Genel Vekaletname ile Yapılamayacak İşlemler

1.2. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Kapsamında Özel Yetki Gerektiren İşlemler

1.2.1. Hakim Reddi ve Yargılamaya İlişkin Yetkiler

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre vekil, genel vekaletname ile hakimi reddedemez. Aynı şekilde, davayı tamamen ıslah etme yetkisi de özel olarak verilmelidir. Bu yetkiler, yargılamanın seyrini önemli ölçüde etkileyebilecek nitelikte olduğundan, vekaletnamede açıkça belirtilmelidir.

1.2.2. Yemin ve İspat Hususundaki Yetkiler

Vekilin yemin teklif etmesi, yemini kabul, iade veya reddetmesi için özel yetki gerekir. Bu yetkiler ispat hukukunu doğrudan ilgilendirdiğinden ve sonuçları ağır olabildiğinden, genel vekaletname kapsamına girmez.

1.2.3. Alt Vekalet ve Temsil Yetkileri

Başkasını tevkil etme (alt vekil tayin etme) yetkisi, vekaletnamede açıkça belirtilmelidir. Bu yetki olmadan vekilin, kendi yerine başka bir vekil ataması mümkün değildir. Bu sınırlama, vekalet ilişkisinin kişisel güvene dayalı niteliğinden kaynaklanmaktadır.

1.2.4. İcra ve İflas İşlemlerine İlişkin Yetkiler

Haczi kaldırma ve müvekkilin iflasını isteme gibi önemli sonuçlar doğurabilecek işlemler için özel yetki şarttır. Bu işlemler müvekkilin mali durumunu doğrudan etkileyebileceğinden, genel vekaletname ile yapılamaz. Vekilin bu işlemleri yapabilmesi için vekaletnamede açıkça yetkilendirilmiş olması gerekir.

2. Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Hakların Kullanımı

Hukukumuzda bazı haklar, doğrudan kişinin şahsına bağlı olup bu hakların kullanımı genel vekaletname ile devredilemez. Bu haklar, kişinin kimliğine ve kişiliğine sıkı sıkıya bağlı olduğundan, ancak hak sahibi tarafından kullanılabilir.

2.1. Aile Hukuku Kapsamındaki İşlemler

2.1.1. Nişanlanma ve Evlenme İşlemleri

Nişanlanma ve evlenme gibi şahsa bağlı haklar, kişinin hayatını doğrudan etkileyen temel kararlar olduğundan, genel vekaletname ile bir başkasına devredilemez. Bu işlemler için vekalet verilmesi mümkün değildir ve işlemlerin bizzat ilgili kişi tarafından yapılması zorunludur.

2.1.2. Evlilik Birliğinin Temsili

Evlilik birliğinin temsili konusunda eşlerin sahip olduğu yetkiler, kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardan olup genel vekaletname ile devredilemez. Medeni Kanun’da düzenlenen evlilik birliğinin temsili yetkisi, sadece eşler tarafından kullanılabilir.

2.1.3. Velayet Hakkının Kullanılması

Velayet hakkı, anne ve babanın çocukları üzerinde sahip oldukları hak ve yükümlülükleri içerir. Bu hak kişiye sıkı sıkıya bağlı olduğundan, genel vekaletname ile başkasına devredilemez. Velayet hakkının kullanılması konusunda vekalet verilmesi mümkün değildir.

2.2. Miras Hukuku Kapsamındaki İşlemler

2.2.1. Ölüme Bağlı Tasarrufların Yapılması

Vasiyetname düzenleme, miras sözleşmesi yapma gibi ölüme bağlı tasarruflar, kişinin son arzularını içeren ve şahsa sıkı sıkıya bağlı işlemlerdir. Bu nedenle, bir kimse bu tür tasarrufları genel vekaletname ile vekil aracılığıyla yapamaz. Kanun koyucu, ölüme bağlı tasarrufların bizzat mirasbırakan tarafından yapılmasını zorunlu tutmuştur.

2.2.2. Mirasçılıktan Çıkarma ve Af İşlemleri

Mirastan yoksunluk hallerinde mirasbırakanın affetme yetkisi de kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardan olup, genel vekaletname ile kullanılamaz. Affetme kararı, sadece mirasbırakanın kendisi tarafından verilebilir. Bu karar, mirasbırakanın kişisel değerlendirmesine ve vicdani kanaatine dayandığından, başkasına devredilemeyecek niteliktedir.

