چگونه یک قرارداد ساخت و ساز بین‌المللی در ترکیه آماده کنیم؟
قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی که در ترکیه تهیه می‌شوند، متون حقوقی پیچیده‌ای در تقاطع سیستم‌های حقوقی کشورهای مختلف، استانداردهای فنی و شیوه‌های تجاری هستند. در فرآیند تهیه این قراردادها، بسیاری از عناصر مهم باید با دقت ارزیابی شوند، از ظرفیت حقوقی طرفین گرفته تا انتخاب قانون قابل اجرا، از روش‌های حل اختلاف تا مشخصات فنی. یک قرارداد ساخت و ساز بین‌المللی که به درستی تهیه شده باشد، نقش کلیدی در تکمیل موفقیت‌آمیز پروژه و جلوگیری از اختلافات احتمالی دارد.
قرارداد ساخت و ساز بین‌المللی چیست؟
اگر طرفین قرارداد دارای ملیت‌های مختلف یا اقامتگاه‌های متفاوت در کشورهای مختلف باشند، یا اگر موضوع قرارداد، خدمات یا پرداخت‌ها از مرزهای یک کشور عبور کند، آن قرارداد دارای ماهیت بین‌المللی است. علاوه بر این، قراردادهایی که از نظر جنبه‌های شخصی یا جغرافیایی عناصر خارجی ندارند یا به چندین سیستم حقوقی متصل نیستند نیز تا حدی که به تجارت بین‌المللی و/یا سرمایه‌گذاری بین‌المللی مربوط می‌شوند، دارای شخصیت بین‌المللی هستند.
ویژگی‌های اساسی قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی چیست؟
قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی عموماً پروژه‌های با ارزش بالا، بلندمدت و پیچیده هستند. یک طرف معمولاً یک نهاد دولتی خارجی است، و طرف دیگر یک شرکت پیمانکاری یا شرکت‌هایی با مقر در کشوری دیگر است. اغلب، کارفرما یک نهاد عمومی از یک کشور در حال توسعه است، در حالی که پیمانکار شرکتی از یک کشور صنعتی است.
عناصر اصلی که باید هنگام تهیه قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی در نظر گرفت چیست؟
عناصر اصلی شامل اطمینان از ظرفیت طرفین برای ورود به قراردادها، تهیه قرارداد به صورت کتبی، انتخاب قانون قابل اجرا، تعیین روش حل اختلاف، اطمینان از زبان قرارداد واضح و دقیق، تعریف وضعیت‌های فورس ماژور، و تعیین توزیع ریسک است.
ظرفیت قراردادی طرفین چگونه تعیین می‌شود؟
طرفین یک قرارداد ساخت و ساز بین‌المللی باید طبق قوانین ملی خود ظرفیت انعقاد قرارداد را داشته باشند. اینکه آیا طرفین صلاحیت دارند یا خیر باید مطابق با سیستم حقوقی خارجی که تابع آن هستند ارزیابی شود. به ویژه:
ظرفیت قانونی و توانایی عمل اشخاص حقیقی:
- تابع قانون کشور تابعیت آنها
- مطابق با قانون کشور محل اقامت یا سکونت معمول تعیین می‌شود
- طبق ماده ۸ قانون حقوق بین‌الملل خصوصی و آیین دادرسی ترکیه، ظرفیت اشخاص حقیقی تابع قانون ملی آنهاست
ظرفیت قانونی و توانایی عمل اشخاص حقوقی (شرکت‌ها):
- تابع قانون محلی که مرکز اداری در آن واقع شده است
- مطابق با قانون محل تأسیس تعیین می‌شود
- طبق ماده ۸/۴ قانون حقوق بین‌الملل خصوصی و آیین دادرسی ترکیه، ظرفیت اشخاص حقوقی تابع قانون مرکز اداری در اساسنامه آنهاست
- قانون ترکیه برای ظرفیت اشخاص حقوقی خارجی که مرکز اداری واقعی آنها در ترکیه است اعمال می‌شود
مهم است بدانیم آیا طرفین دارای ظرفیت دادخواهی فعال و منفعل هستند و اینکه ارگان‌ها یا اشخاص مجاز برای نمایندگی و تحمل بدهی چه کسانی هستند. به ویژه در قراردادهای با نهادهای دولتی خارجی، لازم است به صراحت در قرارداد ذکر شود که طرف مقابل از مصونیت قضایی صرف نظر می‌کند. بنابراین، بررسی اسناد مجوز یا بخشنامه‌های امضای یکدیگر توسط طرفین در مرحله مذاکره یا در زمان انعقاد قرارداد از اهمیت بسیاری برخوردار است.
الزامات رسمی در قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی چیست؟
اگرچه قراردادها اصولاً تابع هیچ فرمی نیستند، اما مهم است که قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی به صورت کتبی و با جزئیات تهیه شوند. این می‌تواند از اختلافات آینده جلوگیری کرده و مشکلات اثبات را کاهش دهد.
قرارداد ساخت و سازی که بین مالک زمین و پیمانکار در ازای زمین انجام می‌شود، باید برای اعتبار به شکل رسمی انجام شود، زیرا هدف آن انتقال مالکیت املاک است. در واقع، قراردادی که حاوی تعهد انتقال زمین غیرمنقول به پیمانکار است، باید به شکل رسمی تنظیم شود تا معتبر باشد.
در صورت انعقاد قرارداد در محیط الکترونیکی، باید از امضای الکترونیکی امن استفاده شود. با این حال، معاملات قانونی که قوانین آنها را تابع فرم رسمی یا مراسم خاصی قرار می‌دهند، و همچنین قراردادهای ضمانت، نمی‌توانند با امضای الکترونیکی امن انجام شوند.
در عمل، طرفین قراردادهای ساخت و ساز بزرگ و مهم را به صورت کتبی و حتی به شکل رسمی تنظیم می‌کنند. در قراردادهایی که با تبادل داده‌های الکترونیکی (EDI) یا متن فکس انجام می‌شوند، از آنجا که اغلب در متون امضا وجود ندارد یا امضاها اصلی نیستند، به ویژه چنین متون امضا شده‌ای کپی هستند؛ از نظر آیین دادرسی، آنها فقط به عنوان شروع یک مدرک در نظر گرفته می‌شوند. طبق قانون ما، پذیرش فتوکپی امضا به عنوان امضای معتبر امکان‌پذیر نیست.
