Yaşlı Anne ve Babaya Vasi Tayini: Şartlar, Dilekçe Örneği, Yargıtay Kararı
Yaşlılık, beraberinde bazı yasal gereklilikleri de getirebilir. Yaşlı bir anne veya babanın, zihinsel veya fiziksel yeterlilik eksikliği nedeniyle kendi işlerini yürütemez hale gelmesi durumunda, ona yardımcı olmak için bir vasi atanması gerekebilir. Bu makalede, yaşlı anne veya babaya vasi atanması ile ilgili hukuki yönleri inceleyeceğiz.
Vasi Nedir?
Vasi, mahkeme tarafından atanmış ve vesayet altındaki kişinin malvarlığını yönetmek ve onun adına yasal işlemleri gerçekleştirmek yetkisine sahip olan kişidir. Vesayet altındaki kişi, müvekkil olarak adlandırılır.
Yaşlı Anne ve Babaya Vasi Atanması Ne Zaman Gerekir?
Yaşlı anne babanın, aşağıdaki durumlarda vasi atanması gerekebilir:
– Akıl hastalığı: Babanız Alzheimer veya başka bir akıl hastalığı nedeniyle kendi kararlarını veremez ve kendi işlerini yürütemez hale gelmişse.
– Fiziksel yetersizlik: Babanız felç, yatalak veya başka bir fiziksel engel nedeniyle kendi bakımlarını veya günlük işlerini yerine getiremez hale gelmişse.
– Yaşlılık: Babanız çok yaşlı ve zihinsel veya fiziksel olarak zayıflamışsa, kendi kararlarını verme ve kendi işlerini yürütme konusunda zorluk çekebilir.
Vasi Nasıl Atanır?
Vasi atanması için aşağıdaki adımları izlemek gerekir:
– Dilekçe Sunma: Ailenizden biri veya vesayet altına alınması gereken kişi adına bir avukat, vesayet talebi içeren bir dilekçe ile ilgili mahkemeye başvuruda bulunur.
– Değerlendirme: Mahkeme, vesayet talebini ve müvekkilin durumunu değerlendirir. Gerekirse, bir tıp uzmanı veya psikolog tarafından müvekkilin zihinsel ve fiziksel durumu hakkında rapor hazırlanmasını ister.
– Karar Verme: Mahkeme, tüm delilleri değerlendirdikten sonra müvekkilin vesayet altına alınmasına karar verir ve bir vasi atar.
Noterden Vasi Tayin Edilir mi?
Vasi tayin etmede tek yetkili mercii Sulh Hukuk Mahkemesidir. Dolayısıyla noterden vasi ataması mümkün değildir.
Dilekçede Yer Alması Gereken Önemli Maddeler
Yaşlı anne babaya vasi atanması sürecinde, vesayet dilekçesinde ve mahkeme kararında yer alabilecek bazı önemli maddeler şunlardır:
– Vesayet Sebepleri: Dilekçede, anne veya babanızın vesayet altına alınmasını gerektiren sebepler açıkça belirtilmelidir. Bu sebepler; akıl hastalığı, fiziksel yetersizlik, yaşlılık nedeniyle zihinsel veya fiziksel olarak zayıflama gibi durumlar olabilir.
– Vasi Adayı: Dilekçede, vasi olarak atanması düşünülen kişinin kim olduğu belirtilmelidir. Bu kişi ailenizden biri, bir arkadaş veya uygun görülen başka bir kişi olabilir.
– Vasin Yetkileri: Mahkeme kararında, vasinin hangi yetkilere sahip olacağı açıkça belirtilmelidir. Bu yetkiler; malvarlığın yönetimi, yasal işlemlerin yürütülmesi, sağlık kararlarının alınması gibi konuları kapsayabilir. Yetkilerin kapsamı, babanızın durumuna göre değişebilir.
– Hesap Verme Yükümlülüğü: Kararda, vasinin malî işlemler ve diğer faaliyetleri hakkında düzenli olarak mahkemeye ve müvekkilin yasal temsilcisine hesap vermekle yükümlü olduğu belirtilmelidir. Hesap verme periyodu genellikle bir yıldır.
Vasi Kim Olabilir?
