Yabancı Bir Kişi Türkiye’de Ölürse: Hukuki Süreç Rehberi

Bir yabancının Türkiye’de hayatını kaybetmesi durumunda, gerek merhum için yerine getirilmesi gereken yasal işlemler, gerekse geride kalan mirasçıları ilgilendiren hukuki süreçler söz konusudur. Bu makale, konuyu hiç bilmeyen kişilere yönelik olarak hazırlanmış olup, Türkiye’de yabancı ölümü durumunda izlenmesi gereken adımları açıklamaktadır.

 

1. Ölüm Tespiti ve Belgelendirme Süreci

Ölüm belgesinin düzenlenmesi, herhangi bir kişinin ölümü durumunda gerçekleştirilmesi gereken ilk resmi işlemdir. Ölüm belgesi olmadan hiçbir cenaze defin işlemi gerçekleştirilemez.

Ölüm belgesinin nasıl düzenleneceği, ölümün nerede gerçekleştiğine bağlı olarak değişmektedir:

• Resmi sağlık kurumunda gerçekleşen ölüm veya cenaze resmi sağlık kurumuna getirildiyse: Ölüm belgesi, sağlık kurumu tarafından düzenlenir ve kurumun müdürü veya baştabibi tarafından onaylanır.
• Özel sağlık kuruluşunda gerçekleşen ölüm: Ölüme sebep olan hastalık esnasında tedavi eden doktorun verdiği ölüm belgesi, belediye tabibi, toplum sağlığı merkezi hekimi veya aile hekimi tarafından onaylanmak şartıyla geçerli olur.
• Sağlık kurumları dışında gerçekleşen ölüm: Ölüm belgesi, cenazenin bulunduğu yerdeki belediye tabibi tarafından, belediye tabibi bulunmayan yerlerde toplum sağlığı merkezi hekimi veya aile hekimi tarafından verilir.

Dikkat edilmesi gereken nokta: Ölüm belgesi düzenlenirken, cenazenin kimliğine ilişkin gerekli inceleme ve araştırma yapılmalıdır. Ölen kişinin kimlik belgelerinin bulunması büyük önem taşır.

 

2. Bildirim Yükümlülükleri

Yerel Makamlara Bildirim

Ölüm olayının gerçekleşmesinden itibaren 10 gün içinde halk sağlığı müdürlüğü tarafından elektronik ortamda nüfus müdürlüğüne bildirim yapılması gerekmektedir. Bu bildirimin yapılması, ölüm belgesinin düzenlenmesinden sonraki adımdır.

Yabancı Ülke Temsilciliklerine Bildirim

Yabancı ölüm olaylarında en kritik nokta, ilgili ülkenin Türkiye’deki Büyükelçilik veya Başkonsolosluklarına doğrudan bildirimde bulunulmasıdır. Adalet Bakanlığı’nın 71/1 tarihli Genelgesi uyarınca, yabancı ölüm olaylarında Adalet Bakanlığı aracı kılınmadan, doğrudan ilgili ülkenin diplomatik temsilciliğine bildirim yapılır.

Bildirim sırasında iletilmesi gereken belgeler:

• Ölüm bildirim formu (olayın nerede, nasıl ve ne zaman vuku bulduğunu gösteren)
• Otopsi raporu, ölü muayene tutanağı veya trafik kaza raporu gibi belgeler
• İki nüsha ölüm belgesi
• Ölenin kimliğini ve adresini tespite yarayan belgeler
• Cesetle ilgili yapılan işlemleri bildiren yazı
• Tereke eşyası listesi

Pratik öneri: Otopsi raporunun hazırlanması veya diğer evrakın tamamlanması zaman alacaksa, gecikmelere neden olunmaması için evrakların tamamlanması beklenmeden, ilgili Başkonsolosluğa faks veya telefon yoluyla ölüm olayı hakkında bilgi verilmesi ve evrakların tamamlandığında gönderileceğinin belirtilmesi önerilir.

 

3. Yabancının Cenazesine İlişkin İşlemler

Defin İşlemleri

Türkiye’de bir yabancının cenazesi için aşağıdaki seçenekler söz konusudur:

• Türkiye’de defin: Mezarlık olarak seçilmiş yerlerde, ölüm belgesi alındıktan sonra defin işlemi gerçekleştirilebilir.
• Ülkesine nakil: Cenazenin ülkesine nakledilmesi isteniyorsa, ilgili ülkenin Türkiye’deki diplomatik temsilciliği ile iletişime geçilmelidir. Bu durumda gerekli belgeler tamamlanmalı ve uluslararası nakil kurallarına uygun hareket edilmelidir.

Cenaze nakil işlemleri için gerekli belgeler:

• Ölüm belgesi
• Gömme izin belgesi
• Bulaşıcı hastalık taşımadığına dair belge
• Cenaze yol izin belgesi
• Lahit veya tabut uygunluk belgesi

Unutmayın: Türkiye’de yabancıların defin işlemleri sırasında dini inançları göz önünde bulundurulur ve mümkün olduğunca bu inançlara uygun defin gerçekleştirilmeye çalışılır.