علاوه بر این، باید الزامات رسمی کشوری که در آن قرارداد منعقد می‌شود و کشوری که در آن اجرا خواهد شد، در نظر گرفته شود. زیرا گاهی اوقات الزامات رسمی مندرج در قانون محل اجرا ممکن است کاملاً برای حفاظت از نظم عمومی باشد، و قراردادهای با فرم‌های متفاوت ممکن است معتبر تلقی نشوند.
چرا انتخاب قانون قابل اجرا مهم است؟
انتخاب قانون قابل اجرا برای قرارداد تعیین می‌کند که چگونه مسائلی که در قرارداد تنظیم نشده‌اند حل و فصل شوند، دامنه حقوق و تعهدات طرفین چیست، و در صورت بروز اختلاف کدام سیستم حقوقی اعمال خواهد شد. وقتی این انتخاب انجام نمی‌شود، در صورت بروز اختلاف، مرجع قضایی قانون قابل اجرا را مطابق با قواعد تعارض قوانین خود تعیین خواهد کرد.
تعهدات اساسی پیمانکار در قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی چیست؟
تعهدات اساسی پیمانکار عبارتند از:
- انجام کار شخصاً یا انجام آن تحت مدیریت خود
- انجام کار با وفاداری و دقت
- تأمین ابزار و تجهیزات لازم
- شروع و ادامه کار به موقع
- پوشش خسارات
- تحویل کار به موقع
- تعهد به اطلاع‌رسانی به مالک
تعهدات اساسی مالک چیست؟
تعهدات اساسی مالک عبارتند از:
- پرداخت قیمت کار
- تأمین مواد لازم
- اطلاع‌رسانی در مورد وضعیت‌های خطرناک مواد یا موردی که برای تعمیر گذاشته شده است
- بازرسی کار
- اطلاع‌رسانی در صورت وجود نقص
رابطه پیمانکاری فرعی چگونه تنظیم می‌شود؟
توافقنامه پیمانکاری فرعی از نظر ماهیت یک قرارداد ساخت و ساز است، و پیمانکار اصلی این قرارداد را نه به نام مالک بلکه به نام و حساب خود منعقد می‌کند.
پیمانکار فرعی به عنوان یک دستیار مستقل، نه وابسته، از پیمانکار اصلی عمل می‌کند و دارای تخصص حرفه‌ای خاصی در موضوعی است که متعهد شده است.
پیمانکار اصلی اختیار نظارت و سرپرستی پیمانکار فرعی را ندارد. با این حال، طبق برخی دیدگاه‌ها، در صورتی که در قرارداد توافق شده باشد یا طبیعت کار ایجاب کند، امکان کار پیمانکار فرعی تحت مدیریت و نظارت پیمانکار اصلی وجود دارد.
مالک حق ندارد به پیمانکار فرعی دستورالعمل بدهد، و همچنین مالک هیچ حقی برای تقاضا از پیمانکار فرعی برای تولید و تحویل کار ندارد. مالک فقط در صورت برآورده شدن شرایط، می‌تواند بر اساس مقررات شبه جرم علیه پیمانکار فرعی ادعا کند.
تعهد پیمانکار فرعی برای ایجاد و تحویل کار ساختمانی نه به مالک بلکه به پیمانکار اصلی است. از آنجا که هیچ رابطه قراردادی بین مالک و پیمانکار فرعی وجود ندارد، مالک هیچ تعهدی برای پرداخت هزینه به پیمانکار فرعی ندارد.
در مسئولیت پیمانکار اصلی نسبت به مالک برای اقدامات پیمانکار فرعی:
- پیمانکار فرعی به عنوان شخص کمکی پیمانکار اصلی در نظر گرفته می‌شود
- پیمانکار اصلی در صورتی که در انتخاب یا دستورالعمل پیمانکاران فرعی تقصیری داشته باشد، مسئول است
- پیمانکار اصلی فقط با اثبات اینکه اگر خودشان چنین اقدامی را انجام می‌دادند، نمی‌توانستند مقصر محسوب شوند، می‌تواند از مسئولیت برای عمل پیمانکار فرعی رها شود
پیمانکار فرعی می‌تواند از حق قانونی حق حبس علیه مالک برای دریافت هزینه دریافتی از پیمانکار اصلی به دلیل کار بر روی ساختمان ساخته شده در زمین مالک استفاده کند، و می‌تواند درخواست ثبت این حق را کند. این حق صرف نظر از اینکه واگذاری کار به پیمانکار فرعی مجاز باشد یا نه، وجود دارد.
فورس ماژور و شرایط غیرمنتظره چگونه تنظیم می‌شوند؟
تنظیم فورس ماژور و شرایط غیرمنتظره در قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی از اهمیت زیادی برخوردار است.
این وضعیت‌ها باید به شرح زیر تنظیم شوند:
شرایطی که می‌توانند فورس ماژور تلقی شوند:
- جنگ‌ها
- آشوب‌های مدنی
- شورش‌ها و قیام‌ها
- اعتصابات
- سیل‌ها
- آتش‌سوزی‌ها
- زلزله‌ها
- افزایش فوق‌العاده قیمت مواد اولیه
- تغییرات غیرمنتظره در شرایط سیاسی و اقتصادی جهان
- تورم یا کاهش ارزش غیرمنتظره بیش از حد
با “بندهای مشقت” که باید در قرارداد گنجانده شوند:
- رویدادهایی که می‌توانند فورس ماژور یا شرایط غیرمنتظره تلقی شوند می‌توانند محدود شوند
- استناد آینده طرفین به رویدادهای خارج از این شرایط به عنوان فورس ماژور می‌تواند جلوگیری شود
- می‌توان تعیین کرد که آیا قرارداد با تطبیق با شرایط متغیر خاتمه خواهد یافت یا ادامه خواهد داشت
- می‌توان توافق کرد که آیا این شرایط تعهدات جبران خسارت یا بازپرداخت را بر طرفین تحمیل خواهد کرد یا خیر
- می‌توان تنظیم کرد که آیا این شرایط دلیلی برای تمدید زمان خواهند بود یا خیر
- چه کسی قرارداد را با شرایط جدید تطبیق خواهد داد (شخص ثالث بی‌طرف، داور یا دادگاه دولتی که به پرونده اصلی رسیدگی می‌کند) می‌تواند تعیین شود
علاوه بر این، طرفین می‌توانند با اشاره به کد فورس ماژور و مشقت شماره 421 اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) در قراردادهای خود، این وضعیت‌ها را تنظیم کنند. سیستم‌های حقوقی ملی اعتبار بندهای مشقت گنجانده شده در قراردادها را به رسمیت می‌شناسند.
