Influencer Sözleşmesi
SOSYAL MEDYA HUKUKUNDA INFLUENCER SÖZLEŞMESİ
Influencer sözleşmesi, yani ”influencer marketing” diğer deyişle nüfuz pazarlaması, sosyal medya hukukunda popüler terimlerden biridir. Gelişen ve değişen dünya koşullarıyla birlikte nüfuz pazarlaması günümüzde pazarlama stratejilerinin başında gelmektedir. Bu husus sosyal medya üzerinde etkileşimi yüksek olan kişilerin çeşitli reklam teknikleriyle bir mal veya hizmeti tanıtması, pazarlamasıdır. Sanal alemde müşterileri etkileyebilme ihtimali olan bu kişilere uygulamada “sosyal medya nüfuzlusu” bir başka deyişle “influencer” denmektedir. Bu kimseler çeşitli sosyal medya mecralarında sahip oldukları nüfuzu kullanarak takipçilerinin davranışlarını etkilemektedir. Sosyal medya nüfuzu kullanılarak henüz iyi bilinmeyen bir ürünün popüler olması kolaylıkla sağlanabilmektedir. Bunun olumlu yönleri olduğu kadar öğretide olumsuz yönlerine de değinilmektedir. Influencer’lar sosyal medyada genellikle günlük hayatlarından kesintiler sunarak toplumu samimiyetlerine inandırmakta ve kendilerine has kitleler oluşturmaktadır. Bu kimseler sosyal medya etkileyicisi olarak ürünlerin satışına veya ürün hakkında bilgilendirme gibi pazarlama iletişimi kurmaktadırlar.
INFLUENCER KİMDİR?
Sosyal medya yeni ve popüler bir medya mecrasıdır. Bu medyanın içerişimde başta Youtube, Instagram, Twitter, Tiktok gibi pek çok sosyal ağ yer almaktadır. Influencer’lar bu mecralarda belirli bir malı veya hizmeti konu edinen içerikler paylaşarak bunları pazarlarlar. Influencer’lar genel olarak bu mal veya hizmeti kendi adına değil reklam veren adına pazarlama faaliyetinde bulunurlar.
Influencer’ların bir mal veya hizmeti tüketicilere sunması halinde Türk Borçlar Kanunu uyarınca bir öneri niteliğine haizdir değildir. Bu davranış öneriye davet niteliğindedir. Uygulamada genellikle ürünü tanıtan videolar çekip daha sonra sayfaya ürünün satıldığı web siteleri link yoluyla eklerler. Tüketicinin bundan etkilenerek bu ürünü alması halinde kural olarak Influencer’ların yönelttiği öneriye davet üzerine yeni bir öneri oluştururlar.
REKLAM HUKUKUNDA NÜFUZ PAZARLAMA
Türk hukukunda reklamın ne olduğu, nasıl olması gerektiği, hangi şartlarda yapılabileceği gibi pek çok hukuki düzenleme bulunmaktadır. Influencer’ların ikna etme kabiliyetlerinin yüksek olması karşısında kanun koyucu tüketiciyi korumak için reklam hususunu da ayrıca düzenlemiştir. Influencer’ların ürettikleri içeriklerde ürün yerleştirme gibi unsurların olması halinde bunu tüketiciye bildirmeleri, saldırgan reklamlardan kaçınmaları gibi hukuki yükümlülükleri vardır. Influencer’lar içerik üretirken yanıltıcı beyanlardan kaçınmalı ve subjektif değerlendirmelerden ziyade objektif değerlendirmelerde bulunmalıdırlar.
