Turkse Rechtszaken Over Medische Fouten (Malpractice)

Medische Wanpraktijk Zaak in Turkije

Medische wanpraktijk, bekend als “malpraktis” in Turkije, verwijst naar gevallen waarbij patiënten schade lijden door onjuiste medische zorg of behandeling die afwijkt van geaccepteerde medische standaarden. Volgens het Turkse juridische kader wordt medische wanpraktijk gedefinieerd als schade veroorzaakt aan een patiënt door onwetendheid, onervarenheid of nalatigheid van een zorgverlener bij de toepassing van medische procedures.

Het probleem van medische wanpraktijk is de afgelopen tien jaar steeds belangrijker geworden in het Turkse rechtssysteem. Rechtbankdossiers geven aan dat rechtszaken over wanpraktijken een van de meest voorkomende soorten rechtszaken in het land vertegenwoordigen, met zaken die zowel in aantal als in complexiteit toenemen. Turkse advocaten gespecialiseerd in medische wanpraktijk zijn steeds waardevoller geworden, aangezien deze trend zowel het toegenomen bewustzijn van patiënten over hun wettelijke rechten als de veranderende normen van medische zorg die door de samenleving worden verwacht, weerspiegelt.

Binnen de context van het Turkse gezondheidszorgsysteem, dat functioneert als een hybride model met zowel publieke als private zorginstellingen, varieert de juridische benadering van wanpraktijken aanzienlijk, afhankelijk van waar de vermeende wanpraktijk heeft plaatsgevonden. Het systeem maakt onderscheid tussen staatsziekenhuizen, universiteitsziekenhuizen en particuliere zorginstellingen, die elk onder verschillende aansprakelijkheidsregimes vallen die direct van invloed zijn op hoe zaken van wanpraktijken worden beoordeeld.

Theoretische Basis van Medische Wanpraktijk

Definitie en Reikwijdte

De juridische definitie van medische wanpraktijk in Turkije is voornamelijk afgeleid van de Beroepsethische Regels van de Turkse Medische Vereniging. Artikel 13 van deze regels definieert wanpraktijk specifiek als “schade aan een patiënt als gevolg van onwetendheid, onervarenheid of nalatigheid, wat een slechte toepassing van medische praktijk vormt.” Onder de Turkse gezondheidswetgeving dient deze definitie als basis voor zowel civiele als strafrechtelijke procedures met betrekking tot medische wanpraktijken.

In het algemene begrip wordt medische wanpraktijk vaak simpelweg aangeduid als “doktersfout” (doktor hatası), een term die algemeen wordt gebruikt door het grote publiek en soms zelfs in informele juridische discussies. Deze vereenvoudigde term slaagt er echter niet in om de genuanceerde juridische en medische aspecten van wanpraktijkzaken te omvatten.

Het concept van medische wanpraktijk heeft een aanzienlijke evolutie doorgemaakt door recente rechterlijke beslissingen, met name in de uitspraken van het Turkse Hof van Cassatie (Yargıtay). Recente interpretaties hebben de reikwijdte van wanpraktijken uitgebreid tot niet alleen de fout, onwetendheid of nalatigheid van een arts, maar ook gevallen waarin artsen nalaten huidige behandelmethoden te volgen of op de hoogte te blijven van ontwikkelingen in de medische wetenschap. Deze bredere interpretatie heeft de potentiële aansprakelijkheid van zorgverleners aanzienlijk uitgebreid.

Zorgplicht van de Arts

In Turkije zijn medische professionals wettelijk verplicht om een zorgstandaard te demonstreren die zou worden verwacht van een redelijk bekwame beoefenaar in hun vakgebied. Deze standaard vereist geen buitengewone vaardigheden of bovenmenselijke toewijding, maar eerder de zorg die verwacht wordt van een gemiddelde gekwalificeerde medische professional met vergelijkbare opleiding en ervaring.

De zorgplicht strekt zich uit over de gehele duur van de medische behandeling, van preventieve zorg en diagnose tot behandelingsfasen en nazorg. Deze uitgebreide aanpak zorgt ervoor dat zorgverleners op elk moment van patiënteninteractie een passend niveau van aandacht en zorg handhaven.

Het Turkse rechtssysteem erkent dat verschillende normen van toepassing zijn op verschillende specialismen en expertiseniveaus. De verwachte zorgstandaard van een huisarts verschilt aanzienlijk van die van een specialist. Bij chirurgische ingrepen zou de zorgstandaard die van een huisarts wordt verwacht bijvoorbeeld niet gelijk zijn aan die van een gespecialiseerde chirurg. Deze gedifferentieerde benadering erkent de verschillende niveaus van opleiding, expertise en specialisatie binnen de medische professie.

In gevallen van vermeende wanpraktijk beoordelen de rechtbanken doorgaans of de zorgverlener heeft voldaan aan de zorgstandaard die zou worden verwacht van een redelijk bekwame beoefenaar van hetzelfde specialisme onder vergelijkbare omstandigheden. Deze objectieve standaard dient als maatstaf waartegen potentieel nalatige handelingen worden gemeten.

Juridisch Kader voor Medische Interventies

Concept van Medische Interventie

In het Turkse rechtssysteem wordt medische interventie breed gedefinieerd als alle handelingen die op het menselijk lichaam worden uitgevoerd met als doel het voorkomen, diagnosticeren, behandelen of verlichten van fysieke of psychologische aandoeningen. Deze uitgebreide definitie, centraal in de Turkse gezondheidswetgeving, omvat interventies die niet alleen gericht zijn op ziekten, maar ook op aandoeningen die mogelijk niet als ziekte kwalificeren maar niettemin fysiek of psychologisch ongemak veroorzaken.