طبق ماده 117 قانون تعهدات ترکیه، رویدادهایی که از نظر عینی غیرممکن است از آنها اجتناب کرد یا آنها را از بین برد و اجرای قرارداد را غیرممکن می‌سازند، “فورس ماژور” نامیده می‌شوند. اگرچه هیچ مقررات و اصول عمومی در مورد شرایط غیرمنتظره وجود ندارد، فسخ قرارداد یا تطبیق با شرایط متغیر می‌تواند بر اساس “اصل حسن نیت” در قانون مدنی درخواست شود.
اگر داوری برای حل اختلافات انتخاب شده باشد، بندهای مشقت باید در قرارداد گنجانده شوند. این به این دلیل است که داوران، عدم گنجاندن مقرراتی در قراردادهای طرفین برای تضمین تطبیق مقررات قراردادی با شرایط جدید غیرمنتظره را، در حالی که امکان انجام آن را داشتند، به عنوان یک سکوت عمدی تفسیر می‌کنند.
زبان قرارداد چگونه تعیین می‌شود؟
تهیه قرارداد به زبانی که هر دو طرف به طور مشترک می‌دانند، مناسب‌ترین روش است. امروزه، به دلایل عملی، زبان انگلیسی اغلب ترجیح داده می‌شود به عنوان زبان قراردادهای تجاری و اقتصادی بین‌المللی.
روش حل اختلاف چگونه تعیین می‌شود؟
مکانیسم‌های حل و فصل جایگزین به ویژه در حل اختلافات ناشی از قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی مورد نیاز هستند. مرجع قضایی که در صورت اختلاف باید به آن مراجعه شود باید به وضوح در قرارداد ذکر شود. در این زمینه:
- دادگاه کشوری که یکی از طرفین تبعه آن است می‌تواند به عنوان مرجع قضایی انتخاب شود
- یک دادگاه داوری نهادی بین‌المللی می‌تواند ترجیح داده شود
- یک دادگاه داوری موردی می‌تواند تعیین شود
- هنگامی که داوری به عنوان راه حل اختلافات انتخاب می‌شود، باید در نظر گرفته شود که اگر مقرره صریحی در قرارداد وجود نداشته باشد، تطبیق قرارداد با شرایط متغیر توسط داوران یا فسخ آن به راحتی مانند دادگاه‌های رسمی پذیرفته نمی‌شود
مسائل به ویژه مهم:
- مکانیسم‌هایی باید فراهم شود تا اطمینان حاصل شود که اختلافات مربوط به پروژه‌های ساخت و ساز می‌توانند به سرعت حل شوند، در صورت امکان در محل وقوع آنها
- اجرای تصمیم نهایی در کشوری که دارایی‌ها و دریافتی‌های طرفین در آن قرار دارد باید در نظر گرفته شود
- هماهنگی بین مرجع قضایی انتخاب شده و قانون قابل اجرا باید تضمین شود
- مسائلی مانند محل داوری، زبان داوری، قواعد داوری قابل اجرا و تعداد داوران باید به وضوح بیان شود
- اگر یکی از طرفین یک دولت یا نهاد دولتی باشد، موضوع مصونیت قضایی باید به طور ویژه تنظیم شود
علاوه بر این، روش‌های جایگزین حل اختلاف مانند میانجیگری و مصالحه می‌توانند در قرارداد پیش‌بینی شوند، و می‌توان شرطی را تحمیل کرد که بدون توسل به این روش‌ها، نمی‌توان به دادرسی یا داوری متوسل شد. این می‌تواند ادامه روابط تجاری بین طرفین را تضمین کند و هزینه‌های دادرسی را کاهش دهد.
قراردادهای FIDIC چیست؟
اینها فرم‌های قرارداد استاندارد هستند که توسط FIDIC (فدراسیون بین‌المللی مهندسان مشاور) تهیه شده‌اند. انواع مختلفی از قراردادها برای کارهای ساختمانی، کارهای الکتریکی و مکانیکی، طراحی-ساخت و پروژه‌های کلید در دست وجود دارد.
روش پرداخت چگونه تعیین می‌شود؟
در قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی، طرفین می‌توانند آزادانه در چارچوب رژیم ارز خارجی کشور پرداخت‌کننده، در مورد روش پرداخت تصمیم بگیرند. در عمل، روش‌های پرداخت زیر عمدتاً استفاده می‌شوند:
- اعتبار اسنادی: یکی از امن‌ترین روش‌های پرداخت است، سیستمی است که در آن بانک‌ها میانجیگری می‌کنند و از هر دو طرف محافظت می‌کنند.
- پیش پرداخت: این پرداختی است که در ابتدای کار انجام می‌شود، معمولاً به صورت درصد مشخصی از قیمت کل اعمال می‌شود.
- پرداخت اسنادی: این سیستمی است که در آن پرداخت در مقابل ارائه اسناد مشخص انجام می‌شود.
- پرداخت در مقابل کالا: این پرداخت‌هایی هستند که در مقابل تکمیل مراحل خاصی از کار انجام می‌شوند.
- معامله پایاپای: این پرداخت‌هایی هستند که از طریق تبادل کالاها یا خدمات متقابل انجام می‌شوند.
- پرداخت اعتبار پذیرش: این سیستمی است که فرصت پرداخت به تعویق افتاده را فراهم می‌کند.
- حساب مشترک: این پرداخت‌هایی هستند که از طریق یک حساب مشترک انجام می‌شوند.
هنگام تعیین روش پرداخت در قرارداد، موارد زیر باید در نظر گرفته شوند:
- محدودیت‌های رژیم ارز خارجی کشورها
- وضعیت مالی و اعتبار طرفین
- اندازه و مدت پروژه
- منابع تأمین مالی (مؤسسات اعتباری بین‌المللی و غیره)
- تعهدات مالیاتی و عوارض
- خطرات نرخ ارز و روش‌های محافظت
علاوه بر این، ارزی که پرداخت‌ها با آن انجام خواهد شد، چگونگی مدیریت تغییرات نرخ ارز، نرخ‌های بهره که در صورت تأخیر اعمال می‌شود، و اگر شرایط و تضمین‌هایی در مورد پیش پرداخت‌ها وجود دارد نیز باید به وضوح در قرارداد تنظیم شوند.