INFLUENCER MARKETİNG SÖZLEŞMELERİ
Özellikle tacirler sundukları mal ve hizmetleri daha geniş bir kitleye tanıtabilmek, satışlarını arttırabilmek ve markalarını tanıtmak için günümüzde sosyal medyanın gücünü kullanmaktadır. Bu kimseler Influencer’lar ile işbirliği yaparak bu amaçlarına ulaşmaya çalışırlar. Bu bağlamda Influencer marketing sözleşmesi olarak bilinen nüfuz pazarlaması sözleşmeleri imzalanmaktadır. Influencer sözleşmesi temelde reklam vermek isteyen taraf ile nüfuzlu kişi yani Influencer arasında düzenlenir. Bunun yanı sıra bu sözleşmenin ajans aracılığıyla düzenlenmesi de mümkündür. Sözleşmenin düzenlenme amacı ise kural olarak bir malın, ürünün veya hizmetin pazarlanmasıdır. Influencer bu pazarlamayı yaparken kendi nüfuzunu kullanır. Influencer’lar bu sözleşme uyarınca sosyal medyada yayınlanacak bir içerik üretir ve bunun karşılığında nakdi veya ayni olarak ücret alır.
INFLUENCER SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI
Bir içeriğin meydana getirilmesi
Influencer sözleşmenin ana temeli bir içeriğin meydana getirilmesidir. Sözleşmede bu içerik genel ve özel hatlarıyla belirlenebilir. Bu içerik, Influencer’ın ürettiği ve söz konusu malın veya hizmetin tanıtılmasını ya da pazarlanmasını sağlayan bir reklamdır. Uygulamada genellikle Influencer’lar kamera karşısına geçerek ürün veya hizmet hakkında tanıtıcı ve tavsiye edici yorumlarda bulunurlar. Bu içeriğin oluşturulması aşamasında reklam verenler Influencer’lara “brief” yani görev talimatı verebilir ve bu talimat doğrultusunda reklam içeriğinin hazırlanmasını talep edebilir.
Hazırlanan içeriğin sosyal medyada yayınlanması
İçerik hazırlandıktan sonra reklam verenin onayına sunulur. Onaydan geçmesi halinde ise bu içeriğin sosyal medyada yayınlanması gerekmektedir. Yayın mecrasına ve zamanına ilişkin Influencer’lar bakımından serbestlik olsa da uygulamada genellikle bu hususlar sözleşmede genel hatlarıyla düzenlenir. Yayın aşaması oldukça önem arz etmektedir. Çünkü bu sözleşmenin kurulma amacına ulaşabilmesi için influencer’ın sosyal medya kitlesini harekete geçirme, ikna edebilmesi gerekir.
Influencer’a bedel ödenmesi
Influencer, yaptığı reklam faaliyeti karşılığında ücrete hak kazanır. Bu bedel ayni olabileceği gibi nakdi de olabilir. Uygulamada genellikle ücret olarak para ödense de para yerine ürün gönderildiği de görülmektedir. Örneğin, bir influencer bedel olarak para talep edebileceği gibi pazarladığı üründen kendisine 10 adet gönderilmesini de isteyebilir.
Tarafların anlaşması
Taraflar sözleşmenin esaslı unsurları hakkında anlaşmalıdırlar. Hangi ürünün pazarlanacağı, ne şekilde içerik oluşturulacağı ve bedel gibi unsurlarda anlaşmış olmak sözleşmenin kurulması için yeterli olacaktır. Anlaşmanın açık veya örtülü olması mümkündür. Sözleşme şekil şartına tabi değildir. Ancak olası uyuşmazlıklar için adi yazılı şekilde sözleşme yapmanızı öneririz.
INFLUENCER SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI
Bu sözleşmeye taraf olabilecek kişiler sınırlı değildir ancak uygulamada görülen taraflar;
– Reklam veren
– Reklam ajansı / nüfuz pazarlaması ajansı
– Influencer
INFLUENCER’IN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Influencer sözleşmesinin imzalanması ile birlikte her iki tarafa da birtakım borçlar ve haklar yüklenir. Öncelikle Influencer’ın bu sözleşmeden kaynaklı olarak bazı yükümlülükleri doğar. Bunlar;
İçeriğin Meydana Getirilmesi Borcu
Bu borç Inflencer sözleşmesi’nin temel konusu olan içeriğin hazırlanmasını gerektirir. Influencer bu içeriği bizzat kendisi ifa etmelidir. Ancak içeriğin düzenlenmesi gibi aşamalarda 3.kişilerden yardım alınması oldukça doğaldır. Gizlilik ihlalinin bulunmadığı hallerde Influencer’ın başkaca kişilerden yardım alması hukuken sakıncalı değildir. İçeriğin genel kurgusuna sözleşmede yer verilebilir. Aksi halde Influencer bu hususta serbesttir.