Het concept van medische interventie vindt zijn constitutionele basis in artikel 17 van de Turkse Grondwet, dat fundamentele bescherming biedt voor persoonlijke integriteit. Dit artikel stelt expliciet: “De fysieke integriteit van het individu mag niet worden geschonden, behalve in geval van medische noodzaak en in gevallen die bij wet zijn voorgeschreven; en mag niet worden onderworpen aan wetenschappelijke of medische experimenten zonder zijn of haar toestemming.” Deze constitutionele bepaling vormt de fundamentele juridische bescherming tegen ongeautoriseerde medische interventies en stelt toestemming vast als een fundamentele voorwaarde.

Vereisten voor Rechtmatige Medische Interventies

Om als rechtmatig te worden beschouwd volgens de Turkse wetgeving, moet een medische interventie aan drie essentiële criteria voldoen. Ten eerste moet de interventie worden uitgevoerd door gekwalificeerd medisch personeel. Volgens Wet nr. 1219 inzake de Uitoefening van Geneeskunde en haar Takken, riskeren personen die geneeskunde beoefenen zonder de juiste kwalificaties een gevangenisstraf van twee tot vijf jaar en gerechtelijke boetes, zelfs als hun acties niet zijn gemotiveerd door financieel gewin. Deze wet bakent duidelijk af welke medische professionals bevoegd zijn om specifieke procedures uit te voeren, met bijzondere beperkingen voor niet-arts zorgverleners met betrekking tot diagnose en behandelingsplanning.

Ten tweede is geïnformeerde toestemming van de patiënt verplicht voordat wordt overgegaan tot een medische interventie. De Turkse wet beschouwt geïnformeerde toestemming niet louter als een formaliteit, maar als een fundamenteel recht van patiënten en een essentiële voorwaarde voor de wettigheid van medische interventies. Deze vereiste is afgeleid van zowel constitutionele principes als specifieke gezondheidszorgregels.

Ten derde moet de interventie voldoen aan de normen en methoden van de medische wetenschap die gelden op het moment van de behandeling. Dit vereist dat de gekozen diagnostische of behandelaanpak voldoet aan geaccepteerde medische praktijken, wordt ondersteund door actueel wetenschappelijk bewijs en geschikt is voor de toestand van de patiënt. Naleving van deze normen is cruciaal bij het bepalen of een zorgverlener aan zijn professionele zorgplicht heeft voldaan.

Vereisten voor Geïnformeerde Toestemming

Het Proces van het Informeren van Patiënten

De Turkse wet legt aanzienlijke nadruk op het proces van het informeren van patiënten voordat hun toestemming wordt verkregen. De inhoud van vereiste informatie moet uitgebreide details bevatten over de voorgestelde medische interventie. Patiënten moeten worden geïnformeerd over de aard en het doel van de procedure, potentiële risico’s en voordelen, de kans op succes, mogelijke bijwerkingen, gevolgen van het weigeren van de behandeling, alternatieve behandelingsopties en de risico’s en voordelen die met deze alternatieven gepaard gaan.

Wat betreft de methoden en procedures voor het verkrijgen van toestemming, bepalen Turkse regelgevingen dat informatie moet worden verstrekt in duidelijke, eenvoudige taal zonder technisch jargon, afgestemd op de sociale en culturele achtergrond van de patiënt om begrip te garanderen. Behalve in noodgevallen moeten patiënten redelijke tijd krijgen om na te denken over de informatie voordat ze een beslissing nemen. Hoewel schriftelijke toestemmingsformulieren standaardpraktijk zijn, vereist de Turkse wetgeving dat mondelinge uitleg deze formulieren aanvult, waarbij de zorgverlener die direct verantwoordelijk is voor de interventie de informatie verstrekt.

De wet erkent verschillende speciale gevallen en uitzonderingen op standaardprocedures voor geïnformeerde toestemming. In noodsituaties waarin het verkrijgen van toestemming onmogelijk is en onmiddellijke interventie noodzakelijk is om het leven te behouden of ernstige schade te voorkomen, mogen medische professionals verdergaan zonder voorafgaande toestemming.

Er zijn ook specifieke bepalingen voor patiënten die bewusteloos of geestelijk onbekwaam zijn, of anderszins geen toestemming kunnen geven, evenals voor situaties met betrekking tot overdraagbare ziekten die risico’s voor de volksgezondheid vormen.

Bekwaamheid tot Toestemming

De Turkse wet stelt duidelijke wettelijke bekwaamheidsvereisten voor het geven van geldige toestemming voor medische interventies. Over het algemeen hebben volwassen patiënten met een gezond verstand de wettelijke bekwaamheid om toestemming te geven voor of te weigeren medische behandeling. De beoordeling van bekwaamheid richt zich op de vraag of de persoon de verstrekte informatie kan begrijpen, de betekenis ervan kan waarderen, deze kan afwegen om tot een beslissing te komen, en die beslissing kan communiceren.

Voor minderjarigen en wettelijk onbekwame personen gelden speciale regels. Medische interventie voor deze personen vereist doorgaans toestemming van een wettelijke voogd of vertegenwoordiger. De Turkse wet schrijft echter voor dat minderjarigen of onbekwame personen die in staat zijn te begrijpen, nog steeds zoveel mogelijk betrokken moeten worden bij het besluitvormingsproces. Wanneer wettelijke vertegenwoordigers toestemming weigeren voor een behandeling die medische professionals als essentieel beschouwen, kan de zaak worden doorverwezen naar de rechtbanken volgens de bepalingen van het Turkse Burgerlijk Wetboek, specifiek artikelen 346 en 487.

In noodsituaties wordt het concept van veronderstelde toestemming operationeel. De Turkse wet staat onmiddellijke noodzakelijke medische interventies toe zonder expliciete toestemming wanneer de gezondheid van een patiënt ernstig in gevaar zou komen door vertraging. De juridische basis hiervoor is de aanname dat de patiënt zou hebben ingestemd als hij daartoe in staat was geweest. Dit principe van veronderstelde toestemming dient als een belangrijke uitzondering op de algemene vereiste van expliciete geïnformeerde toestemming, waarbij de behoefte aan snelle medische actie wordt afgewogen tegen respect voor de autonomie van de patiënt.

