Eski Eşin Soyadını Kullanma Davası
Evlenmenin de boşanmanın da kadının soyadı üzerinde güçlü bir etkisi bulunmaktadır. Erkek eşin soyadı aile adı olarak kabul gördüğünden evlenme ile birlikte kadının soyadı değişir. Kanun koyucu boşanan kadın eşe, eski eşin soyadını kullanma hakkı tanımıştır. Ancak bu hak mutlak değil sınırlıdır. Boşanan eşin eski kocasının soyadını kullanmaya devam edebilmesi bazı koşulların varlığına bağlıdır. Bu koşulların yerine getirilmesiyle hakim kararı doğrultusunda boşanan kadın eski eşinin soyadını kullanmaya devam edebilir.
EVLENMENİN SONA ERMESİ HALLERİNİN KADININ SOYADI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Evlilik çeşitli sebeplerden ötürü sona erebilir. Evliliğin sona ermesi halinde kural olarak aile adı korunmaktadır. Ancak bu kurala bazı istisnalar getirilmiştir. Evlenmenin erkek eşin ölümüyle sona ermesi ve eşlerin boşanmalarıyla sona ermesi halinde istisna olarak farklı durumlar meydana gelir. Bu sona erme sebepleri kadının kişisel durumu üzerinde farklı etkiler doğuracaktır. Kısaca değinirsek;
1. Evlilik erkek eşin ölümü ile sona ermişse ;
Evlilik ölüm ile sona ermişse yani kadının kocası vefat etmişse kadın ölen eşin soyadını kullanmaya devam eder. Kadın yeniden evlenmedikçe eski eşin soyadını taşımaya devam eder. Ancak talep ederse bekarlık soyadını alması da mümkündür.
2. Evlilik boşanma ile sona ermişse ;
Boşanma da evliliği sona erdiren müesseselerden biridir. Kadın boşanmayla birlikte evlenmeden önceki soyadını yeniden alır. Boşanma kararının kesinleşmesiyle birlikte kendiliğinden sonuç doğurur. Ancak kanun koyucu, kadının boşandığı kocasının soyadını taşımakta menfaati olduğunu ve bu durumun eski kocaya zarar vermeyeceğine kanaat getirirse kadının istemi üzerine eski eşin soyadını kullanma ve taşımasına izin verebilir. Bu husus aşağıda daha detaylıca ele alınacaktır.
BOŞANMA SONRASINDA ESKİ EŞİN SOYADINI KULLANMA ŞARTLARI
Kural olarak boşanan kadın evlenme ile kişisel durumunu korumasına karşın evlilikten önceki soyadını tekrar alır. Ancak bunun bir istisnası mevcuttur. Kadının eski eşinin soyadını kullanmasında menfaati varsa ve bu durum eski eşe zarar vermeyecekse hakim kadının eski kocasının soyadını kullanmasına izin verir. Kadının eski eşin soyadını kullanmaya devam etmesi hususunda mahkeme kararına ihtiyaç vardır. Koşullar değişirse eski eş bu iznin kaldırılmasını hakimden isteyebilir. Uygulamada kadının boşandıktan sonra önceki soyadını almasının onun menfaatine aykırı olduğu durumlar sıklıkla görülmektedir. Örneğin, kadın bu soyad ile kariyer hayatında önemli bir yer edinmiş olabilir. Bu tarz durumlarda kadının eski kocasının soyadını taşımasında hukuki bir menfaatinin olduğu kabul edilir.
Kadın, boşandığı eşin soyadını kullanma davası açarak eski eşin soyadını kullanma istemini dile getirebilir. Bu hususta ispat külfeti davacıya yani kadın eşe aittir. Davanın kabulü için gerekli kriterlerin sağlandığını ispat etmelidir. Bu kriterler;
- Kadının eski eşin soyadını kullanmakta haklı menfaatinin olması
- Kadının eski eşin soyadını kullanmasının eski eşe zarar vermeyecek olması
Boşanan kadın ilk kez evlenmişse kendiliğinden bekarlık soyadına geri döner. Ancak yasal koşulların varlığı halinde hakimden eski kocasının soyadını kullanmaya devam etmesini talep edebilir. Ancak boşanan kadın dul ise boşandıktan sonra dulluk soyadını alır, hakim kararıyla bekarlık soyadını alması da mümkündür.
KADININ ESKİ EŞİN SOYADINI KULLANMAKTA MENFAATİ OLDUĞU KABUL EDİLEN DURUMLAR
- Kadının iş ve kariyer hayatında bu ad-soyad ile yer edinmiş olması
- Kadının bu soyad ile ünlenmesi
- Çocuk ile annenin farklı soyadını taşımasının çocuğun üstün yararına hizmet etmemesi
- Kadının diplomasında, tezlerinde, belge ve sertifikalarında eski eşin soyadının yazması
- Önceki soyadı dulluk soyadı olan kadının bu soyadını tekrar almak istememesi
- Kadının kamuda çalışması ve resmi işlerde soyadının bulunması
ESKİ EŞİN SOYADINI KULLANMA DAVASI NASIL AÇILIR ?