İçeriği Teslim Etme ve Yayınlama Yükümlülüğü
Hazırlanan içerik Influencer tarafından yayınlanmalıdır. Burada Influencer’ın pazarlama yeteneği oldukça önem arz etmektedir. Sosyal medya kitlesinin harekete geçirilmesi ve sözleşmeden beklenen faydanın ortaya çıkması aranır.
Gerekli Araç ve Gereçlerin Sağlanması
Uygulamada genellikle telefon, kamera, bilgisayar gibi teknolojik araçlara ihtiyaç duyulur ve bu masraflar Influencer’a aittir. Stüdyo gereksinimi gibi başkaca durumlarda bu husus sözleşmede düzenlenmelidir.
– Influencer içeriği hazırlayıp yayınlarken reklam verenin marka değerini gözetmeli ve buna zarar vermeyecek şekilde içeriklerini oluşturmalıdır.
– Influencer söz konusu içeriği zamanında ve gereği gibi oluşturmalıdır. Aksi halde özen yükümlülüğünü ihlal edecektir.
REKLAM VERENİN SÖZLEŞMEDEN DOĞAN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Reklam veren, Influencer’a bedel ödemelidir.
Bedel miktarı ve türü taraflar arasında kararlaştırılır. Ayni veya nakdi olabilir. Sözleşmede kararlaştırılan bedel arttırılamaz ve taraflar için bağlayıcıdır. Ancak şartların güçleşmesi halinde bedelin arttırılması talebinde bulunmak mümkündür.
İçeriğin üretilmesi için malzeme temin etmelidir.
Örneğin, pazarlanması istenilen cilt bakım ürününün Influencer’a gönderilmesi reklam verenin borcudur.
Reklam veren, Influencer’ın ürettiği içeriği gözden geçirmeli ve bildirimde bulunmalıdır.
Reklam veren, hazırlanan içerikte sözleşmeye aykırı hususlar varsa bunu Influencer’a bildirmekle mükelleftir. Örneğin, verilmemesi gereken bir bilgi verilmişse reklam veren bu bilginin silinmesini isteyebilir.
Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuzda Yer Alan Düzenlemeler
Söz konusu kılavuzda Influencer’ların ürün tanıtmaları halinde #reklam ibaresine yer vermeleri gerektiğine değinilmiştir. Bu ibare örtülü değil açık bir şekilde içerikte yer almalıdır. İçerikte #reklam #işbirliği #sponsor #ortaklık gibi ibareler kullanılması hukuken gereklidir.
Influencer’lar kullanmadıkları ürün veya hizmetlerin reklamlarını yapamazlar. Kendilerine hediye edilmiş ürünleri kendileri satın almış gibi lanse edemezler.
Kılavuzun en hassas hükümleri sağlık ürünlerine dair hükümlerdir. Bu bağlamda doktor, dişçi, veteriner ve eczacılar ile diğer sağlık kuruluşları tarafından sunulan reklamlar kılavuzda yasaklanmıştır. Sağlık ürünlerine dair beyanda bulunulması yasaktır.
INFLUENCER MARKETİNG SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
Influencer sözleşmesi de kanunda düzenlenmiş diğer sözleşmeler gibi çeşitli olasılıklarda sona erer.
Bunlar;
İfa imkansızlığı
Örneğin, yurtdışında çekilmesi istenen bir içeriğin influencer’ın vize alamaması halinde söz konusu ülkeye gidememesi halinde ifa imkansızlaşır ve sözleşme sona erer. Reklam konusu ürün veya hizmetin piyasadan kaldırılması halinde de sözleşme sona erecektir.
Influencer’ın ölmesi
Influencer’ın yeteneğini kaybetmesi
Influencer, sosyal medya mecralarında kitlesini kaybederse örneğin hesabı çalınırsa bu durumda sözleşmenin sona erdirilir.
