Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devri

2. Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devri İşlemleri

2.1. Mahkeme Kararında “Tescil” İfadesinin Bulunması Durumu

Anlaşmalı boşanma kararının hüküm fıkrasında tapu devrine ilişkin “tescil” ifadesi açıkça yer alıyorsa, mahkeme kararının kesinleşmesinden sonra ayni hak tapuda tescilsiz olarak kazanılır. Bu durumda, mahkeme tarafından kararın bir örneği doğrudan tapu müdürlüğüne gönderilir ve tapu müdürlüğü kendiliğinden tapuda tescil işlemini gerçekleştirir. Tarafların ayrıca bir işlem yapmasına gerek kalmaz, sadece döner sermaye ücreti ödenerek işlem tamamlanır.

2.2. Mahkeme Kararında Sadece Protokole Atıf Yapılması Durumu

Mahkeme kararında sadece anlaşmalı boşanma protokolüne atıf yapılmış ve protokol kararın eki olarak kalmışsa, tapu müdürlükleri genellikle tescil işlemini gerçekleştirmekten kaçınmaktadır. Bu durumda devir borçlusu eşin tapuda bizzat hazır bulunarak devir işlemini gerçekleştirmesi gerekir. Eğer borçlu eş tapuda devir işlemi yapmaktan kaçınırsa, alacaklı eş tapu iptal ve tescil davası açmak zorunda kalır.

2.3. Tapu Sicil Müdürlüğüne Başvuru Süreci

Anlaşmalı boşanma sonrasında tapu sicil müdürlüğüne devir konusunda yapılacak başvuruda, kesinleşmiş mahkeme kararı ve eklerinin ibraz edilmesi gerekir. Taşınmazın edinilme tarihi (01.01.2002 öncesi veya sonrası) harç oranının belirlenmesinde önem taşır. Başvuru sırasında gerekli harçlar ve döner sermaye ücretinin yatırılması gerekir. Tapu müdürlüğü, mahkeme kararının infaz edilebilir açıklıkta olup olmadığını inceler ve tescil işlemini buna göre gerçekleştirir. Eksik veya belirsiz hususlar varsa, işlem yapılmayarak yeni bir dava açılması gerektiği yönünde görüş bildirilir.

3.Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devrinin Gerçekleşmemesi Durumu

3.1. Tapu İptal ve Tescil Davası Açılması

Anlaşmalı boşanma protokolü gereğince tapu devri gerçekleşmediğinde, alacaklı eş “tapu iptal ve tescil davası” açmak zorunda kalır. Bu dava, TMK m. 716 hükmüne dayanan bir tescile zorlama davasıdır. Dava dilekçesinde, kesinleşmiş anlaşmalı boşanma kararı ve protokoldeki tapu devir taahhüdü açıkça belirtilmelidir. Davanın kabulü halinde verilen karar, tapu sicil müdürlüğünde herhangi bir işleme gerek kalmaksızın tescil için yeterli olur ve ayni hak mahkeme kararının kesinleşmesiyle kazanılır.

3.2. Yetkili ve Görevli Mahkeme

Tapu iptal ve tescil davası, taşınmazın aynına ilişkin bir dava olduğundan, HMK m. 12 uyarınca taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılmalıdır. Görevli mahkeme konusunda ise tartışmalar bulunmaktadır. Yargıtay uygulamasında, anlaşmalı boşanma kararından kaynaklanan bu tür davaların aile mahkemesinde görülmesi gerektiği kabul edilmektedir.

3.3. Dava Açma Süresi

Tapu iptal ve tescil davasının açılması için öngörülen süre, anlaşmalı boşanma protokolünün niteliğine göre belirlenir. Eğer tapu devir taahhüdü boşanmanın fer’i (ikincil) niteliğinde kabul edilirse TMK m. 178 uyarınca anlaşmalı boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren bir yıllık zamanaşımı süresi uygulanır. Ancak protokol bağımsız bir sözleşme olarak değerlendirildiğinde, TBK m. 146 uyarınca on yıllık genel zamanaşımı süresi uygulanır. Yargı uygulamasında genellikle on yıllık zamanaşımı süresi kabul edilmektedir.

4. Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devri İşlemlerinde Harç Uygulamaları

4.1. 01.01.2002 Öncesi Edinilen Taşınmazlar

01.01.2002 tarihinden önce edinilen taşınmazların anlaşmalı boşanma protokolü kapsamında tapu devri durumunda, devir işlemi ivazlı (karşılıklı) bir işlem olarak kabul edilir. Bu durumda, 492 sayılı Harçlar Kanunu’na bağlı (4) sayılı tarifenin 20/a maddesi uyarınca, taşınmazın emlak vergisi değeri üzerinden binde 20 oranında harç alınır. Bu harç, hem tapuda devreden hem de devralan için ayrı ayrı hesaplanır ve ödenir.

4.2. 01.01.2002 Sonrası Edinilen Taşınmazlar

01.01.2002 tarihinden sonra edinilen taşınmazlar, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun edinilmiş mallara katılma rejimi kapsamında değerlendirilir. Bu taşınmazlarda diğer eş ½ oranında hak sahibi kabul edildiğinden, devir işleminde ikili bir ayrıma gidilir. Taşınmazın ½ hissesinin devri için maktu harç (13/c maddesi), diğer ½ hisse için ise binde 20 oranında nispi harç alınır. Bu uygulama, malların paylaşımının ivazlı bir işlem sayılmaması prensibine dayanır.

4.3. Harç Oranları ve Hesaplanması

Anlaşmalı boşanma protokolü sonrasında yapılacak tapu devri için harçların hesaplanmasında taşınmazın emlak vergisi değeri esas alınır, ancak bu değer beyan edilen devir ve iktisap bedelinden az olamaz. Maktu harç tutarı her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak belirlenir. Harç hesaplamasında önemli olan husus, taşınmazın edinilme tarihidir. Anlaşmalı boşanma protokolünde taşınmazın edinilme tarihi ve tapuda devrin hangi sebeple yapıldığı (mal rejiminin tasfiyesi, tazminat vs.) açıkça belirtilmelidir. Ayrıca, mahkeme kararıyla yapılan tescillerde döner sermaye ücreti de ödenir. Tapu müdürlükleri, harç hesaplaması konusunda Gelir İdaresi Başkanlığı’nın özelgelerini dikkate alır.

Sonuç ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Anlaşmalı boşanma sonrası tapu devri işlemlerinde başarılı sonuç almak için bazı önemli noktalara dikkat edilmelidir. Öncelikle anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanırken bir hukukçudan destek alınmalı ve devir taahhüdü açık, net ve ayrıntılı şekilde yazılmalıdır. Tapudaki taşınmazın tam kimlik bilgileri (ada, parsel, bağımsız bölüm numarası) protokolde yer almalıdır. Ayrıca tapudaki devrin sebebi (mal rejimi tasfiyesi, tazminat vs.) ve edinilme tarihi mutlaka belirtilmelidir. Mahkemeden tescil kararı alınması için gerekli talepler duruşmada açıkça yapılmalı ve kararda tescil ifadesinin yer alması sağlanmalıdır. Tapu devri yükümlülüğünün yerine getirilmemesi ihtimaline karşı ihtiyati tedbir talep edilmesi de düşünülmelidir.