Mobbing Davalarında İspat *2024

Giriş

Mobbing, iş yerinde psikolojik taciz olarak tanımlanabilir ve hem bireysel hem de kurumsal düzeyde ciddi sorunlara yol açabilir. Bu makale, “Mobbing Davalarında İspat” konusunu temel alarak, mobbing kavramını, hukuki boyutlarını ve özellikle ispat sorunlarını ele alacağız.

Mobbing Nedir?

Mobbing, iş yerinde bir veya bir grup tarafından sistematik ve düzenli olarak uygulanan psikolojik taciz eylemlerini ifade eder. Bu eylemler genellikle kişiyi iş yerinde yalnızlaştırmak, sosyal ve profesyonel açıdan izole etmek amacı taşır.

” (…) Anlık öfke ile süreklilik göstermeyen geçici davranışlar mobbing değildir. Hareketin mobbing sayılabilmesi için sistematik, sürekli ve kasıtlı olması gerekir. Ayrıca hareketin amacı da doğru tespit edilmelidir. Çünkü mobbingde amaç, iş ilişkisi içinde bulunduğu mağdurdan kurtulmak veya ona zarar vermek, onu yıldırmaktır.(…)” 9HD, Esas:2010/38293 Karar:2013/5390 Tarih:12.02.2013

Hukuki Çerçeve

Mobbing, Türk hukukunda açıkça tanımlanmamış olsa da, Yargıtay kararları ve doktrinde yer alan tanımlamalarla psikolojik taciz eylemlerinin sonuçları itibariyle ele alınmaktadır. İş Kanunu‘nda mobbingin açık bir tanımı bulunmamakla birlikte, işçinin kişilik haklarının korunması genel bir ilke olarak kabul edilir .

İspat Sorunu ve Zorlukları

Mobbing iddialarının mahkemelerde ispatı zordur. Çünkü mobbing davaları, genellikle mağdurların somut delil toplamakta güçlük çektiği durumlar içerir. Mobbingin gizli ve sinsice yapılması, iş yerindeki diğer çalışanların tanıklık yapmaktan çekinmeleri gibi nedenlerle delil toplama süreci karmaşıktır .

Yargıtay ve Mobbing Davaları

Türkiye’de Yargıtay, mobbing iddialarını değerlendirirken, mobbingin varlığını gösterebilecek tutarlı ve ikna edici delillere ihtiyaç duymaktadır. Ancak, mobbingin öznel yönü ve genellikle soyut delillerle ispatlanma zorunluluğu, dava süreçlerini zorlaştırmaktadır .

” (…) Dosya kapsamına göre, davacının mobbinge maruz kaldığı, ücretinin rızası dışında düşürüldüğü, haksız eylemler sebebiyle maddi ve manevi zarara uğratıldığı iddialarının usulünce kanıtlanamadığı anlaşılmaktadır. Bu halde, davanın tümden reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.(…) 22HD, Esas: 2017/40481 Karar: 2018/199 Tarih: 16.01.2018

Mobbing Davalarında İspat ve Delil Toplama

Mobbing iddialarının mahkemede kabul görmesi için gerekli olan delil toplama süreci, mağdurlar için en zorlu aşamalardan biridir. İşte bu süreçte izlenebilecek adımlar:

Tanık Beyanları: İş yerindeki diğer çalışanların tanıklıkları, mobbing davasında kritik önem taşır. Ancak, bu tanıklar genellikle mobbing uygulayan kişi veya yönetimden çekindikleri için ifade vermekte tereddüt edebilirler.

” (…) Davacı, kendisine işyerinde mobbing uygulandığını ileri sürmüş olup ispat yükü mobbing iddiasını ileri süren davacıdadır. Ancak tanık beyanları ve dosya kapsamı değerlendirildiğinde davacı mobbing iddiasını ispatlayamamıştır. Tanık beyanları doğrudan görgü ve bilgiye dayalı olmayıp genel olarak davacıdan duyuma dayalıdır. Öte yandan tanık beyanları kişilik haklarına saldırı eylemini ispatlamada da yetersiz olup başka somut delil de yoktur. Açıklanan nedenlerle Mahkemece manevi tazminat isteminin reddi yerine kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.(…) ” 9HD, Esas:2016/16456 Karar:2018/22875 Tarih:11.12.2018

Kamera Kayıtları: İşyerindeki kamera görüntüleri Yargıtay Kararlarında delil olarak değerlendirilmiştir. Fakat bu kayıtların diğer delillerle desteklenmesi önemlidir.

