkı tesis edebilir (TMK m. 795).
Taşınır rehninin devredende kalması kaydıyla yapılan devir geçerli midir?
Taşınır rehninin devredende kalması kaydıyla yapılan devir, haklı olarak geçersiz kabul edilmektedir. İki gerekçe sunulmaktadır: İlk olarak, taşınmaz rehin hakkı bunun temelinde olan alacaktan koparılamaz; ikinci olarak ise, taşınmaz rehni hakkından feragat, ancak tapu sicil müdürlüğünde terkin beyanında bulunulmakla sona erdirilebilmektedir.
Garanti sözleşmesi alacağın temliki ile birlikte devralana geçer mi?
Garanti, fer’i nitelik taşımadığından alacağın temliki kapsamına dâhil değildir. Bu nedenle garanti sözleşmesi alacağın temliki ile birlikte devralana geçmez.
Alacağın temlikinde borçluya bildirim yapılması zorunlu mudur?
Alacağın temlikinde borçluya bildirim yapılması zorunlu değildir. Ancak kendisine devir işlemini bildirmeyen borçlu, ilk alacaklıya iyi niyetli olarak yaptığı ödeme ile borcundan kurtulur (TBK m. 186).
Bu konuda daha fazla yardım veya danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.