موارد فسخ قراردادهای ساخت و ساز چیست؟
دلایل فسخ قرارداد ساخت و ساز را می‌توان به شرح زیر تفصیل داد:
- فسخ با اجرا: قرارداد به دلیل اجرا پایان می‌یابد زمانی که پیمانکار ساخت و سازی را که متعهد شده است به موقع، مطابق با قرارداد و بدون نقص بسازد، تکمیل و تحویل می‌دهد، و مالک هزینه قراردادی را به طور کامل و به موقع پرداخت می‌کند.
- تجاوز از هزینه تخمینی: اگر هزینه تخمینی، که قبلاً با پیمانکار به طور تقریبی تعیین شده بود، بدون تأثیر مالک به طور افراطی افزایش یابد، مالک حق دارد هم در طول ساخت و هم پس از تکمیل ساخت، از قرارداد انصراف دهد.
- فسخ یک‌جانبه توسط مالک: مالک می‌تواند قبل از تکمیل کار ساخت و ساز، به شرطی که قیمت بخش تکمیل شده را پرداخت کند و تمام زیان پیمانکار را جبران کند، قرارداد را یک‌جانبه فسخ کند. در این صورت، مالک نیازی به داشتن دلیل موجه ندارد.
- عدم امکان: اگر اجرای کار ساخت و ساز در نتیجه یک رویداد غیرمنتظره یا عملی از سوی مالک یا پیمانکار غیرممکن شده باشد (اگر کار از بین رفته باشد)، قرارداد ساخت و ساز پایان می‌یابد.
- انصراف پیمانکار از قرارداد: پیمانکار می‌تواند در صورتی که مالک در انجام تعهد خود برای تأمین مواد یا زمین یا پرداخت هزینه کوتاهی کند، یا اگر مالک در پذیرش کار ساخت و سازی که توسط پیمانکار به آن ارائه شده است کوتاهی کند، از قرارداد انصراف دهد.
- نکول پیمانکار: اگر پیمانکار کار را به موقع شروع نکند یا اجرای کار را برخلاف قرارداد به تأخیر بیندازد، یا اگر بدون تقصیر مالک، ساخت و ساز به حدی به تأخیر بیفتد که با وجود تمام پیش‌بینی‌ها، تکمیل آن در زمان مقرر ممکن نباشد، مالک می‌تواند بدون انتظار برای زمان مشخص شده برای تحویل، از قرارداد انصراف دهد.
- اجرای معیوب: اگر کار ساخت و ساز به شدت معیوب یا برخلاف قرارداد باشد به حدی که مالک نتواند از آن استفاده کند و طبق قواعد انصاف نتوان او را مجبور به پذیرش آن کرد، مالک می‌تواند یا با رد پذیرش کار ساخت و ساز یا پس از پذیرش کار، از قرارداد انصراف دهد.
- شرایط فوق‌العاده: اگر رویدادهای فوق‌العاده‌ای که قبلاً قابل پیش‌بینی نبوده‌اند یا پیش‌بینی شده‌اند اما توسط هر دو طرف در نظر گرفته نشده‌اند، بعداً ظاهر شوند و مانع ساخت کار شوند یا آن را بسیار دشوار کنند، قاضی با استفاده از قدرت تشخیص خود، یا هزینه توافق شده را افزایش می‌دهد (یعنی قرارداد را با شرایط متغیر تطبیق می‌دهد) یا قرارداد را فسخ می‌کند.
هر یک از این موارد فسخ به طرق مختلف بر حقوق و تعهدات طرفین تأثیر می‌گذارد، و تنظیم واضح پیامدهای این وضعیت‌ها در قرارداد مهم است.
چرا استفاده از فرم‌های قرارداد استاندارد مهم است؟
فرم‌های استاندارد درک مشترکی بین طرفین آشنا با سیستم‌های حقوقی مختلف فراهم می‌کنند، فرایند مذاکره را کوتاه می‌کنند و یکنواختی در عمل را تضمین می‌کنند. فرم‌های استاندارد تهیه شده توسط سازمان‌هایی مانند FIDIC، ICE، بانک جهانی به طور گسترده‌ای استفاده می‌شوند.
تأمین مالی قرارداد چگونه تنظیم می‌شود؟
برای تأمین مالی پروژه‌های ساخت و ساز بین‌المللی، که عموماً شامل مبالغ بزرگی هستند، وام‌ها می‌توانند از سازمان‌های بین‌المللی مانند بانک جهانی، آژانس توسعه بین‌المللی، بانک سرمایه‌گذاری اروپا دریافت شوند. در این صورت، رعایت فرم‌های استاندارد و قوانین سازمان مربوطه ضروری است.
تضمین‌ها چگونه تنظیم می‌شوند؟
انواع تضمین‌های مورد استفاده در قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی عموماً تحت سه عنوان اصلی گروه‌بندی می‌شوند:
ضمانت‌نامه‌های مناقصه:
- اینها تضمین‌هایی هستند که برای اطمینان از اینکه شرکت مناقصه‌کننده پیشنهاد خود را پس نمی‌گیرد یا از امضای قرارداد اجتناب نمی‌کند، گرفته می‌شوند
- به عنوان درصد مشخصی از قیمت پیشنهادی تعیین می‌شوند
- تا زمان نتیجه‌گیری مناقصه معتبر هستند
ضمانت‌نامه‌های اجرا:
- اینها تضمین‌هایی هستند که پیمانکار کار را مطابق با قرارداد تکمیل خواهد کرد
- به عنوان درصد مشخصی از قیمت قرارداد تعیین می‌شوند
- عموماً تا پذیرش نهایی معتبر هستند
- کیفیت کار و تکمیل به موقع تضمین می‌شود
ضمانت‌نامه‌های پیش پرداخت:
- اینها تضمین‌هایی هستند که برای پیش پرداخت‌های انجام شده توسط مالک گرفته می‌شوند
- برای مبلغ پیش پرداخت صادر می‌شوند
- به نسبت استفاده از پیش پرداخت در کار آزاد می‌شوند
در تنظیم این تضمین‌ها، استانداردهای تعیین شده در بروشور اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) با عنوان “قوانین یکنواخت برای تضمین‌های قراردادی” به طور گسترده‌ای استفاده می‌شوند.