Aansprakelijkheid en Niet-Aansprakelijkheid Scenario’s

Complicaties vs. Wanpraktijk

Een kritisch onderscheid in de Turkse medische wetgeving bestaat tussen aanvaardbare complicaties en medische wanpraktijk. Hoewel beide kunnen resulteren in nadelige uitkomsten voor patiënten, hebben ze fundamenteel verschillende juridische implicaties.

Complicaties worden erkend als inherente risico’s bij medische procedures die kunnen optreden ondanks dat een arts alle gepaste zorg uitoefent en gevestigde medische protocollen volgt. Wanneer een arts aan alle wettelijke verplichtingen heeft voldaan – inclusief het verkrijgen van correcte geïnformeerde toestemming, het volgen van medische standaarden, en het betrachten van gepaste zorgvuldigheid – worden nadelige uitkomsten die toe te schrijven zijn aan bekende risico’s juridisch geclassificeerd als complicaties in plaats van wanpraktijken.

Daarentegen treedt wanpraktijk op wanneer schade voortvloeit uit het falen van een zorgverlener om te voldoen aan de zorgstandaard die in hun vakgebied wordt verwacht. Turkse rechtbanken beoordelen doorgaans of de negatieve uitkomst het gevolg was van een afwijking van gevestigde medische protocollen of een gebrek aan redelijke zorg weerspiegelde.

De juridische evaluatie draait om de vraag of de arts de patiënt adequaat heeft geïnformeerd over potentiële risico’s voor de procedure en of zij de procedure hebben uitgevoerd in overeenstemming met huidige medische kennis en standaarden. Een arts die de risico’s correct heeft bekendgemaakt en zich aan de medische standaarden heeft gehouden, zal over het algemeen niet aansprakelijk worden gesteld voor complicaties die zich voordoen ondanks goede zorg.

Situaties Waarin Complicaties Overgaan in Wanpraktijk

Complicaties kunnen in verschillende omstandigheden, erkend in de Turkse wet, veranderen in juridisch aanvechtbare wanpraktijken:

1. Wanneer complicaties niet tijdig worden geïdentificeerd door:
   • Onvoldoende onderzoek
   • Onvoldoende diagnostische tests
   • Gebrekkige patiëntmonitoring
2. Wanneer complicaties worden geïdentificeerd maar geen passende maatregelen worden genomen om ze aan te pakken
3. Wanneer complicaties worden herkend en maatregelen worden genomen, maar de arts nalaat gevestigde standaard medische interventies te implementeren die passend zijn voor de situatie

Deze overgangen benadrukken dat de grens tussen complicatie en wanpraktijk vaak niet afhangt van de initiële nadelige uitkomst zelf, maar van de reactie van de zorgverlener op zich ontwikkelende problemen.

Omstandigheden die Leiden tot Aansprakelijkheid

Verschillende specifieke omstandigheden leiden consequent tot aansprakelijkheid in Turkse medische wanpraktijkzaken:

Het niet herkennen van complicaties vormt een veelvoorkomende basis voor claims van wanpraktijken. Dit falen komt meestal voort uit onvoldoende aandacht voor symptomen van patiënten of onvoldoende begrip van potentiële complicaties die gepaard gaan met specifieke procedures of aandoeningen. Turkse rechtbanken hebben herhaaldelijk geoordeeld dat artsen een positieve plicht hebben om complicaties binnen hun vakgebied te anticiperen en te herkennen.

Onvoldoende onderzoek of follow-up vertegenwoordigt een andere belangrijke bron van aansprakelijkheid. Dit omvat:

• Het uitvoeren van onvolledige lichamelijke onderzoeken
• Het nalaten om passende diagnostische tests te bestellen
• Het verwaarlozen van voldoende patiëntmonitoring tijdens kritieke perioden
• Het bijhouden van ontoereikende medische dossiers die de zorgkwaliteit in gevaar brengen

Het niet nemen van noodzakelijke maatregelen zodra een complicatie of medisch probleem is geïdentificeerd, leidt ook tot aansprakelijkheid. Turkse rechtbanken evalueren of de zorgverlener passend heeft gereageerd door:

• Het implementeren van tijdige interventies
• Het regelen van specialistenconsultaties wanneer vereist
• Het initiëren van passende behandelprotocollen
• Het zorgen voor correcte patiëntenoverdracht wanneer noodzakelijke faciliteiten niet beschikbaar zijn

Wettelijke Verantwoordelijkheden in Wanpraktijkzaken

Civiele Aansprakelijkheid

In Turkije is civiele aansprakelijkheid voor medische wanpraktijk voornamelijk gebaseerd op de schending van contractuele verplichtingen of beginselen van onrechtmatige daad, afhankelijk van de aard van de arts-patiëntrelatie.

Voor privépraktiserende artsen is aansprakelijkheid doorgaans afgeleid van het mandaatcontract (vekalet sözleşmesi) dat tussen arts en patiënt is opgesteld. In deze context neemt de arts een verplichting op zich om medische diensten met gepaste zorg uit te voeren, in plaats van specifieke resultaten te garanderen. De uitzondering op deze regel geldt voor bepaalde procedures zoals cosmetische chirurgie, die kunnen worden beheerst door principes van het werkcontract (eser sözleşmesi) waarbij specifieke resultaten contractueel worden beloofd.

Voor openbare ziekenhuizen is civiele aansprakelijkheid gebaseerd op het concept van dienstfout (hizmet kusuru), waarbij de staat de primaire aansprakelijkheid op zich neemt voor fouten die worden gemaakt door zorgverleners die als ambtenaren optreden.