Yazılı İletişim ve Dokümantasyon: E-posta, mesajlaşma uygulamaları ve resmi evraklar gibi yazılı iletişimler, mobbing davalarında somut delil olarak kullanılabilir. Bu tür belgeler, mobbing iddialarını destekleyen kanıtlar sunar.

Psikolojik Raporlar: Mobbing mağdurlarının psikolog veya psikiyatristlerden aldıkları raporlar, mahkemede mobbingin psikolojik etkilerini kanıtlamada kullanılabilir.

Mobbingin ispatı, genellikle mağdurun sunabileceği delillerle ve işverenin bu delillere karşı sunduğu savunmayla belirlenir​​.

İş Yerinde Mobbing Sayılabilecek Haller Nelerdir?

Mobbing, iş yerindeki davranışların yinelenmesi ve sistematik olmasıyla karakterizedir. İş yerinde sürekli eleştirilme, iletişimin kesilmesi, asılsız söylentiler, nitelikli iş verilmemesi ve anlamsız işler verilip sürekli yer değiştirilmesi gibi durumlar mobbing kapsamında değerlendirilebilir. Bu tür davranışlar, bireyin iş yerindeki performansını ve psikolojisini olumsuz etkileyerek profesyonel yaşamını zorlaştırır​​.

” (…) Somut uyuşmazlıkta, davacının davalı işyerinde görev yaptığı birimin müdürünün değişmesinden sonra müdürüyle bazı problemler yaşadığı, iş şartlarında aleyhe değişiklikler olduğu dosyadaki bilgi ve belgelerden sabittir ancak davacıya yapılan sürekli ve sistematik baskıdan bir diğer anlatımla mobbingten bahsetmek ise mümkün değildir. Bu itibarla davacının mobbing iddiasına dayalı tazminat talebinin reddi gerekirken kabulü hatalı olup, kararın bozulması gerekmiştir.(…) 9HD, Esas:2016/12989 Karar:2020/2304 Tarih:17.02.2020

Mobbing Davalarında İspat Yükünü Hafifletme Yolları

Mobbing davalarında en büyük zorluklardan biri, mağdurun üzerinde olan ağır ispat yüküdür. Ancak, kanuni düzenlemeler ve yargı kararları, mobbing iddialarında ispat yükünü hafifletme eğilimindedir​​. İşte bu yükü hafifletmek için alınabilecek bazı önlemler ve yargısal yaklaşımlar:

Önceden Hazırlık ve Dokümantasyon

Dökümantasyonun Önemi: Mobbing iddialarının desteklenmesi için mağdurların olayları detaylı bir şekilde kaydetmeleri gerekir. Bu, e-postalar, yazılı mesajlar, resmi evraklar ve günlük tutma şeklinde olabilir.

Elektronik İletişim Kayıtları: Günümüzde teknoloji kullanımı yaygın olduğundan, elektronik iletişim araçlarından elde edilen veriler (e-posta, sosyal medya mesajları, mobil mesajlaşma uygulamaları) güçlü deliller sunabilir.

Delil Değerlendirme Süreçleri

Delilin Objektif Değerlendirilmesi: Sunulan delillerin her iki taraf için de adil bir şekilde değerlendirilmesi, yanılgılardan kaçınarak karar verilmesini sağlar. Delillerin manipüle edilmesini önlemek amacıyla detaylı incelemeler yapılmalıdır.

Bilirkişi Kullanımı: Özellikle mobbing davalarında psikolojik etkilerin değerlendirilmesi için alanında uzman bilirkişilerden yararlanılması, mahkemenin daha doğru kararlar vermesine yardımcı olur.

 

” (…) birbirini doğrulayan ve tamamlayan davacı ve davalı şahit anlatımları, davacının aynı mahiyette olan ve aynı bulgulara işaret eden birbiriyle ve anlatılanlarla uyumlu birden fazla doktor raporu gözönüne alındığında, mobbing olgusunun açık bir şekilde ispat edildiği; kaldı ki, hukuk yargılamasında ve özellikle de mobbinge dayanan iddialarda yüzde yüzlük bir ispatın aranmadığı (…) bu konuda işçi lehine ispat kolaylığı göstermenin hakkaniyet ve adalete daha uygun olacağı kanaat ve sonucuna varılmıştır.” 22HD, Esas:2014/2157 Karar:2014/3434 Tarih:21.02.2014

 

Mobbinge Karşı Yasal Haklar ve Korunma Yolları

Mobbingle mücadelede bireylerin haklarını koruma ve onlara rehberlik etme konusu, Türkiye’deki iş hukuku alanında önemli bir yer tutmaktadır. İşte mobbinge maruz kalan bireylerin başvurabileceği yasal haklar ve korunma yöntemleri:

Yasal Haklar

Şikayet Hakkı: İşçiler, mobbinge maruz kaldıkları durumlarda doğrudan işverene veya insan kaynakları departmanına şikayette bulunabilirler.

