Kesinleşmeden İcraya Konulamayacak Kararlar (İlamlar) – HMK

Bu yazımızda, Hukuk Muhakemeleri Kanunu‘na (HMK) göre icraya konulabilmesi için kesinleşmesi gereken kararlar (ilamlar) hangileridir konusunu ele alacağız.

Kararın Kesinleşmesi Nedir?

Mahkeme tarafından verilen kararın tüm itiraz yollarının tükenmesi veya itiraz edilmemesi ile birlikte yargılamanın tüm yönleriyle sona ermesi anlamına gelir. Bu aşamadan sonra karar kesin hüküm niteliği kazanır ve herkes için bağlayıcı hale gelir.

Kesinleşmeden İcraya Konulamayacak Kararlar

Kural olarak, mahkeme kararları kesinleşmeden icraya konulabilir. Ancak, aşağıda belirtilen bazı kararlar kesinleşmeden icraya konulamaz:

1. Taşınmazın Aynına (Mülkiyetine) ve Ayni Haklara İlişkin İlamlar
2. Aile ve Şahsın Hukukuna İlişkin İlamlar (Nafaka ve bazı istisnalar hariç)
3. Mahkumiyete İlişkin Ceza İlamlarının Tazminat ve Yargılama Giderlerine İlişkin Kısımları
4. Kira Tespit Davalarında Verilen Kararlar (Tahliye davaları hariç)
5. Menfi Tespit Davasına İlişkin İlamlar
6. Yabancı Mahkeme İlamlarının Tenfizi Hakkındaki Kararlar
7. Sayıştay Kararları
8. İdare Aleyhine Açılan Haciz veya İhtiyati Haciz Uygulamaları ile İlgili Davalarda Verilen Kararlar

1. Taşınmazın Aynına (Mülkiyetine) ve Ayni Haklara İlişkin İlamlar

Taşınmazın aynına (mülkiyetine) ve ayni haklara ilişkin ilamlar, taşınmaz malların mülkiyetini, kullanımını veya diğer ayni haklarını etkileyen mahkeme kararlarını kapsar. Bu tür davalarda verilen kararlar, kesinleşmeden icraya konulamaz. (Hukuk Muhakemeleri Kanunu 367/2)

Bu Kapsama Giren Davalar:

• Tapu İptali ve Tescil Davaları: Bir taşınmazın tapu kaydının iptalini veya başka bir kişi adına tescilini talep eden davalar.
• Muris Muvazaası Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davaları: Miras bırakanın, mirasçılarını mağdur etmek amacıyla mal kaçırmak için hileli işlem yaptığı durumlarda açılan davalar.
• Vekaleti Kötüye Kullanma Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davaları: Vekilin, kendisine verilen yetkiyi kötüye kullanarak taşınmazı haksız yere devrettiği durumlarda açılan davalar.
• Miras Hukuku Davaları: Mirasın paylaşımı, mirasçılık belgesinin iptali veya tashihi gibi miras hukuku ile ilgili davalar.
• Mal Rejimi Davaları: Evlilikte edinilen malların paylaşımı ile ilgili davalar.
• Kat Mülkiyeti Kanunu’ndan Doğan Davalar

Neden Kesinleşmeden İcraya Konulamaz?

Bu tür kararların mülkiyet ve diğer ayni hakları doğrudan etkilemesi nedeniyle, kesinleşmemiş bir kararın icraya konulması, kamu düzenini bozabilir ve hak kayıplarına yol açabilir.

2. Aile ve Şahsın Hukukuna İlişkin İlamlar

Aile ve şahsın hukukuna ilişkin davalarda verilen kararların çoğu kesinleşmeden icraya konulamaz. Bunun sebebi, bu tür kararların aileyi ve aile bireylerini doğrudan etkilemesi ve geri dönüşü mümkün olmayan sonuçlara yol açabilmesidir.

Bu kapsamdaki davalar: Boşanma davası, velayet davası, kişisel ilişkinin değiştirilmesi davası, isim değişikliği davası gibi davalar.

