دعوی اجرت المثل (غرامت اشغال غیرقانونی) در حقوق ترکیه

دعوی اجرت المثل

دعوی اجرت المثل یا به عبارت دیگر غرامت تصرف غیرقانونی، در دکترین حقوقی به عنوان دعوایی مطرح می‌شود که در آن تصرف‌کننده بد نیت به دلیل نگهداری و استفاده غیرقانونی از مال، موظف به جبران خسارت مالک واقعی می‌شود. از طریق این دعوی، تصرف‌کننده قانونی می‌تواند از تصرف‌کننده بد نیت مطالبه خسارت کند. به عبارت دیگر، اجرت المثل نوعی غرامت تصرف غیرقانونی است. اصولاً اجرت المثل با هدف حفاظت از حق مالکیت تنظیم شده است. در برخی موارد، بدون وجود هیچ رابطه قانونی، با تصرف بدون نیت خوب بر روی یک مال، صاحب حق متضرر می‌شود. دعوی اجرت المثل در چنین مواردی به عنوان یک نهاد قانونی قابل استناد است. به عنوان مثال، کشت و کار دیگران در زمینی که به ارث رسیده و استفاده از آن، می‌تواند موجب طرح این دعوی شود.

این دعوی علیه کسی مطرح می‌شود که بدون حق از ملک استفاده کرده و تصرف غیرقانونی داشته است. به عنوان غرامت تصرف، می‌توان از کسی که ملک را تصرف کرده، از اجاره‌ای که به دست آورده و از درآمدی که صاحب حق از دست داده، مطالبه خسارت کرد.

سند ملک مورد ادعای تصرف غیرقانونی باید از اداره ثبت املاک محل ملک تهیه شده و یا از سیستم دریافت شده و به پرونده دعوی ضمیمه شود.

شرایط دعوی اجرت المثل

برای دعوی اجرت المثل برخی شرایط پیش‌بینی شده است.

1. ملک باید تصرف شده باشد.

استفاده از این ملک بدون اجازه مالک، عنصر تصرف را ایجاد می‌کند. استفاده از ملک بدون اجازه، ساخت و ساز بدون اجازه، فعالیت‌های کشاورزی بدون اجازه از جمله مثال‌هایی هستند که می‌توانند این موضوع را نشان دهند. اگر تصرفی وجود نداشته باشد، موضوعی برای دعوی اجرت المثل نیز وجود نخواهد داشت. با این حال، تصرف نیازی به دائمی بودن ندارد. در عمل، در برخی موارد تصرف‌های فصلی یا دوره‌ای نیز مشاهده می‌شود. وجود یا عدم وجود تصرف از طریق بازدید و بررسی کارشناس تعیین خواهد شد. تاریخ شروع تصرف، اطلاعات تصرف‌کننده و هدف استفاده نیز مهم است. شاکی می‌تواند وجود تصرف را به هر طریقی اثبات کند.

2. خوانده باید در موقعیت تصرف غیرقانونی باشد.

در این مورد، فرد مورد نظر نباید دارای هیچ صفت قانونی یا حقی باشد. در غیر این صورت، در موقعیت تصرف‌کننده نخواهد بود.

3. تصرف باید با نیت بد انجام شده باشد.

اگر تصرف‌کننده بداند یا باید بداند که تصرف غیرقانونی است، به عنوان تصرف‌کننده بد نیت شناخته می‌شود. نظام حقوقی از نیت بد حمایت نمی‌کند. در تعیین نیت بد، ویژگی‌های واقعه خاص در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال، در عمل استفاده از یک بخش مستقل با وجود عدم تخصیص به خود، به عنوان نیت بد پذیرفته می‌شود. در صورت اجرای این عمل با رضایت سایر وراث، نیت بد وجود ندارد.

4. شاکی باید متحمل ضرر شده باشد.

برخی نظرات حقوقی معتقدند که حتی اگر شاکی ضرری متحمل نشده باشد، می‌توان دعوی اجرت المثل را مطرح کرد.