جنبه‌های زیر از تضمین‌ها باید به وضوح در قرارداد تنظیم شوند:
- فرم و محتوا
- دوره‌های اعتبار
- شرایط جبران خسارت
- شرایط آزادسازی
- صلاحیت‌های نهاد تضمین‌کننده
- زبان ضمانت‌نامه‌ها
- قانون قابل اجرا و موضوعات مرتبط
علاوه بر این، از آنجا که در مناقصات عمومی در کشورهای در حال توسعه اغلب ضمانت‌نامه‌های بانک‌های محلی مورد نیاز است، مشکلاتی که پیمانکاران بین‌المللی ممکن است در این زمینه تجربه کنند باید در نظر گرفته شود، و در صورت لزوم مکانیسم‌های تضمین متقابل باید ایجاد شود.
برای استفاده مؤثر از تضمین‌ها، سازماندهی لازم باید در موارد زیر انجام شود:
- ارائه به موقع تضمین‌ها
- نظارت منظم بر دوره‌ها
- دریافت تمدیدها در صورت لزوم
- تحقق شرایط آزادسازی
- اتخاذ اقدامات احتیاطی علیه خطر جبران خسارت ناعادلانه
کنترل و نظارت بر کار چگونه انجام می‌شود؟
مالک یا مهندس مشاور که از طرف مالک عمل می‌کند، کنترل می‌کند که آیا کار مطابق با قرارداد و مشخصات فنی انجام می‌شود. محدوده و نحوه استفاده از اختیار کنترل باید به وضوح در قرارداد ذکر شود.
مالک ممکن است در طول ساخت و ساز کار، دستورالعمل‌های مستقیم یا غیرمستقیم مختلفی به پیمانکار بدهد. این دستورالعمل‌ها ممکن است مربوط به موارد زیر باشد:
- خود کار ساخت و ساز
- نحوه انجام کار ساخت و ساز
- مواد مورد استفاده در ساخت و ساز
- انتخاب پیمانکاران فرعی
پیمانکار موظف است شخصاً کار ساخت و سازی را که متعهد شده است ایجاد کند یا آن را تحت مدیریت خود انجام دهد. این تعهد بر اساس این ایده است که شخصیت پیمانکار، توانایی شخصی و صلاحیت در قرارداد ساخت و ساز مهم است.
مقررات قانون در مورد تعهد پیمانکار به انجام کار شخصاً یا انجام آن تحت مدیریت خود الزامی نیست. طرفین می‌توانند به گونه‌ای دیگر توافق کنند. به عنوان مثال:
- قرارداد ممکن است مقرر کند که تمام یا بخشی از کار ساخت و ساز به پیمانکار فرعی داده شود
- دادن کار به پیمانکار فرعی ممکن است در قرارداد کاملاً یا جزئاً ممنوع شود
اختیار نظارت و کنترل مالک یا مهندس مشاور که از طرف آنها عمل می‌کند، شامل اطمینان از انجام کار مطابق با مشخصات فنی و پروژه‌ها، انجام کنترل کیفیت، و نظارت بر انطباق با برنامه کاری است. نحوه اعمال این اختیارات، آزمایش‌هایی که انجام خواهد شد، روش‌های تأیید و پذیرش باید به تفصیل در قرارداد تنظیم شود.
تأمین مواد چگونه تنظیم می‌شود؟
طرفین می‌توانند آزادانه در قرارداد ساخت و ساز تعیین کنند که کدام طرف مسئول تأمین مواد خام مانند شن و سنگ و مواد نیمه تمام مانند آهن، سیمان و آهک برای استفاده در ساخت و ساز کار خواهد بود. زمین و نقشه‌ها در این معنا مواد محسوب نمی‌شوند.
در یک قرارداد ساخت و ساز معمولی، مالک مواد را تأمین می‌کند، در حالی که پیمانکار کار ساخت و ساز را ایجاد می‌کند. در یک قرارداد تحویل کار ساخت و ساز، پیمانکار هم مواد را تأمین می‌کند و هم کار ساخت و ساز را ایجاد می‌کند. از آنجا که از مواد مربوطه قانون تعهدات مشخص می‌شود که تعهد تأمین مواد به عنوان قاعده به مالک تعلق دارد، در صورت تردید، تعهد پیمانکار به تأمین مواد باید رد شود.
پیمانکار مسئول موادی است که طبق مقررات تضمین در برابر نقص و موانع ارائه می‌دهد. اگر مواد توسط مالک تأمین شود، پیمانکار باید از این مواد مراقبت کند، با دقت از آنها استفاده کند و از آنها محافظت کند، و پس از تشخیص مواد معیوب فوراً به مالک اطلاع دهد. اگر در پایان کار مواد باقی بماند، پیمانکار موظف است مواد باقیمانده را به مالک بازگرداند.
تعهد بیمه کردن مواد مورد استفاده در ساخت و ساز اصولاً به مالک تعلق دارد. با این حال، اگر در قرارداد به گونه‌ای دیگر مقرر شده باشد، تعهد بیمه ممکن است به پیمانکار تعلق داشته باشد. علاوه بر این، در موارد اضطراری که مواد در معرض خطر خاصی قرار دارند، پیمانکار باید مواد را به نام مالک و با هزینه مالک بیمه کند.
پیمانکار موظف است در مورد مواد به مالک حساب پس دهد. طرفین می‌توانند جزئیات این تعهد حسابداری را در قرارداد تعیین کنند. پیمانکار موظف است مواد باقیمانده ارائه شده توسط مالک را در پایان کار بازگرداند. مواد باقیمانده به هر ماده‌ای اشاره دارد که بخش جدایی‌ناپذیر کار ساخته شده نیست.
اگر در طول اجرای کار کشف شود که مواد ارائه شده توسط مالک یا زمین داده شده توسط آنها معیوب است، یا اگر وضعیت‌هایی پیش بیاید که اجرای صحیح یا به موقع کار ساخت و ساز را به خطر بیندازد، پیمانکار موظف است فوراً به مالک اطلاع دهد، در غیر این صورت باید عواقب منفی را خود تحمل کند.