Kadının eski eşin soyadını kullanma talebi ya boşanma davası içinde ya da boşanmadan sonra ayrı bir davaya konu edilerek ileri sürülebilir. Eski eşin soyadını taşımaya izin verilmesi birtakım dava şartlarının varlığına bağlıdır. Bunlar;
- Boşanan kadının talebi olmalıdır.
Bu talep ister boşanma davası içinde ister ayrı bir dava olarak boşanmadan sonra ileri sürülebilir.
- Dava eski eşe yöneltilmelidir.
Kural olarak bu davanın hasmı eski eştir. Ancak eski eşin ölümü halinde dava eski eşin mirasçılarına da yöneltilebilir.
- Boşanan eş tarafından ispat külfeti yerine getirilmelidir.
Kadının eski eşin soyadını kullanmakta menfaatinin olması ve bu durumun eski eşe zarar vermeyeceği davacı kadın eş tarafından ispat edilmelidir. Bu hususların tamamlanmasıyla birlikte hakim boşanan eşin eski kocasının soyadını taşımasına karar verir.
- Dava, boşanma kararının kesinleşmesinin üzerinden 1 yıl geçmeden açılmalıdır.
Bu süre dava zamanaşımı süresidir. Davacı tarafından muhakkak gözetilmelidir. Aksi takdirde davalının zamanaşımı itiraz defiden yararlanması söz konusu olacaktır.
ESKİ EŞİN SOYADINI KULLANMA DAVASI İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR
- Eski eşin soyadının kullanılmasına müsaade etmesi davanın seyrini değiştirir mi ?
Eski eşin boşanan kadının kendisinin soyadını kullanmasına izin vermesi veya reddetmesi mümkün değildir. Ancak boşanan kadının bu soyadını kullanması erkek eşe zarar verdiği takdirde erkek eşin izin vermemesi hukuki bir temele oturtulabilir.
- Eski Eşin Soyadını Kullanma Davasında Görevli Mahkeme ve Yetkili mahkeme Neresidir ?
Davacının yerleşim yerinin Aile Mahkemeleri bu davaya bakmakla görevli ve yetkilidirler.
- Dava açarken 1 yıllık süre geçmişse ne olur?
Eski eşin soyadını kullanma hususunda 1 yıllık dava zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Bu süre hak düşürücü süre olmadığı için 1 yıl geçmesine rağmen davanızı açabilirsiniz. Ancak davalı yani eski eş bu durumu hakime zamanaşımı defi olarak belirtebilir. Hakim kendiliğinden bu hususu göz önüne almaz ancak davalının istemiyle 1 yıllık sürenin geçtiğini gözetebilir.
- Eski eş soyadının kullanılmasını sonradan engelleyebilir mi?
Evet, bu husus hükme bağlanmıştır. Eski eşin soyadının kullanılmasını davası boşanan kadın tarafından kazanılmasına rağmen zamanla koşullar değişmiş ise eski eş hakime başvurarak bu iznin iptalini talep edebilir.
Eski eşin soyadını kullanma ile ilgili daha detaylı için iletişim sayfamızdan bize ulaşabilirsiniz.
ESKİ EŞİN SOYADINI KULLANMA DAVASI İLE İLGİLİ ÖRNEK KARARLAR
- “…Somut olayda davacı vekili; müvekkilinin … 9. Aile Mahkemesinin 2009/196 Esas 2009/196 Karar sayılı ilamı ile boşandığını, boşanmadan sonra çocukların yaşlarının küçük olması nedeniyle eşininsoy ismini kullanmaya devam ettiğini, şuan ise müvekkilinin eski eşinin soyadını kullanmakta herhangi bir menfaati kalmadığını belirterek müvekkilinin soyadının kızlık soyadı olan “Tellioğlu” olarak düzeltilmesine…” ( Hukuk Dairesi 2019/3257 E. , 2019/4853 K.)
- “Koca, koşullarının değişmesi halinde bu iznin kaldırılmasını isteyebilir. Toplanan delillerden; davalı kadının, … tarihinde kesinleşen anlaşmalı boşanma kararı gereğince boşandığı kocasının olan soyadını taşımasına izin verildiği, bu iznin kaldırılmasını gerektirecek Türk Medeni Kanununun ilgili maddesi anlamında bir durumun kanıtlanamadığı anlaşılmaktadır. Davacı kocanın, davalı kadının soyadını taşımasına iznin kaldırılması davasının reddi gerekirken, kabulü doğru bulunmamıştır.” (Y 2.HD, T.14.11.2013, E.2013/6259 K.2013/26355.)
- “İstek, kadının boşandığı kocasının soyadını kullanmaya izin verilmesine (TMK. m.173/2) yöneliktir. Bu isteğin boşanma davası sırasında veya boşanma kararından sonra ileri sürülmesi davanın niteliğini ve görevli mahkemeyi değiştirmez. 4787 Sayılı Kanunun 4. maddesine göre görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. İşin esasının incelenmesi gerekirken görevsizlik kararı verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.” (Y 2.HD, T.10.09.2007, E.2007/14097, K.2007/11911.)