İstisnalar:

• Nafaka ve tedbir nafakası: Boşanma davası veya ayrılık davası sırasında, eşlerden biri veya çocuklar için hükmedilen nafaka ve tedbir nafakası, kesinleşmeden icraya konulabilir.
• Kişiye karşı işlenen hukuka aykırı fiillerden doğan maddi ve manevi tazminat
• Çocuğun korunması için verilen tedbir kararları: Çocuğun korunması için acil bir durum söz konusuysa, aile mahkemesi tarafından verilen tedbir kararları kesinleşmeden icraya konulabilir.

3. Mahkumiyete İlişkin Ceza İlamlarının Tazminat ve Yargılama Giderlerine İlişkin Kısımları

Ceza davalarında sanığın mahkumiyetine karar verilmesi halinde, mahkeme tarafından tazminat ve yargılama giderlerine ilişkin de hüküm kurulabilir. Bu hüküm, ceza yaptırımının bir parçası olarak değerlendirilir ve kesinleşmeden icraya konulamaz.

Neden kesinleşmeden icraya konulamaz?

• Ceza davalarında kamu düzeni esastır. Kesinleşmemiş bir kararın icraya konulması, kamu düzenini bozabilir.
• Tazminat ve yargılama giderlerinin hesaplanması karmaşık olabilir.
• Sanığın teminat göstermesi veya itiraz etmesi gibi durumlar söz konusu olabilir.

4. Kira Tespit Davalarında Verilen Kararlar

Kira tespit davaları, kiracı ve kiralayanın, kira bedelinin ne olması gerektiği konusunda anlaşamadıkları durumlarda açılan davalardır. Bu davalarda verilen kararlar kesinleşmeden icraya konulamaz. Bunun sebebi, kira tespit davalarının edai nitelikte olmasıdır.

Ancak tahliye davasında verilen kararın icrası bakımından kararın kesinleşmesi gerekmez.

5. Menfi Tespit Davasına İlişkin İlamlar

Menfi tespit davası, bir hakkın veya hukuki durumun var olmadığının tespitini amaçlayan bir davadır. Bu davalarda verilen kararlar kesinleşmeden icraya konulamaz. (İcra ve İflas Kanunu 72. madde)

Menfi tespit davasında verilen karar, sadece davanın konusunu oluşturan hakkın veya hukuki durumun var olmadığını tespit eder. Bu tespit, davacıya icra takibi başlatma yetkisi vermez. Davacı, hakkını veya hukuki durumunu ihlal eden kişiye karşı ayrı bir dava açmak zorundadır.

6. Yabancı Mahkeme İlamlarının Tenfizi Hakkındaki Kararlar

Yabancı mahkemelerde verilen kararların Türkiye’de icraya konulabilmesi için, öncelikle bu kararların Türkiye’de tanınması ve tenfizi gerekir. Bu kararlar da kesinleşmeden icraya konulamaz. (Milletlerarası Özel Hukuk Ve Usul Hukuku Hakkında Kanun. 41/2)

Tenfiz kararının kesinleşmesi için:

• Karara karşı itiraz edilmemiş olması veya itirazın reddedilmiş olması gerekir.
• Kararın usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş olması gerekir.
• Karara karşı yargısal yolların tükenmiş olması gerekir.

7. Sayıştay Kararları

Sayıştay, kamu idarelerinin mali işlemlerini denetleyen ve yargılayan bir yüksek mahkemedir. Sayıştay kararları kesinleşmeden icraya konulamaz. Bunun sebebi, Sayıştay kararlarının idari nitelikte olmasıdır.

Sayıştay kararları birer idari işlemdir ve yargısal denetime tabidir. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Sayıştay kararlarının hukuka uygunluğunu denetler.

8. İdare Aleyhine Açılan Haciz veya İhtiyati Haciz Uygulamaları ile İlgili Davalarda Verilen Kararlar

İdare aleyhine açılan haciz veya ihtiyati haciz uygulamaları ile ilgili davalarda verilen kararlar, kural olarak kesinleşmeden icraya konulamaz. Bu kararların kesinleşmeden icraya konulamamasının sebebi, idari yargılama sisteminin özellikleri, kamu otoritesinin korunması, idare ile birey arasındaki dengenin gözetilmesi ve icra hukukundaki hukuki güvenlik ilkesidir.

 

Bu konuda daha fazla yardım veya danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.