Hırsızlık Suçunda Zamanaşımı Ne Kadar? – Av. Ozan Soylu

Zamanaşımı, ceza hukukunda hem suçun kovuşturulması hem de cezanın infazı açısından önemli bir kurumdur. Bu kavram, belirli bir süre geçtikten sonra devletin cezalandırma yetkisinin sona ermesini ifade eder. Hırsızlık suçunda zamanaşımı, Türk Ceza Kanunu‘nun (TCK) ilgili hükümleri çerçevesinde değerlendirilmektedir.

Hırsızlık suçunda zamanaşımı konusunu ele alırken, dava zamanaşımı ve ceza zamanaşımı ayrımlarına, sürelerin hesaplanmasına ve zamanaşımını kesen veya durduran nedenlere değinmek gerekir.

 

Zamanaşımı Kavramı

Hukuki Tanım

Zamanaşımı, belirli bir süre geçtikten sonra devletin suçu kovuşturma veya cezayı infaz etme yetkisinin ortadan kalkmasıdır. TCK’da dava zamanaşımı ve ceza zamanaşımı olmak üzere iki tür zamanaşımı düzenlenmiştir.

Amacı ve Önemi

Zamanaşımının temel amacı, hukuk güvenliğini sağlamak ve sosyal barışı korumaktır. Uzun süre geçtikten sonra yapılan yargılamaların adil olmayabileceği düşüncesi, delillerin zamanla kaybolabilmesi ve toplumun cezalandırma isteğinin azalması gibi faktörler zamanaşımı kurumunun varlık nedenleridir.

Hukuki Niteliği

Zamanaşımı, maddi ceza hukuku kurumudur ve hâkim tarafından re’sen (kendiliğinden) dikkate alınır. Tarafların talep etmesine gerek olmaksızın, zamanaşımı süresi dolmuşsa hâkim bunu gözetmek zorundadır.

Uygulama Alanı

• Zamanaşımı, kural olarak tüm suçlar için geçerlidir
• Soykırım ve insanlığa karşı suçlar zamanaşımına tabi değildir
• Hırsızlık suçları için zamanaşımı uygulanır
• Nitelikli hırsızlık suçlarında farklı zamanaşımı süreleri söz konusudur

Hırsızlık Suçunda Dava Zamanaşımı

Dava zamanaşımı, suçun işlenmesinden itibaren belirli bir süre geçtikten sonra artık o suç için soruşturma veya kovuşturma yapılamayacağını ifade eder. Bu süre dolduğunda, kamu davası açılamaz, açılmışsa düşürülür.

Hırsızlık suçunda dava zamanaşımı süreleri, TCK’nın 66. maddesinde düzenlenen genel kurallara göre belirlenir. Bu sürelerin hesaplanmasında, suçun temel şekli veya nitelikli halleri için kanunda öngörülen cezanın üst sınırı esas alınır.

Basit Hırsızlık Suçunda Zamanaşımı

Basit hırsızlık suçu (TCK md. 141), bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasını gerektirdiğinden, TCK’nın 66/1-e maddesine göre 8 yıllık dava zamanaşımı süresine tabidir. Bu süre, suçun işlendiği günden itibaren başlar.

Nitelikli Hırsızlık Suçunda Zamanaşımı

Nitelikli hırsızlık suçları için zamanaşımı süresi, öngörülen ceza miktarına ve suçun işleniş zamanına göre farklılık gösterir:

• TCK md. 142/1’de düzenlenen haller (üç yıldan yedi yıla kadar hapis): 15 yıl
• TCK md. 142/2’de düzenlenen haller (beş yıldan on yıla kadar hapis): 15 yıl
• TCK md. 142/3’te yer alan, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında işlenen hırsızlık (beş yıldan on iki yıla kadar hapis): 15 yıl

28 Haziran 2014 tarihinde yürürlüğe giren 6545 sayılı Kanun ile nitelikli hırsızlık suçları için öngörülen cezalar artırılmıştır. Bu nedenle, bu tarihten önceki ve sonraki suçlar için zamanaşımı süreleri farklılık gösterebilir.

Suça Sürüklenen Çocuklar Açısından Zamanaşımı

TCK’nın 66/2. maddesine göre, suça sürüklenen çocuklar için zamanaşımı süreleri daha kısadır:

• 12-15 yaş arasındaki çocuklar için: Normal zamanaşımı süresinin yarısı
• 15-18 yaş arasındaki çocuklar için: Normal zamanaşımı süresinin üçte ikisi

Buna göre, basit hırsızlık suçunu işleyen 13 yaşındaki bir çocuk için dava zamanaşımı süresi 4 yıl, 16 yaşındaki bir çocuk için ise yaklaşık 5 yıl 4 ay olacaktır.

Hırsızlık Suçunda Ceza Zamanaşımı

Ceza zamanaşımı, kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararının belirli bir süre içinde infaz edilmemesi hâlinde, artık o cezanın infaz edilemeyeceğini ifade eder. Bu süre dolduğunda, devletin cezayı infaz etme yetkisi ortadan kalkar.