برنامه کاری چگونه تهیه می‌شود؟
برنامه کاری یکی از مهمترین عناصر قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی است و باید برای شامل جزئیات زیر تهیه شود:
تاریخ شروع و پایان کار باید به وضوح تعریف شود. شرایط میانی و تاریخ‌های بحرانی باید به وضوح در قرارداد تعریف شوند. روش‌های تهیه و به‌روزرسانی برنامه کاری باید به تفصیل مشخص شود.
برای موارد تأخیر:
- محدوده و مقدار جریمه‌ها
- روش محاسبه خسارات تأخیر
- جریمه‌های تأخیر روزانه، هفتگی یا ماهانه
- محدودیت کل جریمه تأخیر
وضعیت‌هایی که در آن تمدید زمان می‌تواند اعطا شود:
- فورس ماژور
- تأخیرهای ناشی از مالک
- تأخیرهای ناشی از مقامات اداری
- موانع فیزیکی غیرمنتظره
- افزایش‌ها و تغییرات کار
علاوه بر این، پاداش‌هایی که در صورت تکمیل زودهنگام داده می‌شود نیز باید در قرارداد تنظیم شود. رابطه بین برنامه کاری و پرداخت‌های پیشرفت، پیش‌بینی‌های جریان نقدی و برنامه بسیج نیز بخش‌های مهمی از برنامه کاری هستند.
برنامه کاری باید به طور دوره‌ای به‌روز شود، و چگونگی انجام این به‌روزرسانی‌ها، روش‌های تأیید و تعهدات طرفین باید به وضوح در قرارداد ذکر شود. روش مسیر بحرانی باید در به‌روزرسانی‌های برنامه استفاده شود، و تأخیرها و اقدامات تسریع باید در برنامه منعکس شود.
درخواست‌های تغییر چگونه مدیریت می‌شوند؟
اختیار مالک برای درخواست تغییرات، اطلاع‌رسانی درخواست‌های تغییر، فرآیند ارزیابی، تعیین قیمت و اثرات زمانی باید به وضوح در قرارداد تنظیم شود.
پذیرش موقت و نهایی چگونه تنظیم می‌شود؟
کار ساخت و سازی که تکمیل شده و مطابق با قرارداد ایجاد شده است باید توسط پیمانکار به مالک تحویل داده شود. برای کارهای ساخت و ساز غیرمنقول، قبل از تحویل، فرآیند ثبت در دفتر ثبت زمین انجام می‌شود.
اگر مالک به ناحق از پذیرش کار ساخت و ساز خودداری کند، طبق مقررات نکول بستانکار، در حالت نکول قرار می‌گیرد. در این صورت، کارهایی که می‌توانند سپرده‌گذاری شوند ممکن است توسط پیمانکار سپرده‌گذاری شوند.
با تحویل کار ساخت و ساز:
- منافع و خسارات کار به مالک منتقل می‌شود
- تعهد مالک به بازرسی و اطلاع‌رسانی ایجاد می‌شود
- ادعای پرداخت پیمانکار سررسید می‌شود
طرفین زمان تحویل کار ساخت و ساز را در قرارداد تعیین می‌کنند. در عمل، مشاهده می‌شود که طرفین در مورد زمان تحویل، بند جریمه و توافق‌های پاداش را تنظیم می‌کنند. بنابراین، پیمانکار موظف خواهد بود در صورت عدم تحویل کار ساخت و ساز در زمان توافق شده، جریمه پرداخت کند. از سوی دیگر، اگر پیمانکار کار را قبل از تاریخ توافق شده تحویل دهد، مالک موظف خواهد بود پاداش توافق شده را پرداخت کند.
مسئولیت‌های پیمانکار در طول دوره ضمانت که پس از پذیرش موقت آغاز می‌شود، ادامه می‌یابد. پیمانکار موظف است نقایصی را که در این دوره ظاهر می‌شوند برطرف کند. با پذیرش نهایی که در پایان دوره ضمانت انجام می‌شود، مسئولیت ضمانت پیمانکار پایان می‌یابد. با این حال، مسئولیت برای نقایص پنهان ادامه دارد.
پیمانکار باید مالکیت کار ساخته شده را به مالک منتقل کند و باید تعهدات ناشی از قرارداد ساخت و ساز را با دقت انجام دهد و از منافع مالک محافظت کند.
روش‌های آزمایش و راه‌اندازی چگونه تنظیم می‌شوند؟
در قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی، به ویژه در ساخت تأسیسات صنعتی، روش‌های آزمایش و راه‌اندازی باید به تفصیل تنظیم شوند. در این زمینه:
بازرسی فنی کار:
- بازرسی‌هایی که توسط مالک یا مهندس مشاور از طرف مالک انجام می‌شود
- روش‌های آزمایش که در هر مرحله اعمال می‌شوند
- ارزیابی و گزارش نتایج آزمایش
- روش‌هایی که در صورت عدم انطباق باید دنبال شوند
آزمایش‌های عملکرد:
- مقادیر عملکرد تضمین شده
- شرایط آزمایش و معیارهای پذیرش
- مدت آزمایش‌ها و آزمایش‌های تکراری
- جریمه‌ها و پاداش‌های عملکرد
- ارزیابی نتایج آزمایش
فرآیند راه‌اندازی:
- مرحله تکمیل مکانیکی
- آزمایش‌های سرد (راه‌اندازی سیستم‌ها بدون بار)
- آزمایش‌های گرم (راه‌اندازی سیستم‌ها با بار)
- آموزش پرسنل
- تهیه اسناد بهره‌برداری و نگهداری
- تأمین قطعات یدکی و مصرفی
مسئولیت‌های طرفین در طول فرآیند آزمایش و راه‌اندازی، مواد خام و مواد کمکی مورد استفاده، تأمین انرژی، تخصیص پرسنل و موارد مشابه نیز باید به وضوح مشخص شوند. علاوه بر این، روش‌های حل تأخیرها، نقص‌ها و عدم انطباق‌هایی که ممکن است در طول این فرآیند بروز کنند باید در قرارداد تعریف شوند.