Sözleşme feshedilebilir.
Haklı veya önemli sebeplerle sözleşmeyi feshetmek mümkündür.
Sözleşmeden dönme
Taraflardan birinin borçlarına aykırılık etmesi halinde sözleşmeden dönme mümkündür. Özellikle ayıp varsa sözleşmeden dönülebilir. İçerik sözleşmede belirlenmiş olandan farklı olarak oluşturulmuşsa ayıbın varlığından söz edebiliriz. Bunun yanı sıra, götürü bedel içeriğin hazırlanması için yeterli değilse sözleşmeden dönülebilir.
Konu ile ilgili daha fazla bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
INFLUENCER SÖZLEŞMESİ KARARLARDAN ÖRNEK ALINTILAR
“ Yapılan incelemeler sonucunda, şahsa ait “…..” isimli Instagram hesabından muhtelif tarihlerde yapılan ve detaylarına yer verilen paylaşımlarda anılan markalara ait sosyal medya hesaplarının etiketlenerek etiketleri tıklayan tüketicilerin yukarıda anılan mal veya hizmetlerin tanıtım ve pazarlaması yapılan kurumsal sosyal medya hesaplarına yönlendirildiği, ancak paylaşımlarda herhangi bir reklam, işbirliği ibaresine yer verilmediği bu suretle anılan ürün ve markalara yönlendirme yapmak suretiyle markaların örtülü reklamının yapıldığı…”
“ firmaya ait “……” isimli YouTube kanalının 24.02.2023 tarihli görünümünde yer alan “Hipoalerjenik + Dermatolojik Test Yapılmıştır” ve firmaya ait instagram hesabında yer alan “Tamamen doğal” iddialarının ispatına ilişkin bilgi ve belgelerin sunulmadığı, dolayısıyla söz konusu iddiaların Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin “İspat külfeti” başlıklı 9 uncu maddesinde yer alan esaslar çerçevesinde ispatlanamadığı, öte yandan tanıtımlarda “Eczanelerde!” ifadesi ile birlikte yer verilen “E” logosu ile eczanelerin tüketicilerde sahip olduğu güven algısı kullanılarak söz konusu ürünün de güvenilir olduğu izlenimi yaratılmasının tüketicileri yanıltıcı olduğu…”
“ her ne şekilde olursa olsun, tabip tarafından yapılması gereken tıbbi işlemlerin güzellik salonlarında gerçekleştirilmesinin yasaklandığı, Bu bağlamda; sağlık alanında faaliyeti olmayan söz konusu kuruluşun, inceleme konusu tanıtımlarda, tabipler tarafından uygulanması gereken ve güzellik salonlarında uygulanmasına izin verilmeyen çeşitli tıbbi tedavi yöntemlerinin isimlerini sayarak bu alanda hizmet verdiği ve sağlık alanında faaliyet gösterdiği yönünde izlenim uyandırdığı, söz konusu tıbbi işlemlerin doktor kontrolünde ve sağlık kuruluşları bünyesinde uygulanması gerektiği, söz konusu tıbbi işlemlerin yetkili kişilerce dahi tanıtımının yapılmasının mevzuat gereği yasak olduğu değerlendirilmiş olup…”
“Yapılan incelemeler sonucunda, tanıtımlarda yer alan “Kudret Narının faydaları dediğimizde herkesin ilk aklına gelen mide sorunlarını çok hızlı bir şekilde çözmesidir. Özellikle gastrit ve ülser gibi hastalıklar üzerinde oldukça etkilidir. Kudret narı, içeriğinde bolca vitamini mineral, lif ve faydalı element bulunduran bir bitki olduğundan pek çok hastalığı önleyici, var olan rahatsızlıkları da tedavi edici şifalı bir bitkidir. Bağışıklık sistemini güçlendirir.”, “Civanperçemi, Hayıt meyvesi ve Biberiye yaprağının içeriğindeki etken maddeler sayesinde kadın hastalıklarında tedaviyi destekleyici özellikler göstermektedir.” ve “Civanperçeminin en büyük özelliği hemoroit ve diğer birçok hastalıkta işe yarar oluşudur. Migren Ve Kadın Hastalıklarında Baş Etmenin Doğal Yolu Civan Perçemı̇ Ekstra