دعوی اجرت المثل بین خواهر و برادر

دعوی اجرت المثل بین وراث، در عمل اغلب بین خواهر و برادرها مطرح می‌شود، اما می‌تواند بین سایر وراث نیز مطرح شود. به عنوان مثال، استفاده از ملکی که همه خواهر و برادرها در آن حق دارند، توسط یک برادر به مدت طولانی می‌تواند موجب طرح دعوی اجرت المثل شود. با این حال، ابتدا باید به طرف مقابل اخطار منع استفاده داده شود.

دعوی اجرت المثل بین سایر وراث

در عمل، دعوی اجرت المثل که اغلب بین خواهر و برادرها مشاهده می‌شود، می‌تواند بین سایر وراث نیز مطرح شود. در این حالت، همه وراث نیازی به تجمع ندارند. هر وراث می‌تواند به طور مستقل دعوی اجرت المثل را مطرح کند. پس از تأمین شرط منع استفاده، وراث می‌تواند دعوی اجرت المثل را مطرح کند.

شرط منع استفاده در دعوی اجرت المثل

به ویژه در مورد املاک مشترک ارثی که بدون تقسیم بین وراث و پایان مالکیت مشترک برای سال‌ها به همین شکل باقی می‌ماند، به گونه‌ای رفتار می‌شود که انگار متعلق به یک نفر است. برای اینکه یکی از وراث بتواند اجرت المثل طلب کند، باید استفاده از سهم خود را به وراث دیگر منع کند. منع استفاده اصولاً اخطاری است که وراث دیگر به وراثی که مال را بدون حق نگه داشته و استفاده می‌کند، داده می‌شود. با این اخطار، وراث دیگر نیز اعلام می‌کنند که می‌خواهند از این مال بهره‌مند شوند. منع استفاده عموماً با ارسال اخطارنامه انجام می‌شود. با این حال، در برخی موارد نیازی به تأمین شرط منع استفاده نیست. این موارد عبارتند از:

1. ملک مورد نظر مال عمومی باشد

2. از ملک مورد نظر درآمد اجاره کسب شود

3. از ملک مورد نظر محصولات کشاورزی به دست آید

4. ملک مورد نظر قبلاً در دعوی دیگری موضوع بوده باشد

5. شخصی که مال را بدون حق تصرف کرده، در مورد کل ملک ادعای حق داشته باشد

پس از تأمین شرط منع استفاده، وراثی که اجرت المثل طلب می‌کند می‌تواند با طرح دعوی، فرآیند حقوقی را آغاز کند.

سایر وراث؛

در عمل، دعوی اجرت المثل که اغلب بین خواهر و برادرها مشاهده می‌شود، می‌تواند بین سایر وراث نیز مطرح شود. در این حالت، همه وراث نیازی به تجمع ندارند. هر وراث می‌تواند به طور مستقل دعوی اجرت المثل را مطرح کند. پس از تأمین شرط منع استفاده، وراثی که اجرت المثل طلب می‌کند می‌تواند با طرح دعوی، فرآیند حقوقی را آغاز کند.

دعوی اجرت المثل کجا مطرح می‌شود؟

دادگاه صالح برای دعوی اجرت المثل دادگاه‌های حقوق عمومی هستند. دادگاه محل اقامت خوانده به عنوان دادگاه صالح عمل خواهد کرد. در این راستا، می‌توانید فرآیند حقوقی خود را در دادگاه حقوق عمومی محل اقامت خوانده آغاز کنید. همچنین می‌توانید دعوی اجرت المثل را در دادگاه حقوق عمومی محل ملک مطرح کنید.

در دعوی اجرت المثل چه مواردی درخواست می‌شود؟

1. استرداد مال مورد نظر

2. درآمدها و محصولات کسب شده توسط شخص غیرقانونی

3. درآمدها و محصولاتی که شخص غیرقانونی از کسب آنها غفلت کرده است

4. کاهش ارزش مال به دلیل استفاده توسط شخص غیرقانونی

در دعوی اجرت المثل، می‌توان خسارتی حداقل برابر با درآمد اجاره طلب کرد. با توجه به ویژگی‌های واقعه خاص، مبلغ خسارت محاسبه می‌شود. در این محاسبه، مواردی مانند موقعیت، مساحت، وضعیت عمران، ویژگی‌ها و ارزش بازار مال مورد نظر در نظر گرفته می‌شود.