Soorten Verhaalbare Schade

De Turkse wet erkent twee primaire categorieën van verhaalbare schade in medische wanpraktijkzaken:

Materiële Schade (Maddi Tazminat)	Immateriële Schade (Manevi Tazminat)
Behandelkosten: Extra medische zorgkosten die nodig zijn om letsels als gevolg van wanpraktijk aan te pakken	Pijn en lijden: Fysieke pijn en emotioneel leed ervaren door de patiënt
Inkomensverlies: Inkomsten verloren tijdens herstelperioden wanneer men niet kan werken	Psychologisch leed: Psychologisch trauma als gevolg van misvorming of handicap
Verlies van verdienvermogen: Vermindering van toekomstig verdienpotentieel wanneer permanente invaliditeit het gevolg is	Verlies van levensvreugde: Verminderd vermogen om normale levensactiviteiten uit te voeren
Begrafeniskosten: Begrafeniskosten in dodelijke gevallen	Emotioneel trauma: Emotionele verwoesting ervaren door naaste familieleden in ernstige gevallen
Verlies van financiële ondersteuning: Financiële verliezen ervaren door afhankelijken van overleden patiënten	Reputatieverlies: Schade aan sociale reputatie door zichtbare verwondingen of functieverlies
Bepalingsmethode: Directe berekening van werkelijke en documenteerbare financiële verliezen	Bepalingsmethode: Naar het oordeel van de rechter, rekening houdend met de ernst van de schade, de mate van schuld, en de persoonlijke situatie van het slachtoffer

De vaststelling van immateriële schade valt binnen de bevoegdheid van de rechter, die de specifieke omstandigheden van elke zaak in overweging neemt, waaronder de ernst van de schade, de mate van schuld, en de persoonlijke situatie van het slachtoffer.

Strafrechtelijke Aansprakelijkheid

Medische wanpraktijk kan ook strafrechtelijke aansprakelijkheid tot gevolg hebben onder de Turkse wet, voornamelijk via bepalingen met betrekking tot nalatige overtredingen in het Turkse Wetboek van Strafrecht (TCK).

Een fundamenteel onderscheid bestaat tussen nalatigheid (taksir) en opzet (kast) in het Turkse strafrecht. De meeste medische wanpraktijkzaken betreffen nalatigheid in plaats van opzettelijke schade, wat situaties weerspiegelt waarin de zorgverlener de schadelijke uitkomst niet beoogde maar naliet om gepaste zorg uit te oefenen.

Het Turkse strafrecht maakt verder onderscheid tussen eenvoudige nalatigheid (basit taksir) en bewuste nalatigheid (bilinçli taksir):

• Eenvoudige nalatigheid treedt op wanneer de arts de schadelijke uitkomst noch beoogt noch voorziet
• Bewuste nalatigheid bestaat wanneer de arts geen schade beoogt maar de mogelijkheid van een negatieve uitkomst wel voorziet, maar toch doorgaat op basis van overmatig vertrouwen in hun professionele oordeel

Dit onderscheid beïnvloedt zowel de ernst van de straf als de procedurele vereisten, waarbij bewuste nalatigheid doorgaans resulteert in zwaardere straffen.

De meest voorkomende strafrechtelijke aanklachten in medische wanpraktijkzaken zijn:

• Nalatig letsel (taksirle yaralama) onder Artikel 89 van het Turkse Wetboek van Strafrecht, strafbaar met gevangenisstraf van 3 maanden tot 1 jaar of een gerechtelijke boete, met verhoogde straffen voor verzwaarde vormen van letsel
• Dood door schuld (taksirle öldürme) onder Artikel 85, met straffen van 2-6 jaar gevangenisstraf, met hogere marges voor meerdere sterfgevallen of gecombineerde sterfte en letselgevallen

In gevallen waarbij openbare zorgverleners betrokken zijn, kan een extra aanklacht van misbruik van officiële plicht door nalatigheid (TCK 257/2) van toepassing zijn wanneer oorzakelijk verband tussen de nalatige handeling en schade niet kan worden vastgesteld, maar de handeling zelf een plichtsverzuim vormt. Deze bepaling is alleen van toepassing op zorgverleners met ambtenarenstatus en draagt straffen van 3 maanden tot 1 jaar gevangenisstraf.

Jurisdictionele Kwesties in Wanpraktijkgeschillen

Bevoegde Rechtbanken

De bepaling van de bevoegde rechtbank voor medische wanpraktijkzaken in Turkije hangt voornamelijk af van waar de medische diensten werden verleend en de juridische status van de zorgverlener. Dit creëert een tweeledige aanpak voor het beslechten van wanpraktijkclaims. Wanpraktijk Advocaat İstanbul professionals zijn bijzonder ervaren in het navigeren van dit complexe jurisdictionele landschap voor zowel binnenlandse als internationale cliënten.

Voor zaken waarbij private zorgverleners betrokken zijn, inclusief onafhankelijke artsen, privéklinieken, en ziekenhuizen die door bedrijven of individuen worden beheerd, hebben de Consumentenrechtbanken (Tüketici Mahkemeleri) jurisdictie. Deze jurisdictie is vastgesteld onder Wet Nr. 6502 inzake Consumentenbescherming, die specifiek mandaat- en werkcontracten binnen haar bereik omvat. De juridische redenering is dat medische diensten die door private entiteiten worden verleend een consumententransactie vormen, waardoor deze geschillen stevig binnen het consumentenbeschermingsrecht vallen.

Omgekeerd, wanneer wanpraktijk vermeend plaatsvindt in openbare ziekenhuizen, hebben de Administratieve Rechtbanken (İdare Mahkemeleri) exclusieve jurisdictie. Dit is omdat artsen en zorgmedewerkers in openbare instellingen worden beschouwd als ambtenaren, en hun acties het functioneren van overheidsdiensten vertegenwoordigen. Deze zaken worden ingediend als “volledige herstelacties” (tam yargı davası) tegen de staatsinstelling in plaats van direct tegen individuele zorgverleners.