Vasi, tam ehliyetli olmak şartıyla, müvekkilin ailesinden biri, bir arkadaş veya vasi olarak atanmaya uygun başka herhangi biri olabilir. Mahkeme, vasiyi seçerken müvekkilin menfaatlerini gözetir ve vasinin dürüst, güvenilir ve müvekkilin ihtiyaçlarını karşılayabilecek kapasitede olduğundan emin olur.
Kimler Vasi Olamaz?
Türk Medeni Kanunu Madde 418’e göre, aşağıdaki kişiler vasi olamazlar:
– Kısıtlılar.
– Kamu hizmetinden yasaklılar veya haysiyetsiz hayat sürenler.
– Menfaati kendisine vasi atanacak kişinin menfaati ile önemli ölçüde çatışanlar veya onunla aralarında düşmanlık bulunanlar.
– İlgili vesayet daireleri hâkimleri.
Kimler Vasilikten Kaçınabilir?
TMK Madde 417’ye göre aşağıdaki kişiler vasiliği kabul etmeyebilirler:
– Altmış yaşını doldurmuş olanlar,
– Bedensel engelleri veya sürekli hastalıkları sebebiyle bu görevi güçlükle yapabilecek
olanlar,
– Dörtten çok çocuğun velisi olanlar,
– Üzerinde vasilik görevi olanlar,
– Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcıları, bakanlar, hâkimlik ve savcılık mesleği mensupları
Vasinin Görevleri:
Vasin, müvekkilin malvarlığını yönetmek ve onun adına yasal işlemleri gerçekleştirmek gibi bir dizi göreve sahiptir. Bu görevler şunları içerir:
– Müvekkilin günlük ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli parayı sağlamak (bütçe yönetimi)
– Müvekkilin malvarlığını korumak ve yönetmek (varlık yönetimi)
– Müvekkilin adına yasal işlemleri gerçekleştirmek (temsilcilik)
– Müvekkilin tıbbi ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli adımları atmak (sağlık ve sosyal hizmet yönlendirmesi)
– Müvekkilin haklarını ve menfaatlerini korumak (yasal koruma)
Vasinin Hesap Verme Yükümlülüğü:
Vasi, her yıl mahkemeye ve müvekkile veya müvekkilin yasal temsilcisine, müvekkilin malvarlığıyla ilgili faaliyetleri hakkında bilgi veren bir hesap verme raporu sunmak zorundadır.
Müvekkilin Haklarının Korunması:
Vasi atanması sürecinde, yaşlının haklarının korunması esastır. Bu nedenle, aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
Kısıtlanacak Olanın Onayı: Mümkünse, babanızın vasi atanması sürecine dahil edilmesi ve onayının alınması önemlidir. Ancak, babanızın akıl hastalığı veya yetersizlik nedeniyle onay verebilecek durumda olmaması durumunda, bu durum mahkemeye bildirilmelidir.
(Yazımızın son kısmında kısıtlanılması istenilen babanın dinlenilmemesi nedeniyle bozulan bir karar örneği verilmiştir.)
En Az Kısıtlayıcı Müdahale: Mahkeme, babanızın yeteneklerini göz önünde bulundurarak en az kısıtlayıcı müdahaleyi tercih etmelidir. Yani, babanızın bağımsızlığını mümkün olduğunca koruyacak şekilde bir vasi atanmalı ve yetkileri belirlenmelidir.
Müvekkilin Sürekli Takibi: Mahkeme, vasinin faaliyetlerini düzenli olarak denetler ve gerekirse müdahalede bulunur. Aile bireyleri de vasinin faaliyetlerini takip ederek herhangi bir sorun olması durumunda mahkemeye bildirmelidir.
Vesayet Görev Süresi Ne Kadar Olabilir?
TMK Madde 456’ya göre, bir vasi atanırken genellikle iki yıllık bir süre belirlenir. Ancak vesayet makamı, gerektiğinde bu süreyi her seferinde ikişer yıl uzatabilir. Vasi, dört yılın sonunda vasilikten kaçınma hakkını kullanabilir. Bu durumda, yeni bir vasi atanması gerekebilir.