ایمنی شغلی و حفاظت محیط زیست چگونه تنظیم می‌شوند؟
مسائل ایمنی شغلی و حفاظت محیط زیست اجزای مهمی از قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی هستند. به ویژه پس از سال 2003، این مسائل با اصول استوایی که توسط بزرگترین مؤسسات مالی جهان پذیرفته شده‌اند، اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند. این اصول هدف دارند اطمینان حاصل کنند که پروژه‌های ساختمانی که توسط مؤسسات وام‌دهنده تأمین مالی می‌شوند، به شیوه‌ای مسئولانه از نظر اجتماعی و سازگار با محیط زیست توسعه می‌یابند.
تعهدات مربوط به ایمنی شغلی و حفاظت محیط زیست باید به تفصیل در قراردادها تنظیم شوند. در این زمینه، استانداردهای ملی و بین‌المللی که باید رعایت شوند، قوانین محیط زیستی کشور میزبان و مقررات مربوط به بهداشت و ایمنی شغلی باید به وضوح بیان شوند. علاوه بر این، گزارش‌های ارزیابی اثرات زیست محیطی، تحلیل‌های ریسک ایمنی شغلی و مسئولیت‌های مربوط به آنها نیز باید در قرارداد گنجانده شوند.
اگرچه ظرفیت پیمانکار برای تأثیرگذاری بر جنبه‌های زیست‌محیطی در فعالیت ساخت و ساز سنتی توسط معیارها و شرایط فنی تعیین شده توسط کارفرمایان و مهندسان مشاور آنها محدود شده است، امروزه استانداردهای زیست‌محیطی و اجتماعی به معیارهای مهمی در تأمین مالی بین‌المللی تبدیل شده‌اند. بنابراین، اقدامات حفاظت محیط زیست، مدیریت پسماند، کنترل صدا، حفاظت از کیفیت هوا و مسائل مشابه باید به تفصیل در قراردادها تنظیم شوند، و تحریم‌هایی که در صورت عدم انجام این تعهدات اعمال خواهند شد باید به وضوح بیان شوند.
تعهدات بیمه چگونه تنظیم می‌شوند؟
تعهد بیمه کردن مواد مورد استفاده در ساخت و ساز اصولاً به مالک تعلق دارد. با این حال، اگر قرارداد به گونه‌ای دیگر مقرر کرده باشد، تعهد بیمه ممکن است به پیمانکار تعلق داشته باشد. به ویژه در موارد اضطراری که مواد در معرض خطر خاصی قرار دارند، پیمانکار باید مواد را به نام مالک و با هزینه مالک بیمه کند.
تعهدات بیمه در قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی باید تحت عناوین زیر تنظیم شوند:
- بیمه تمام‌خطر (بیمه ساخت و ساز در برابر تمام خطرات)
- بیمه مسئولیت کارفرما
- بیمه مسئولیت اشخاص ثالث
- بیمه مسئولیت حرفه‌ای
- بیمه حمل و نقل
- بیمه کارگران
- بیمه ماشین‌آلات و تجهیزات
در بیمه‌نامه‌ها:
- مبالغ بیمه
- دوره بیمه
- محدوده پوشش
- فرانشیزها
- تعهد پرداخت حق بیمه
- روش اعلام خسارت و جبران خسارت
- انتخاب شرکت بیمه
- طرف‌های بیمه مشترک
- حقوق رجوع
چنین مواردی باید به وضوح بیان شوند. علاوه بر این، شرایط اعتبار بیمه‌نامه‌ها، روش‌های تمدید، و روش‌هایی که در صورت لغو باید انجام شوند نیز باید در قرارداد تنظیم شوند.
مشخصات عمومی و خاص چگونه تهیه می‌شوند؟
تهیه مشخصات عمومی و خاص در بخش ساخت و ساز بین‌المللی موضوعی مهم است و باید طبق اصول خاصی تهیه شود:
مشخصات عمومی:
- یک سیستم مناقصه مدرن باید با ارزیابی پیش‌صلاحیت مؤثر متقاضیان شروع شود
- یک روش مناقصه بر اساس اسناد مناقصه با کیفیت بالا باید دنبال شود
- باید حاوی شرایط قراردادی متعادل باشد که ریسک‌های بالقوه آینده را به طور عادلانه بین کارفرما و پیمانکار توزیع می‌کند
- فرم‌های قرارداد استاندارد شناخته شده بین‌المللی مانند FIDIC می‌تواند به عنوان پایه در نظر گرفته شود
- مشخصات عمومی ممکن است بر اساس نوع پروژه (کارهای ساختمانی، کارهای الکتریکی-مکانیکی، کارهای طراحی-ساخت و غیره) متفاوت باشد
مشخصات خاص:
- حاوی شرایط و الزامات خاص مختص پروژه است
- مشخصات فنی باید به تفصیل مشخص شوند
- مواد مورد استفاده، استانداردها و الزامات کیفیت باید به وضوح تعریف شوند
- برنامه کاری، معیارهای عملکرد و شرایط پذیرش باید به وضوح تعیین شوند
- انطباق با قوانین و استانداردهای محلی باید رعایت شود
سازگاری مشخصات:
- مشخصات عمومی و خاص نباید با یکدیگر در تضاد باشند
- سلسله مراتب بین مشخصات باید تعیین شود
- مشخصات باید با سایر اسناد قرارداد سازگار باشند
- اصطلاحات فنی باید به طور مداوم استفاده شوند
- از عباراتی که ممکن است منجر به ابهام و تفسیرهای مختلف شوند باید اجتناب کرد
مشخصاتی که طبق استانداردهای بین‌المللی تهیه شده‌اند برای اجرای موفقیت‌آمیز پروژه و جلوگیری از اختلافات احتمالی از اهمیت بحرانی برخوردار هستند.
پیوست‌های قرارداد چگونه تنظیم می‌شوند؟
در قراردادهای ساخت و ساز بین‌المللی، پیوست‌های قرارداد جزء لاینفک قرارداد محسوب می‌شوند و از اهمیت زیادی برخوردار هستند. این پیوست‌ها عموماً شامل اسناد تفصیلی مانند مشخصات فنی، پروژه‌ها، نقشه‌ها، برنامه کاری، جدول‌های قیمت، مقادیر، توضیحات قیمت واحد، استانداردهای کیفیت، نمودار سازمانی و لیست پرسنل کلیدی هستند. در تهیه پیوست‌های قرارداد، باید توجه ویژه‌ای به اطمینان از سازگاری آنها با قرارداد اصلی و عدم وجود تناقض در خود آنها نمود.