Dava Açma Hakkı: Mobbing mağdurları, yaşadıkları psikolojik taciz nedeniyle işveren aleyhine tazminat davası açabilirler. Bu tazminat, hem maddi hem de manevi zararları kapsayabilir.

İşten Ayrılma Hakkı: Eğer mobbing, iş yerinde dayanılmaz hale gelmişse, işçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatı talep edebilir.

Mobbing Davalarında Hukuki Süreçler ve Yargısal Tavsiyeler

Mobbing davalarının mahkemede etkin bir şekilde ele alınması ve mağdurların haklarının korunması, iş hukuku alanında özel bir uzmanlık gerektirir. İşte bu sürecin yönetimi ve yargısal tavsiyelerle ilgili detaylar:

Hangi Durumlarda Mobbing Davası Açılır?

Mobbing davaları, genellikle iş yerinde sürekli bir baskı ve taciz altında kalındığında açılır. Bu tür davalar, iş yerinde sistematik bir şekilde uygulanan kötü muamele, tehdit, şiddet ve aşağılama gibi davranışlar nedeniyle açılabilir. Özellikle, mobbingin bariz örnekleri arasında kendini göstermeyi engellemek, sürekli eleştiri ve yüksek sesle azarlamak gibi davranışlar sayılabilir​​.

Hukuki Süreçler

Davanın Açılması: Mobbing iddialarıyla ilgili dava açılması süreci, dava dilekçesi ile başlar. Bu dilekçede, mobbing eylemlerinin detayları, etkilediği bireyler ve talep edilen tazminatlar açıkça belirtilmelidir.

Delil Sunumu: Mahkemede delil sunumu aşaması, mobbing davalarının belki de en kritik bölümüdür. İddiaların desteklenmesi için e-postalar, mesajlar, çalışma raporları, tanık ifadeleri ve varsa güvenlik kamera kayıtları gibi materyaller kullanılır.

Tanıkların Dinlenmesi: Mobbing davalarında tanıkların ifadeleri büyük önem taşır. İş arkadaşları, yöneticiler veya diğer görgü tanıkları, yaşanan olaylar hakkında mahkemeye bilgi verebilir.

Bilirkişi İncelemesi: Çoğu durumda, mahkeme psikolojik etkileri değerlendirmek üzere bir bilirkişi atayabilir. Bu bilirkişi, mobbingin mağdur üzerindeki etkilerini objektif bir şekilde raporlar.

” (…) odası, yaptığı işler ve çalışma koşulları ile mali işler dairesindeki odası-görevi-çalışma koşullarının karşılaştırılması açısından bilirkişi incelemesi yaptırılarak davacıya iddia ettiği gibi mobbing uygulanıp uygulanmadığının kuşkuya yer vermeyecek şekilde belirlenmesi ve oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kabulü hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.(…) ” 22HD, Esas:2012/24019 Karar:2013/17421 Tarih:12.07.2013

Yargısal Tavsiyeler

Zamanında Hareket Etme: Mobbinge uğrayan bireylerin, yaşadıkları olayları mümkün olan en kısa sürede kayıt altına almaları ve hukuki süreç başlatmaları önerilir. Zaman geçtikçe delillerin kaybolma riski artar.

Hukuki Danışmanlık: Mobbing davaları, genellikle karmaşık hukuki süreçler içerir. Bu nedenle, alanında deneyimli bir avukatla çalışmak, sürecin doğru yönetilmesine yardımcı olur.

Psikolojik Destek: Mağdurların yalnızca hukuki değil, aynı zamanda psikolojik destek alması da önemlidir. Bu destek, sürecin stresli ve duygusal yönlerini yönetmelerine yardımcı olur.

Kamuoyu ve İletişim Stratejisi: Özellikle büyük şirketlerde mobbing davaları kamuoyunun dikkatini çekebilir. Bu durumda, şirketlerin şeffaf, dengeli ve etik bir iletişim stratejisi izlemeleri tavsiye edilir.

 

Bu konuda daha fazla yardım veya danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.