De juridische benadering van universiteitsziekenhuizen introduceert extra complexiteit. Voor staatuniversiteitsziekenhuizen behouden administratieve rechtbanken jurisdictie vergelijkbaar met andere openbare instellingen. Echter, voor stichting (vakıf) universiteitsziekenhuizen, hoewel administratieve rechtbanken nog steeds jurisdictie hebben, is er een opmerkelijk verschil: in tegenstelling tot artsen in openbare ziekenhuizen, zijn artsen die werken bij stichtingsuniversiteitsziekenhuizen niet onderworpen aan Wet nr. 657 op Ambtenaren. Dit onderscheid betekent dat in gevallen van persoonlijke fout, patiënten directe civiele rechtszaken kunnen aanspannen tegen deze artsen naast administratieve procedures tegen de instelling.

Territoriale Jurisdictie

De territoriale jurisdictie voor medische wanpraktijkzaken volgt verschillende principes afhankelijk van de juridische basis van de claim en de status van de zorgverlener.

Onder de algemene jurisdictieregels van het Turkse Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, kan een rechtszaak worden ingediend bij de rechtbank van de woonplaats van de gedaagde. Als er meerdere gedaagden zijn, kan de eiser de rechtbank kiezen van de woonplaats van een van de gedaagden. Deze bepalingen vormen het basiskader voor territoriale jurisdictie in alle civiele zaken, inclusief medische wanpraktijkgeschillen.

Speciale jurisdictiebepalingen voor medische wanpraktijkzaken bieden extra opties. Wanneer de claim is gebaseerd op een contractuele relatie, zoals in private zorginstellingen, kan de rechtszaak ook worden ingediend bij de rechtbank waar het contract moest worden uitgevoerd—meestal de locatie waar de medische behandeling plaatsvond. Dit biedt eisers flexibiliteit bij het selecteren van de meest geschikte locatie.

De consumentenbeschermingsbepalingen breiden de opties voor territoriale jurisdictie aanzienlijk uit voor patiënten. Onder Artikel 73 van de Wet op Consumentenbescherming, kunnen consumenten (patiënten) rechtszaken aanspannen bij de rechtbanken van hun eigen woonplaats, ongeacht waar de medische diensten werden verleend. Deze consumentvriendelijke bepaling heeft tot doel de barrières voor juridische rechtsmiddelen te verminderen door patiënten toe te staan te procederen in een vertrouwde omgeving zonder reiskosten te maken.

Voor medische wanpraktijkzaken die worden ingediend als onrechtmatige daadacties, kunnen eisers kiezen tussen de rechtbank van de woonplaats van de gedaagde, de plaats waar de onrechtmatige daad plaatsvond, de plaats waar de schade zich manifesteerde, of de eigen woonplaats van de eiser. Deze veelheid aan opties komt doorgaans de gewonde patiënt ten goede door verschillende potentiële forums voor geschillen te bieden.

Verjaringstermijn

Tijdslimieten voor Openbare Zorginstellingen

Medische wanpraktijkclaims tegen openbare zorginstellingen zijn onderworpen aan onderscheidende tijdsbeperkingen onder het administratief recht. De meest kritieke tijdsbeperking is de verjaringstermijn van één jaar vanaf ontdekking van de schade en de aansprakelijkheid van de zorgverlener. Deze relatief korte periode vereist dat gewonde patiënten snel handelen zodra ze zich bewust worden van potentiële wanpraktijk.

Naast deze op ontdekking gebaseerde beperking, geldt een absolute verjaringstermijn van vijf jaar, berekend vanaf de datum van de vermeende wanpraktijk. Deze absolute tijdsgrens betekent dat geen enkele claim kan worden ingediend na vijf jaar, ongeacht wanneer de patiënt de schade of het verband met medische behandeling ontdekte.

Voordat er een rechtszaak wordt aangespannen, moeten patiënten voldoen aan bepaalde administratieve voorwaarden. Specifiek moet de benadeelde partij eerst een schriftelijk verzoek tot schadevergoeding indienen bij de betreffende administratie binnen de ontdekkingsperiode van één jaar. De administratie heeft dan 30 dagen om te reageren. Als het verzoek wordt afgewezen of als afgewezen wordt beschouwd door administratief stilzwijgen, moet de patiënt hun rechtszaak indienen binnen 60 dagen na de afwijzing. Deze procedurele vereisten vormen verplichte voorwaarden voor geschillen, en het niet naleven resulteert in afwijzing van de zaak.

Belangrijk is dat in zaken tegen openbare instellingen, de verlengde verjaringstermijnen die van toepassing kunnen zijn in strafrechtelijke procedures geen invloed hebben op de administratieve tijdslimieten. Dit betekent dat zelfs als de vermeende wanpraktijk een strafbaar feit vormt met een langere verjaringstermijn, de administratieve claim nog steeds moet worden ingediend binnen het kader van één jaar/vijf jaar.

Tijdslimieten voor Private Zorgverleners

Voor medische wanpraktijkclaims tegen private zorgverleners zijn de toepasselijke verjaringstermijnen afhankelijk van de juridische basis van de claim, wat een complexer landschap creëert.

Op contract gebaseerde claims, die typisch ontstaan uit de mandaat (vekalet) relatie tussen patiënt en arts of het patiëntacceptatiecontract met privéziekenhuizen, zijn onderworpen aan een verjaringstermijn van vijf jaar vanaf de datum van de vermeende schending. Dit is van toepassing op de meeste medische behandelingen, inclusief algemene geneeskunde, chirurgie, en andere interventies waar de arts geen specifiek resultaat garandeert.

Voor behandelingen die geclassificeerd zijn als werkcontracten (eser sözleşmesi), zoals esthetische chirurgie waar een specifiek resultaat wordt beloofd, is ook een verjaringstermijn van vijf jaar van toepassing. De Turkse rechtbanken classificeren cosmetische procedures typisch onder deze categorie vanwege de impliciete belofte van een specifiek esthetisch resultaat.