ti En Popüler özelliği hemoroide kanama dindirici ve damar büzücü özelliğidir. Migrene yol açan birçok sebebi ortadan kaldırması ile de tanınmaktadır” ifadelerinin birer sağlık beyanı olduğu, bu tür beyanlarla tanıtımı yapılan ürünlerin sanki ilaç veya beşeri tıbbi ürün gibi tanıtıldığı, yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre bu tür sağlık beyanlarının kullanılmasının kesinlikle yasak olduğu, bir ürüne ilişkin olarak herhangi bir sağlık beyanında bulunabilmesi için ilgili idari otoriteden izin alınması gerektiği, kullanılan bu beyan için ilgili otoriteden izin alınmadığından söz konusu beyanın doğruluğunun bilimsel olarak ispat edilmiş sayılamayacağından gerçeği yansıtmadığı ve dolayısıyla doğruluğu bilimsel olarak ispat edilmemiş bu beyanlarla tüketicilerin aldatılıp yanıltıldığı değerlendirilmiş olup…”
“Bahse konu işletmenin https://www.instagram.com/………/ adresli Instagram sosyal medya hesabında muhtelif markalardaki alkol ürünlerinin görselleri ile fiyatlarının bulunduğu paylaşımlar yapıldığı, birçok farklı alkollü içecek çeşidine yönelik indirimli satış kampanyası reklamları yapıldığı tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, yürürlükteki mevzuat hükümleri uyarınca alkollü içeceklerin herhangi bir mecrada reklam ve tanıtımının yapılmasının yasak olduğu ve söz konusu işletmenin sosyal medya hesabında muhtelif alkollü içeceklere yönelik marka/fiyat bilgisi yer almasının ve çeşitli markalara ait indirimli satış kampanyasına yönelik paylaşımların ilgili mevzuatı ihlal ettiği, bu itibarla anılan paylaşımların kamu sağlığını bozucu nitelik teşkil ettiği değerlendirilmiş olup…”
“Firmaya ilişkin olarak “…..” kullanıcı ismiyle www.twitter.com ve www.instagram.com adresli internet sitelerinde “Kardeş Türküler Festival Park Kadıköy. Avantajlı Dönem Biletleri Satışta. Üstelik N Kolay Sanal Kartlılara Özel %20 İndirimli” şeklinde ifadelerine yer verildiği tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda; firmaya ilişkin olarak “….” kullanıcı ismiyle www.twitter.com ve www.instagram.com adresli internet sitelerinde “Avantajlı Dönem Biletleri Satışta. Üstelik Sanal Kartlılara Özel %20 İndirimli” şeklinde ifadelere yer verildiği ancak bu indirimin alışveriş esnasında değil sonrasında sanal karta iade edilerek yapıldığı ve indirim tutarının da 50 TL ile sınırlı olduğu ve bu hususlara da reklamlarda yer verilmediği dolayısıyla tüketicilerin eksik bilgilendirildiği,
Bununla birlikte firmaya ilişkin olarak “….” kullanıcı ismiyle www.twitter.com ve www.instagram.com adresli internet sitelerinde “…Üstelik N Kolay Sanal Kartlılara Özel %20 İndirimli” ifadelerine yer verildiği ancak ilgili mevzuatta yer alan “Bir mal veya hizmete ilişkin indirim yapıldığını gösteren yazılı, sesli veya görsel herhangi bir ibarenin yer aldığı reklamlarda; indirimden önceki fiyat, indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ile indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi zorunludur.” hükmü gereği indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ile indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi gerektiği halde anılan reklamlarda bu hususların belirtilmediği, dolayısıyla, anılan tanıtımların; tüketicileri yanıltıcı nitelikte olduğu ve dürüst rekabet ilkelerine aykırılık teşkil ettiği değerlendirilmiş olup…”