Hırsızlık suçuna ilişkin ceza zamanaşımı süreleri, TCK’nın 68. maddesinde düzenlenen genel kurallara göre belirlenir. Bu sürelerin hesaplanmasında, hâkim tarafından verilen kesinleşmiş ceza esas alınır.

Hapis Cezalarında Zamanaşımı

Hırsızlık suçu için verilen hapis cezalarında zamanaşımı süreleri şu şekildedir:

• Beş yıldan fazla olmayan hapis cezaları: 10 yıl
• Beş yıldan fazla hapis cezaları: 20 yıl

Nitelikli hırsızlık suçları için verilen cezalar genellikle daha yüksek olduğundan, bu suçlar için ceza zamanaşımı süreleri de daha uzun olabilir.

Adli Para Cezalarında Zamanaşımı

Hırsızlık suçu için adli para cezasına hükmedilmesi durumunda (örneğin, TCK md. 144 veya 145 kapsamında), ceza zamanaşımı süresi 10 yıldır.

Ceza Zamanaşımı Başlangıcı

Ceza zamanaşımı, hükmün kesinleştiği veya infazın herhangi bir sebeple kesintiye uğradığı günden itibaren işlemeye başlar. Ertelenen cezalarda ise, deneme süresi dolduğunda zamanaşımı işlemeye başlar.

Zamanaşımını Kesen ve Durduran Nedenler

Zamanaşımını Kesen Nedenler

Dava zamanaşımını kesen nedenler TCK’nın 67. maddesinde düzenlenmiştir:

• Şüpheli veya sanık hakkında yakalama emri çıkarılması
• Tutuklama kararı verilmesi
• Şüpheli veya sanık hakkında kamu davası açılması
• Mahkûmiyet kararı verilmesi

Zamanaşımını kesen bir neden gerçekleştiğinde, zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar. Ancak, bu durumda toplam zamanaşımı süresi, normal zamanaşımı süresinin en fazla yarısı kadar uzayabilir.

Zamanaşımını Durduran Nedenler

Dava zamanaşımını durduran nedenler:

• Şüpheli veya sanığın yabancı ülkede bulunması ve geri verilmesinin istenememesi veya istenmesine rağmen gerçekleşmemesi
• Suçun soruşturulması veya kovuşturulması için izin veya karar alınması gerekli olması
• Geçici olarak duruşmadan yasaklanma veya kaçak olması

Bu durumlardan biri söz konusu olduğunda, zamanaşımı işlemez ve neden ortadan kalktığında kaldığı yerden devam eder.

Özel Durumlar ve Yargıtay Kararları

Zincirleme Suçlarda Zamanaşımı

Zincirleme suç kapsamında işlenen hırsızlık suçlarında zamanaşımı, son suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Örneğin, aynı mağazadan farklı zamanlarda hırsızlık yapan kişi için zamanaşımı, son hırsızlığın gerçekleştirildiği tarihten itibaren hesaplanır.

Nitelikli Hallerde Zamanaşımı Hesabı

Yargıtay kararlarına göre, zamanaşımı süresinin belirlenmesinde suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli halleri dikkate alınmalıdır. Örneğin, gece vakti işlenen basit hırsızlık suçunda, TCK’nın 143. maddesi gereğince ceza artırılacağından, zamanaşımı süresi de buna göre hesaplanır.

Uyarlama Yargılamalarında Zamanaşımı

Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, uyarlama yargılamaları dava zamanaşımına tabi değildir. Bu nedenle, hırsızlık suçunun uzlaşma kapsamına alınması nedeniyle yapılacak yargılamalarda zamanaşımı nedeniyle düşme kararı verilemez.

Teşebbüs, İştirak ve Etkin Pişmanlıkta Zamanaşımı

• Teşebbüs aşamasında kalan hırsızlık suçlarında, tamamlanmış suça göre zamanaşımı hesaplanır
• İştirak halinde işlenen hırsızlık suçlarında, tüm failler için zamanaşımı aynı şekilde uygulanır
• Etkin pişmanlık hükümleri zamanaşımının işleyişini etkilemez

Sonuç

Hırsızlık suçunda zamanaşımı, suçun temel şekli veya nitelikli halleri, suçun işlendiği tarih, failin yaşı gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Dava zamanaşımı süreleri, 6545 sayılı Kanun ile getirilen değişiklikler sonrasında uzamıştır.

Zamanaşımı sürelerinin hesaplanmasında dikkat edilmesi gereken en önemli husus, suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hallerinin göz önünde bulundurulmasıdır. Hâkimin, iddianamede yer alan sevk maddeleri ile bağlı olmaksızın, dosyadaki delillere göre suçun nitelikli hallerini değerlendirerek zamanaşımını belirlemesi gerekir.

 

İlginizi Çekebilir: Nitelikli Hırsızlık Suçu Nedir, Cezai Yaptırımları Nelerdir?

 

Bu konuda daha fazla yardım veya danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.