 

4. Miras İşlemleri

Yabancı bir kişinin Türkiye’de ölümü durumunda, mirasa ilişkin hukuki süreçler önem kazanır. Bu konuda uygulanacak hukuk, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) hükümlerine göre belirlenir.

Uygulanacak Hukuk

MÖHUK’un 20. maddesine göre:

Miras Konusu	Uygulanacak Hukuk
Genel miras kuralları	Ölenin milli hukuku
Türkiye’deki taşınmazlar	Türk hukuku
Mirasın açılması, kazanılması ve paylaşımı	Terekenin bulunduğu ülke hukuku

Bu durumda yabancının mirası için temel kurallar:

• Taşınmaz mallar için Türk hukuku uygulanır
• Taşınır mallar için ölen kişinin milli hukuku uygulanır
• Mirasın açılması ve paylaşımı için terekenin bulunduğu ülke hukuku geçerlidir

Mirasçılık Belgesi Alınması

Yabancı bir kişinin Türkiye’deki mirasçıları, mirasçılık haklarını kanıtlamak için mirasçılık belgesi (veraset ilamı) almalıdır. Bu belge, ölen kişinin son ikametgâhının bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinden talep edilir.

Önemli not: Yabancıların salt mirasçılık hak ve yetkilerine dayanarak Türkiye’de sınırsız miktarda taşınmaz edinme hakları yoktur. Yabancıların miras yoluyla taşınmaz edinmesi, ilgili kanunlardaki kısıtlamalara tabidir.

Veraset ve İntikal Vergisi

Türkiye’de bulunan bir yabancının malvarlığının mirasçılara intikali, Veraset ve İntikal Vergisi’ne tabidir. Ölen kişinin ikametgâhına ve ölümün nerede gerçekleştiğine göre bildirim süreleri değişmektedir:

• Ölen kişinin ikametgâhı Türkiye’de, ölüm Türkiye’de gerçekleşmişse: Ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde
• Ölen kişinin ikametgâhı Türkiye’de, ölüm yabancı bir ülkede gerçekleşmişse: Ölüm tarihinden itibaren 6 ay içinde
• Mirasçılar yabancı bir ülkede bulunuyorsa: Ölüm tarihinden itibaren 8 ay içinde

 

5. Özel Durumlar

Gaiplik Durumu

Ölümüne kesin gözle bakılmasını gerektiren durumlar içinde ortadan kaybolan bir yabancı için, cesedi bulunamamış olsa bile o yerin en büyük mülki idare amirinin emri ile kütüğe ölüm kaydı düşülebilir.

Suriye Uyruklu Kişilerin Ölümü

Suriye’deki iç karışıklıklar nedeniyle Suriye uyruklu şahısların ölüm bildirimi evrakı, anılan ülke Başkonsoloslukları yerine doğrudan Dışişleri Bakanlığı’na gönderilmeli ve Adalet Bakanlığı’na bilgi verilmelidir.

Kazalar ve Toplu Ölümler

Doğal afetler, kazalar veya çöküntüler sonucu meydana gelen toplu ölümlerde, Vali veya Kaymakamlarca görevlendirilecek memurlar tarafından ölen yabancıların kimlikleri tespit edilir. Kimlik tespiti yapılamazsa, fotoğrafları çektirilerek özel bir dosyada muhafaza edilir.

 

6. Hukuki Yardım Alınması

Yabancı ölüm olayları karmaşık hukuki süreçler içerebilir. Bu nedenle, ölüm olayının bildirilmesi, cenazenin nakli veya defni, miras işlemleri gibi konularda hukuki yardım almak büyük önem taşır.

Miras konusunda uzman bir avukata başvurmak, yasal süreçlerin doğru şekilde yürütülmesi ve hukuki hakların korunması açısından önemlidir. Özellikle farklı ülkelerin hukuk sistemlerinin devreye girdiği durumlarda, uluslararası özel hukuk alanında deneyimli bir hukuki danışman ile çalışmak süreci kolaylaştıracaktır.

 

7. Sık Sorulan Sorular

Yabancı bir kişi Türkiye’de öldüğünde ilk kime haber verilmelidir?
İlk olarak ölüm belgesi düzenlenmesi için yetkili sağlık kuruluşuna, ardından ölen kişinin ülkesinin Türkiye’deki diplomatik temsilciliğine bildirim yapılmalıdır.

Yabancı bir kişinin Türkiye’deki eşyaları mirasçılarına nasıl teslim edilir?
Tereke eşyasının listesi çıkarılarak ilgili ülkenin diplomatik temsilciliğine bildirilir. Temsilcilik tarafından teslim alınmaması durumunda, mirasçıların nasıl teslim alacağı konusunda bilgi istenir.

Yabancının ölümü sonrası işlemler için kime başvurulabilir?
Hukuki işlemler için uluslararası özel hukuk alanında uzmanlaşmış bir avukata, cenaze işlemleri için ölen kişinin ülkesinin diplomatik temsilciliğine başvurulabilir.

 

Bu konuda daha fazla yardım veya danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.