مدت زمان مرور زمان در دعوی اجرت المثل

برای دعوی اجرت المثل مدت زمان مرور 5 سال پیش‌بینی شده است. مدت زمان مرور 5 سال از تاریخ دعوی به عقب برمی‌گردد. این مدت زمان توسط دیوان عالی کشور و آرای قضایی تعیین شده است. به عنوان مثال، شخصی که در سال 2020 دعوی مطرح کرده است، می‌تواند تا سال 2015 اجرت المثل طلب کند، مدت زمان به گذشته بازمی‌گردد. برای اطلاعات بیشتر، توصیه می‌کنیم مشاوره حقوقی دریافت کنید.

برای اطلاعات بیشتر در مورد دعوی اجرت المثل می‌توانید از صفحه تماس با ما تماس بگیرید.

نمونه آرای دعوی اجرت المثل

1. 1. HD., T. 25.04.2016, E. 2016/5606, K. 2016/5042

• “در مورد اعتراضات تجدیدنظرخواهی به اجرت المثل شاکیان، همانطور که می‌دانیم، اجرت المثل نوعی غرامت تصرف غیرقانونی است که تصرف‌کننده بد نیت موظف به پرداخت به مالک است. در واقعه مورد نظر، ملک مورد مناقشه توسط یکی از مالکان به خوانده فروخته شده است و با توجه به مواد 701 و بعدی قانون مدنی ترکیه، نمی‌توان خوانده را به عنوان تصرف‌کننده با نیت خوب محسوب کرد.”

 

HGK., T. 27.02.2002, E. 2002/3-131, K. 2002/114

• به طور اصولی، تا زمانی که منع نشده باشد، وراث نمی‌توانند از یکدیگر اجرت المثل بخواهند. تحقق شرط منع استفاده به اطلاع دادن به وراث خوانده مبنی بر تمایل وراث شاکی به بهره‌برداری از ملک یا درآمد آن قبل از دوره مورد نظر بستگی دارد. با این حال، استثنائاتی که از طریق آرای قضایی ایجاد شده‌اند نیز وجود دارد. این استثنائات عبارتند از: ملک مورد دعوی ملک عمومی باشد، ملک مورد نظر درآمد طبیعی (مانند باغ و باغچه) یا حقوقی (مانند محل کسب و کار یا محل سکونت) تولید کند، … در صورت تصرف محصولاتی که ملک به خودی خود تولید می‌کند؛ مانند چمن، فندق، چای یا تصرف کسب و کارهایی که توسط مورث تاسیس شده‌اند یا کسب و کارهایی که به خودی خود درآمدزا هستند، شرط منع استفاده مورد نیاز نیست.”

Y.8.H.D 2021/2164 E. , 2021/5466 K.

• در مالکیت مشاع، وراثی که نمی‌تواند از ملک استفاده کند، می‌تواند همیشه از وراثی که مانع او شده‌اند، رفع تصرف و/یا اجرت المثل بخواهد. در مالکیت اشتراکی نیز، وراثی که بدون رضایت سایر وراث یا بدون تعیین نماینده برای شرکت ارثی، از ملک مشترک استفاده می‌کند، می‌تواند علیه وراثی که مانع او شده‌اند، دعوی اجرت المثل مطرح کند. به طور اصولی، تا زمانی که منع نشده باشد، وراث نمی‌توانند از یکدیگر اجرت المثل بخواهند. تحقق شرط منع استفاده به اطلاع دادن به وراث خوانده مبنی بر تمایل وراث شاکی به بهره‌برداری از ملک یا درآمد آن قبل از دوره مورد نظر بستگی دارد.”

 

برای کمک یا مشاوره بیشتر در این زمینه، لطفاً با ما تماس بگیرید