Op onrechtmatige daad gebaseerde claims volgen de algemene civielrechtelijke bepalingen, met een verjaringstermijn van twee jaar vanaf ontdekking van zowel de schade als de verantwoordelijke partij, en een absolute beperking van tien jaar vanaf de datum van de onrechtmatige daad. Dit dubbele tijdskader biedt flexibiliteit terwijl het ervoor zorgt dat claims niet voor onbepaalde tijd hangende blijven.

De impact van strafrechtelijke procedures op civiele verjaringstermijnen kan significant zijn wanneer de vermeende wanpraktijk ook een strafbaar feit vormt. In dergelijke gevallen, als het strafrecht voorziet in een langere verjaringstermijn, is deze verlengde periode ook van toepassing op de gerelateerde civiele claim. Deze verlenging is echter alleen van toepassing op claims gebaseerd op onrechtmatige daad, niet op contractuele claims. Dit onderscheid kan cruciaal zijn bij het bepalen van de levensvatbaarheid van een claim meerdere jaren na de vermeende wanpraktijk.

Wanneer medische procedures worden uitgevoerd zonder correcte toestemming, wordt de juridische relatie geclassificeerd als “negotiorum gestio” (onbevoegde vertegenwoordiging of vekaletsiz iş görme). Claims die voortvloeien uit dergelijke omstandigheden zijn onderworpen aan de algemene verjaringstermijn van tien jaar, wat patiënten een aanzienlijk langere termijn biedt om juridische rechtsmiddelen te zoeken.

Juridische Relatie Tussen Partijen

Onafhankelijke Arts-Patiënt Relatie

De relatie tussen een onafhankelijk praktiserende arts en een patiënt in Turkije wordt primair gekarakteriseerd als een mandaatcontract (vekalet sözleşmesi). Deze juridische karakterisering is consequent bevestigd door het Turkse Hof van Cassatie (Yargıtay) in talrijke precedentscheppende zaken. Volgens Artikel 502 van het Turkse Wetboek van Verbintenissen zijn mandaatcontractbepalingen van toepassing op werkovereenkomsten die niet specifiek worden gereguleerd door andere wetsbepalingen.

Het kader van het mandaatcontract is bijzonder geschikt voor arts-patiëntrelaties omdat het de arts meer autonomie biedt in vergelijking met arbeids- of dienstverleningscontracten. In tegenstelling tot deze andere contractvormen, vestigt een mandaatcontract geen hiërarchische relatie tussen partijen, noch creëert het hetzelfde niveau van afhankelijkheid dat bestaat in werkgever-werknemerrelaties. Onder dit contract neemt de arts de verplichting op zich om medische diensten uit te voeren met gepaste zorg en toewijding in plaats van specifieke resultaten te garanderen.

De reikwijdte van verantwoordelijkheden binnen deze contractuele relatie strekt zich uit tot diagnose, behandeling, passende nazorg, en correcte informatieverschaffing. De arts moet zich houden aan de huidige medische standaarden en redelijke zorg uitoefenen bij het behandelen van de aandoening van de patiënt. Artsen zijn echter over het algemeen niet verplicht om specifieke resultaten te bereiken—zij zijn eerder verplicht om hun beste inspanningen en professionele oordeel in te zetten.

In bepaalde specifieke gevallen, zoals esthetische chirurgie, tandheelkundige prothesen, en orthopedische hulpmiddelen, kan de relatie worden beheerst door werkcontractbepalingen (eser sözleşmesi) in plaats van mandaatcontractbepalingen. Deze gevallen zijn onderscheidend omdat ze de toezegging van de arts omvatten om een specifiek, tastbaar resultaat te bereiken. Onder een werkcontractkader neemt de arts een grotere aansprakelijkheid op zich, aangezien de focus verschuift van redelijke zorg naar het bereiken van beloofde resultaten.

Privéziekenhuis-Patiënt Relatie

Wanneer een patiënt behandeling zoekt in een privéziekenhuis in Turkije, wordt een unieke contractuele relatie bekend als een “patiëntacceptatiecontract” (hasta kabul sözleşmesi) gevestigd tussen de patiënt en het ziekenhuis. Hoewel het Turkse Wetboek van Verbintenissen dit contracttype niet specifiek definieert, is het uitgebreid besproken in de juridische doctrine en erkend in gerechtelijke beslissingen.

Het patiëntacceptatiecontract wordt gekenmerkt door zijn gemengde contractuele aard (karma sözleşme), waarbij elementen van verschillende contracttypen die onder de Turkse wet vallen worden gecombineerd. Het primaire doel van dit contract is de behandeling van de patiënt, waarbij de kernverplichting de verlening van medische diensten is. Aanvullende diensten zoals accommodatie, maaltijden, en algemene zorg worden beschouwd als secundaire verplichtingen die het hoofddoel van medische behandeling ondersteunen.

Onder deze contractuele relatie neemt het ziekenhuis primaire verantwoordelijkheid op zich voor alle medische diensten die binnen haar faciliteiten worden verleend. De artsen en andere zorgprofessionals die daadwerkelijk de medische procedures uitvoeren, worden beschouwd als “uitvoeringshulpen” (ifa yardımcısı) van het ziekenhuis onder Artikel 116 van het Turkse Wetboek van Verbintenissen. Bijgevolg draagt het privéziekenhuis risicoaansprakelijkheid voor elke wanpraktijk begaan door haar medisch personeel, ongeacht of het ziekenhuis zelf in gebreke was bij het selecteren of toezicht houden op deze professionals.

De primaire verplichtingen van het privéziekenhuis onder dit contract omvatten het verstrekken van passende medische behandeling, terwijl secundaire verplichtingen accommodatie, voeding, en basiszorgdiensten omvatten. Het onderscheid tussen primaire en secundaire verplichtingen wordt bijzonder belangrijk bij het bepalen van de toepasselijke wettelijke bepalingen in geval van schending of wanpraktijk.