Bu kısıtlamalar, miras hukukunun temel prensiplerinden biri olan mirasbırakanın son arzularına saygı ilkesinin bir yansımasıdır. Ölüme bağlı tasarruflar ve af yetkisi gibi önemli kararların doğrudan ilgili kişi tarafından kullanılması, miras hukukunun güvenilirliği ve adaleti açısından büyük önem taşımaktadır.

3. Özel Düzenlemelerle Yasaklanan İşlemler

Genel vekaletname ile yapılamayacak işlemler, bazı özel kanunlarda da düzenlenmiştir. Bu nedenle, genel vekaletname düzenlenirken ilgili mevzuattaki sınırlamaların dikkate alınması ve gerektiğinde özel yetki verilmesi önem taşımaktadır.

3.1. Bankacılık İşlemleri

3.1.1. Çek Düzenleme Yetkisinin Devri Yasağı

5941 sayılı Çek Kanunu’na göre, çek hesabı sahibi gerçek kişi, kendisi adına çek düzenlemek üzere bir başkasını temsilci veya vekil olarak tayin edemez. Bu yasak emredici nitelikte olup, genel vekaletname ile dahi aşılamaz. Çek düzenleme yetkisinin devri halinde, hukuki ve idari yaptırım sorumluluğu çek hesabı sahibine ait olacaktır.

3.2. Kamu Hukuku Kapsamındaki Kısıtlamalar

3.2.1. İdarelerin Temsili

Kamu idarelerinin vekil sıfatıyla temsili, özel düzenlemelere tabidir. 659 sayılı KHK kapsamında, idareleri vekil sıfatıyla temsil edecek kişilerin özel olarak yetkilendirilmesi gerekmektedir. Genel vekaletname ile kamu idarelerinin temsili mümkün değildir.

3.2.2. Yardım Toplama Faaliyetleri

2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu kapsamında yürütülen faaliyetlerde, yetki belgesi olmayan kişilere vekalet verilmesi yasaktır. Yardım toplama faaliyetlerinde kullanılacak yetki belgeleri, valilik makamlarınca belirlenen sorumlu kurullar tarafından düzenlenir ve bu yetki genel vekaletname ile devredilemez.

4. İşlemin Niteliğinden Kaynaklanan Kısıtlamalar

Bazı işlemler, doğaları ve özellikleri gereği genel vekaletname ile yapılamaz. Bu kısıtlamalar, işlemin kendine özgü niteliğinden ve ilgili mevzuatın özel düzenlemelerinden kaynaklanır.

4.1. Yapı ve İnşaat İşleri

4.1.1. Yapı Denetimi ve Yüklenici İlişkileri

4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun’a göre, yapı sahibi, yapım işi için anlaşma yaptığı yükleniciyi vekil tayin edemez. Bu kısıtlama, yapı denetimi sürecinin sağlıklı işleyebilmesi ve yapı sahibinin haklarının korunması amacıyla getirilmiştir. Yapı sahibi, yapı denetim kuruluşu ile yapılacak olan hizmet sözleşmesinde kendini temsil etmek üzere, yapım işi için anlaşma yaptığı müteahhidi vekil tayin edemez.

4.2. Motorlu Taşıt İşlemleri

4.2.1. Geçici İthal Edilen Araçlara İlişkin Kısıtlamalar

Yerleşim yerleri yabancı ülkeler olan kişilerin, geçici giriş izni ile Türkiye’ye getirdikleri yabancı plakalı araçların kiralanması veya satılması mümkün değildir. Bu tür araçlar için düzenlenecek vekâletnamelerle devir, kiralama veya satış işlemleri yapılamaz.

4.2.2. Yabancılara Verilen Araçlara İlişkin Özel Düzenlemeler

Yabancılara verilen (MA-MZ) grubu plakalı araçlar, tescil belgelerinde adı yazılı kişiler dışındakiler tarafından kullanılamaz. Bu nedenle, bu araçların kullanımı için genel vekaletname ile yetki devri yapılamaz. Tescil belgesinde adı yazılı kişi haricinde başka kişi ve kuruluşların aracı kullanması için vekâletname düzenlenemez.

Bu kısıtlamalar, kamu düzeninin korunması, vergi kaçakçılığının önlenmesi ve trafik güvenliğinin sağlanması gibi önemli amaçlara hizmet etmektedir.