در صورت تناقض بین پیوست‌های قرارداد، باید در قرارداد به وضوح ذکر شود که کدام سند با اولویت اعمال خواهد شد. عموماً این ترتیب اولویت به صورت: متن اصلی قرارداد، مشخصات فنی خاص، مشخصات فنی عمومی، پروژه‌ها، توضیحات قیمت واحد و سایر پیوست‌ها تنظیم می‌شود.
علاوه بر این، مسائلی مانند چگونگی افزودن پروژه‌های جدید در صورت تغییر در پروژه‌ها، و اینکه در صورت تعارض با پروژه‌های موجود کدام یک غالب خواهند بود، نیز باید در قرارداد تنظیم شوند.
روش مورد پیگیری هنگام تغییر پیوست‌های قرارداد یا افزودن پیوست‌های جدید، افراد مجاز و مقامات تأیید نیز باید در قرارداد مشخص شوند. به ویژه در پروژه‌های بلندمدت، از آنجا که ممکن است به دلیل پیشرفت‌های تکنولوژیکی یا نیازهای متغیر، تغییر در پیوست‌ها ضروری باشد، باید از قبل برنامه‌ریزی شود که این فرآیند چگونه مدیریت خواهد شد. انجام تمام تغییرات به صورت کتبی و امضا توسط طرفین از نظر جلوگیری از اختلافات احتمالی مهم است.
چگونه کنترل وضعیت مالی کارفرما را تضمین کنیم؟
کنترل وضعیت مالی کارفرما در پروژه‌های ساخت و ساز بین‌المللی بزرگ مقیاس بسیار مهم است. عموماً کارفرما، به ویژه اگر نهاد عمومی یک کشور در حال توسعه باشد، قادر نخواهد بود یا ترجیح نخواهد داد که پروژه ساخت و ساز را از منابع خود تأمین مالی کند. در این صورت، راه‌های زیر برای تأمین مالی پروژه دنبال می‌شوند:
- دریافت اعتبار از مؤسسات مالی بین‌المللی:
- بانک جهانی (بانک بین‌المللی بازسازی و توسعه – IBRD)
- انجمن توسعه بین‌المللی (انجمن توسعه بین‌المللی – IDA)
- بانک سرمایه‌گذاری اروپا (بانک سرمایه‌گذاری اروپا – EIB)
- صندوق توسعه اروپا (صندوق توسعه اروپا – EDF)
- ارائه تضمین‌های مالی:
- تضمین‌های مناقصه
- تضمین‌های عملکرد
- تضمین‌های بازپرداخت
- ترتیبات اعتبار اسنادی
- نامه‌های ضمانت بانکی
- اقدامات قراردادی:
- تعیین حقوقی که در صورت عدم پرداخت به موقع به پیمانکار اعطا می‌شود
- تعهد به گزارش دوره‌ای وضعیت مالی کارفرما
- حق توقف کار در صورت عدم انجام تعهدات مالی توسط کارفرما
- حقوق فسخ در صورت مشکلات پرداخت
- شناسایی منابع تأمین مالی جایگزین
- حسابرسی مالی منظم:
- کنترل دوره‌ای وضعیت مالی کارفرما
- حسابرسی منظم تأمین مالی پروژه
- نظارت بر اینکه آیا پرداخت‌ها به موقع انجام می‌شوند
- تشخیص زودهنگام ریسک‌های مالی و اتخاذ اقدامات لازم
تنظیم واضح این مکانیسم‌های کنترل در قرارداد برای پایداری مالی پروژه از اهمیت زیادی برخوردار است.
مسائل مورد توجه در مذاکرات قرارداد چیست؟
در مذاکرات قرارداد ساخت و ساز بین‌المللی، ابتدا باید اطمینان حاصل شود که طرفین ظرفیت انعقاد قرارداد را دارند. برای این منظور، بررسی اسناد مجوز یا بخشنامه‌های امضای یکدیگر توسط طرفین در مرحله مذاکره یا در مرحله انعقاد قرارداد از اهمیت زیادی برخوردار است. طرفین باید وجود ظرفیت قانونی طرف مقابل را بر اساس سیستم حقوقی خارجی که تابع آن هستند ارزیابی کنند.
به محض رسیدن به توافق در مورد عناصر اساسی قرارداد، نامه تأییدیه‌ای که حاوی امضای افراد مجاز به نمایندگی و متعهد کردن طرفین است باید مبادله شود. طبق ماده 23 قانون تجارت ترکیه، نامه تأییدیه امکان پیوند توافقات شفاهی یا توافقات انجام شده از طریق تلفن، تلگراف یا تلفکس را به متن کتبی فراهم می‌کند. اگر در مدت معینی به نامه تأییدیه اعتراض نشود، متن نامه کیفیت یک قرارداد کتبی بین طرفین را کسب می‌کند.
در طول مذاکرات، مناسب‌ترین روش تهیه قرارداد به زبانی است که طرفین به طور مشترک می‌دانند. امروزه، برای ملاحظات عملی، زبان انگلیسی به عنوان زبان قراردادهای تجاری و اقتصادی بین‌المللی بیشتر ترجیح داده می‌شود. علاوه بر این، انعقاد توافقنامه‌های محرمانگی در مذاکرات، نگهداری صورتجلسات منظم از مذاکرات و تعیین واضح ماهیت الزام‌آور توافقات مقدماتی مهم است.
در مذاکرات قرارداد، روش‌های حل و فصل اختلافاتی که ممکن است در آینده بروز کنند (دادگاه یا داوری) نیز باید به وضوح تعیین شوند. به ویژه اگر یکی از طرفین دولت یا نهاد دولتی باشد، موضوع مصونیت قضایی نیاز به روشن شدن دارد و باید اظهارنامه‌های انصراف لازم دریافت شود. علاوه بر این، قابلیت اجرای تصمیمات روش حل اختلاف انتخاب شده در کشورهایی که دارایی‌ها و دریافتی‌های طرفین در آنها قرار دارند نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
برای کمک یا مشاوره بیشتر در این زمینه، می‌توانید با ما تماس بگیرید.
چگونه یک قرارداد ساخت و ساز بین‌المللی در ترکیه آماده کنیم؟