Openbaar Ziekenhuis-Patiënt Relatie

De relatie tussen een patiënt en een openbaar ziekenhuis in Turkije verschilt fundamenteel van relaties met private zorgverleners. Wanneer een patiënt behandeling zoekt in een openbaar ziekenhuis, wordt er geen contractuele relatie gevestigd tussen de patiënt en ofwel het ziekenhuis of zijn artsen. In plaats daarvan wordt deze relatie beheerst door bestuursrechtelijke principes (idare hukuku).

Patiënten die behandeling ontvangen in openbare ziekenhuizen worden beschouwd als begunstigden van openbare diensten in plaats van contracterende partijen. Bijgevolg wordt elke schade die voortvloeit uit wanpraktijken in openbare ziekenhuizen behandeld als een tekortkoming in de verlening van openbare diensten, wat staatsaansprakelijkheid in plaats van individuele artsaansprakelijkheid tot gevolg heeft.

Deze benadering wordt expliciet voorgeschreven door Artikel 129, lid 5 van de Turkse Grondwet, dat bepaalt dat rechtszaken die schadevergoeding zoeken voor schade voortvloeiend uit de uitoefening van openbaar gezag moeten worden ingediend tegen de administratie in plaats van individuele ambtenaren. Evenzo versterkt Artikel 13 van de Wet op Ambtenaren (Wet nr. 657) dit principe door te stellen dat personen die schade lijden door handelingen gerelateerd aan openbare taken claims moeten indienen tegen de relevante instelling in plaats van het personeel dat deze taken heeft uitgevoerd.

Een belangrijke beperking op directe claims tegen openbare artsen is dat patiënten niet direct artsen of andere zorgprofessionals in dienst bij openbare ziekenhuizen kunnen aanklagen voor wanpraktijken begaan tijdens de uitvoering van hun officiële taken. In plaats daarvan moet de patiënt een “volledige herstelactie” (tam yargı davası) indienen tegen de staat of relevante publieke entiteit bij administratieve rechtbanken. Als de staat verplicht is om schadevergoeding te betalen, behoudt het het recht om een regresactie in te dienen tegen de verantwoordelijke zorgprofessional bij civiele rechtbanken, gebaseerd op de mate van de persoonlijke fout van de professional.

Praktische Overwegingen

Bewijslast

In Turkse medische wanpraktijkgeschillen is een van de meest uitdagende aspecten voor eisers het voldoen aan de causaliteitsvereisten. Om aansprakelijkheid vast te stellen, moet de eiser niet alleen aantonen dat er een medische fout is opgetreden, maar ook dat deze fout de vermeende schade heeft veroorzaakt. Dit vereist het bewijzen van een direct causaal verband tussen de handeling of nalatigheid van de zorgverlener en de resulterende schade aan de patiënt.

Turkse rechtbanken passen over het algemeen de theorie van “gepaste causaliteit” (uygun illiyet bağı) toe, die vereist dat de vermeende wanpraktijk objectief in staat moet zijn om het type schade te veroorzaken dat de patiënt heeft geleden onder normale omstandigheden. Als de rechtbank vaststelt dat de schade zou zijn opgetreden ongeacht de handelingen van de arts, wordt niet aan het causaliteitsvereiste voldaan, en kan geen aansprakelijkheid worden vastgesteld.

Deskundigenbewijzen en medische rapporten spelen een beslissende rol bij het vaststellen van zowel het bestaan van medische nalatigheid als het causale verband met de schade van de patiënt. Gezien de technische aard van medische wanpraktijkzaken, vertrouwen rechtbanken sterk op deskundigenoordelen om te bepalen of de zorgstandaard is geschonden. Deze deskundigenoordelen evalueren doorgaans of de handelingen van de zorgverlener afweken van geaccepteerde medische praktijken en of een dergelijke afwijking de verwondingen van de patiënt heeft veroorzaakt.

Het Instituut voor Forensische Geneeskunde (Adli Tıp Kurumu) neemt een centrale positie in binnen het Turkse medische wanpraktijkprocessysteem. Als een officiële staatsinstelling dragen de meningen van het Instituut significant gewicht in gerechtelijke procedures.

In de meeste medische wanpraktijkzaken vragen rechters om deskundigenrapporten van de gespecialiseerde afdelingen van het Instituut voor Forensische Geneeskunde. Deze rapporten zijn vaak beslissend bij het bepalen of er wanpraktijk heeft plaatsgevonden en of deze de vermeende schade heeft veroorzaakt.

Relatie Tussen Strafrechtelijke en Civiele Procedures

Medische wanpraktijkzaken in Turkije omvatten vaak zowel strafrechtelijke als civiele procedures. Strafrechtelijke onderzoeken beginnen meestal met een klacht bij het openbaar ministerie, terwijl civiele schadeclaims gelijktijdig of daarna kunnen worden ingediend. De impact van strafrechtelijke bevindingen op civiele aansprakelijkheid kan significant zijn, hoewel niet automatisch bepalend.

Hoewel rechters in civiele rechtbanken niet gebonden zijn aan de veroordeling of vrijspraak beslissingen in strafrechtelijke procedures, zijn ze wel gebonden aan de feitelijke vaststellingen gedaan in strafrechtbanken. Dit onderscheid is belangrijk omdat de normen voor strafrechtelijke aansprakelijkheid (ten minste nalatigheid vereisend) en civiele aansprakelijkheid (gebaseerd op contractbreuk of onrechtmatige daad) aanzienlijk verschillen. Een arts kan worden vrijgesproken in de strafrechtbank maar toch aansprakelijk worden gesteld voor schade in de civiele rechtbank.