Yaşlı Anne Babaya Vasi Tayini Dilekçesi Örneği
T.C. İSTANBUL SULH HUKUK MAHKEMESİ’NE
DAVACI: [Adınız Soyadınız]
T.C. Kimlik No: [T.C. Kimlik Numaranız]
Adres: [Adresiniz]
Telefon: [Telefon Numaranız]
DAVALI: Hasımsız
KONU: Vasi Tayini İstemi
Vası Tayini İstenen: [Yaşlı Kişinin Adı Soyadı]
T.C. Kimlik No: [Yaşlı Kişinin T.C. Kimlik Numarası]
Adres: [Yaşlı Kişinin Adresi]
AÇIKLAMALAR:
Ben, davacı [Adınız Soyadınız], [Yaşlı Kişinin Adı Soyadı]’nın [yakınlık derecenizi belirtin]’yim. Yaşlılık sebebiyle [Yaşlı Kişinin Adı Soyadı], kendi işlerini ve mal varlığını idare edebilecek durumda değildir. Bu durum, [Yaşlı Kişinin Adı Soyadı]’nın maddi ve manevi açıdan korunmasını zorlaştırmaktadır.
Bu nedenle, [Yaşlı Kişinin Adı Soyadı]’nın kısıtlanarak, kendisine vasi atanmasını talep etmekteyim.
Vasi olarak:
Kendimi
[Vasi olarak atanmasını istediğiniz diğer kişilerin adını soyadını ve T.C. kimlik numaralarını belirtin]
Öneriyorum.
[Vasi olarak atanmasını istediğiniz kişilerin, vasi olarak ne gibi görevler üstleneceklerini kısaca açıklayın.]
DELİLLER:
Nüfus Kayıt Örneği
[Yaşlı Kişinin Adı Soyadı]’nın sağlık durumunu gösteren doktor raporu
[Vasi olarak atanmasını istediğiniz kişilerin nüfus kayıt örnekleri]
SONUÇ VE İSTEM:
Yukarıda açıklanan nedenlerle;
[Yaşlı Kişinin Adı Soyadı]’nın kısıtlanmasına,
Kendimin ve [Vasi olarak atanmasını istediğiniz diğer kişilerin adını soyadını belirtin] vasi olarak atanmamıza,
karar verilmesini arz ve talep ederim.
[Tarihi]
[Adınız Soyadınız]
[İmzanız]
Ek:
Yaşlı Anne Babaya Vasi Tayini Örnek Yargıtay Kararı
(…) Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Davacı dava dilekçesinde; babası H.. K..’ın akli dengesinin yerinde olmadığını, %92 oranında vücut fonksiyonlarını kaybettiğini hasta ve yaşlı olduğunu, kendi işlerini göremeyecek durumda bulunduğunu ileri sürerek kısıtlanmasını istemiş, mahkemece H.. K..’a vasi tayinine yer olmadığına karar verilmiştir.
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasal gerektirici nedenlere ve özellikle kanıtların takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir.
Ancak;
Dava dilekçesinde, H.. K..’ın akıl hastalığı yanında Türk Medeni Kanununun 408. maddesi gereğince yaşlılığı ve ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediği ileri sürülerekte vasi tayini istenmiştir.
Yargılama sırasında isteğe bağlı kısıtlama talebi yönünden kısıtlanılması istenilen H.. K..’ın dinlenilmediği gibi kararda Türk Medeni Kanunu’nun 408. maddesi yönünden herhangi bir araştırma ve değerlendirme de yapılmamıştır.
Vesayete ilişkin hükümlerin kamu düzenine ilişkin bulunması nedeniyle mahkemece, kendiliğinden bu yönde de araştırma ve inceleme yapılması, kısıtlanılması istenilenin dinlenilmesi, taraflara bu konudaki delillerinin sorulması, gösterdikleri takdirde tüm delilleri toplanıp değerlendirilerek sonucuna göre bir karar vermek gerekirken, yetersiz araştırma ve eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, 13.05.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi.(…) Esas 2014/4971 Karar 2014/8797 Tarih 13.05.2014
Bu konuda daha fazla yardım veya danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Yaşlı Anne ve Babaya Vasi Tayini