De onafhankelijke beoordeling van schuld in civiele rechtbanken betekent dat civiele rechters hun eigen deskundigenrapporten kunnen opdragen om de mate van schuld te evalueren en passende schadevergoeding te berekenen, ongeacht bevindingen in parallelle strafrechtelijke procedures. Civiele rechtbanken kunnen ook gedeelde aansprakelijkheid tussen meerdere gedaagden beoordelen en verschillende percentages van schuld bepalen, die mogelijk niet worden weerspiegeld in strafrechtelijke uitspraken.

Ondanks deze onafhankelijkheid schorsen civiele rechtbanken vaak procedures tot de voltooiing van strafrechtelijke processen, waarbij de strafrechtelijke zaak wordt behandeld als een “voorlopige kwestie” (bekletici mesele). Deze praktijk stelt civiele rechtbanken in staat om te profiteren van de uitgebreide bewijsverzameling en deskundigeverklaringen die doorgaans betrokken zijn bij strafrechtelijke procedures, terwijl ze nog steeds hun bevoegdheid behouden om onafhankelijke vaststellingen te doen met betrekking tot civiele aansprakelijkheid.

Veelgestelde Vragen over Medische Wanpraktijk in Turkije

Welke kosten zijn verbonden aan het indienen van een rechtszaak wegens medische wanpraktijk in Turkije?

De kosten voor het indienen van een medische wanpraktijkzaak in Turkije liggen over het algemeen tussen de 3.000-4.000 Turkse Lira ($78,88-$105,18 / €69,38-€92,51) (april 2025 tarief). Deze uitgaven dekken postnotificatiekosten, kosten voor deskundige getuigen, en inspectiekosten. Het is belangrijk op te merken dat medische wanpraktijkzaken worden beschouwd als consumentengeschillen en daarom vrijgesteld zijn van rechtbankkosten.

Hoeveel rekenen advocaten voor medische wanpraktijk in Turkije?

Advocaatkosten voor medische wanpraktijkzaken in Turkije worden bepaald volgens het minimumtarievenschema dat jaarlijks wordt gepubliceerd door de Turkse Orde van Advocaten in de Staatscourant. Voor Consumentenrechtbankzaken (die de meeste claims in de private gezondheidszorg behandelen), beginnen de kosten typisch bij 37.500 TL ($986,06 / €867,25) (april 2025 tarief) of 15% van de claimwaarde, afhankelijk van wat hoger is. Administratieve Rechtbankzaken met hoorzittingen beginnen typisch bij 72.000 TL ($1.893,21 / €1.665,12) (april 2025 tarief) of 15% van de claimwaarde.

Deze kosten vertegenwoordigen de minimumtarieven die kunnen worden toegepast. In de praktijk stijgen ze over het algemeen tot twee of drie keer hun oorspronkelijke bedrag.

Betalingsschema’s kunnen worden geregeld tussen cliënt en advocaat, waarbij sommige betalingen mogelijk gekoppeld zijn aan een succesvolle afloop van de zaak.

Hoe lang duurt het doorgaans om medische wanpraktijkzaken op te lossen in Turkije?

Medische wanpraktijkzaken in Turkije duren doorgaans ongeveer 1-3 jaar om op te lossen op het niveau van eerste aanleg. Volgens de doeltijdlijnimplementatie van het Ministerie van Justitie die in 2019 is geïnitieerd, wordt ernaar gestreefd deze zaken binnen 300 dagen af te ronden. Echter, gebaseerd op praktische ervaring, duren medische wanpraktijkzaken meestal tussen 2-3 jaar. Als de zaak doorgaat naar hoger beroep en hogere rechtbanken, kan het gehele proces zich uitstrekken tot 3 jaar of meer.

Is verplichte bemiddeling vereist voordat een rechtszaak wegens medische wanpraktijk wordt ingediend in Turkije?

Ja, verplichte bemiddeling is vereist in medische wanpraktijkzaken voordat een rechtszaak wordt ingediend bij de rechtbank. Dit is onderdeel van het “verplichte gezondheidsbemiddelingsproces” in Turkije. Als u een rechtszaak indient zonder eerst bemiddeling te doorlopen, zal uw zaak worden afgewezen wegens procedurele tekortkoming. Effectieve bemiddeling met een gespecialiseerde advocaat in medische wanpraktijk kan u mogelijk aanzienlijke tijd en emotionele stress besparen in vergelijking met een langdurig rechtbankproces.

Moet ik een gespecialiseerde advocaat voor medische wanpraktijk inhuren?

Ja, het inhuren van een gespecialiseerde Turkse advocaat voor medische wanpraktijk wordt sterk aanbevolen. Medische wanpraktijk is een complex gebied dat kennis vereist over meerdere disciplines, waaronder geneeskunde, strafrecht, en schadevergoedingsrecht. Een gespecialiseerde Turkse advocaat voor medische wanpraktijk kan correct identificeren of de aansprakelijkheid bij het medisch personeel, de zorginstelling, of beide ligt. Veel medische wanpraktijkzaken worden verlengd of afgewezen vanwege onjuiste identificatie van verantwoordelijke partijen. Het hebben van een gespecialiseerde advocaat helpt verlies van rechten te voorkomen en zorgt voor correct zaakbeheer.

 

Over Soylu Advocatenkantoor

Soylu Advocatenkantoor biedt uitgebreide juridische diensten in medische wanpraktijkzaken in heel Turkije. Ons team is gespecialiseerd in het behandelen van internationale zaken, met Turkse Medische Wanpraktijk Advocaat expertise die van onschatbare waarde is gebleken voor cliënten uit verschillende jurisdicties.

We beheren grensoverschrijdende documentverwerking en internationale juridische vereisten efficiënt, waardoor we naadloze vertegenwoordiging garanderen voor Nederlandse cliënten die medische wanpraktijkclaims in Turkije nastreven.

Ons meertalige juridische team biedt consulten in verschillende talen om effectieve communicatie gedurende het gehele juridische proces te faciliteren.

 

Voor meer hulp of advies over deze kwestie kunt u contact met ons opnemen.