Şirket Ortağı Şirketten Borç Alabilir mi? – Av. Ozan Soylu

Şirketten Borç Almak Yasak mıdır?

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun en çok tartışılan düzenlemelerinden biri olan şirkete borçlanma yasağı, şirket ortakları ve yöneticilerinin şirket kasasını kişisel amaçlarla kullanmasının önüne geçmeyi amaçlamaktadır. Ticari hayatta yaygın olan ve şirketlere zarar veren bu uygulamayı engellemek için getirilen yasağın kapsamı, istisnaları ve yaptırımlarını bu yazımızda inceliyoruz.

Şirkete borçlanma yasağı nedir?

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) şirket ortaklarının ve yöneticilerinin şirketten borçlanmasına ilişkin önemli kısıtlamalar getirilmiştir. Bu düzenlemeye göre, pay sahipleri sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmedikçe ve şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmadıkça şirkete borçlanamaz.

Şirkete borçlanma yasağının amacı nedir?

Bu yasağın temel amacı şirket kasasının ortaklar tarafından kişisel amaçlarla kullanılmasının önüne geçmektir. Uygulamada birçok şirkette ortaklar, şirket kasasını kişisel harcamaları için kullanmakta, şirketten para çekmekte ve bu durum şirketin mali yapısını olumsuz etkilemektedir. Bu yasak ile şirket tüzel kişiliğinin korunması ve alacaklıların haklarının güvence altına alınması amaçlanmıştır.

Hangi şirket türlerinde borçlanma yasağı uygulanır?

Borçlanma yasağı başlıca şu şirket türlerinde uygulanır:

• Anonim şirketler
• Limited şirketler
• Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler
• Tek ortaklı şirketler
• Halka açık veya kapalı tüm sermaye şirketleri

Kollektif ve komandit şirketlerde borçlanma yasağı var mıdır?

Kollektif ve komandit şirketlerde ortakların şirket borçlarından dolayı kişisel sorumluluk taşıması nedeniyle sermayenin korunması ilkesi geçerli değildir. Bu nedenle kollektif ve komandit şirket ortakları şirkete borçlanabilirler. Ancak bir anonim veya limted şirket ortağının kendisi veya yakınlarından birinin ortak olduğu şahıs şirketlerinin şirkete nakit veya ayın cinsinden borçlanması yasaktır.

Kimler şirkete borçlanma yasağı kapsamındadır?

Borçlanma yasağı kapsamına giren kişiler:

• Sermaye şirketlerinin pay sahipleri/ortakları
• Limited şirket ortakları
• Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri
• Yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan yakınları (eşi, alt ve üst soyu, üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımları)

Pay sahibinin sermaye taahhüdünden doğan borçları yasak kapsamında mıdır?

Pay sahiplerinin sermaye taahhüdünden doğan borçları bu yasak kapsamında değildir. Çünkü sermaye taahhüdü şirket malvarlığının azalması riski doğuran bir nitelik taşımaz. Bu nedenle sermayenin artırılması sırasında pay sahipleri tarafından şirkete ödenmesi taahhüt edilen borçlar yasak kapsamına girmez.

Borçlanma yasağı neleri kapsar?

Yasak kapsamına giren borçlanmalar:

• Nakit para borçlanmaları
• Ayni borçlanmalar (mal, hizmet vs.)
• Şirketin kefil olması veya garanti vermesi
• Sorumluluk yüklenmesi
• Borç devralması
• Ortağın üçüncü kişi lehine şirketle sözleşme yapması

Kira sözleşmesi yasak kapsamında mıdır?

Bir pay sahibinin ortağı olduğu şirketin bir taşınmazını kiralaması borçlanma yasağı kapsamında değildir. Çünkü kira sözleşmesinde kiracının borcunun konusu taşınmazın zilyetliğinin devridir. Şirketin mülkiyet hakkı devam ettiğinden malvarlığında azalma olmaz.

Bağışlama sözleşmesi yasak kapsamında mıdır?

Pay sahibinin şirkete bir malı bağışlayacağına dair taahhütte bulunması yasak kapsamında değildir. Çünkü böyle bir durumda her ne kadar pay sahibi şirkete karşı bir taahhüt altına girse de şirket malvarlığının azalması riski oluşmaz, aksine şirket lehine bir durum söz konusudur.

Borcun devri işlemleri yasak kapsamında mıdır?

Şirket ortağı olmayan bir kimsenin normal şartlarda şirketle borç ilişkisine girdikten sonra şirkete olan borcunu, şirketin rızasını alarak şirket ortağı olan bir kimseye devretmesi yasak kapsamı dışındadır. Çünkü burada ilk borçlandırıcı işlemin kaynağı ortak değildir.

Şirketin ortağa borç vermesi durumunda alacaklıların hakları nelerdir?

Yasağa aykırı olarak şirkete borçlanan ortağa karşı şirket alacaklıları doğrudan takip başlatıp alacaklarını tahsil edebilirler. Alacaklıların takip hakkı şirkete olan borç miktarı ve kendi alacakları ile sınırlıdır. Alacaklıların önce şirkete başvurması gerekmez.

Şirkete borçlanma yasağının cezai yaptırımı nedir?

TTK m.562/5’e göre kanuna aykırı olarak pay sahiplerine borç verenler üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır. Para cezasının miktarı kişinin ekonomik ve diğer şahsi durumları göz önünde bulundurularak belirlenir.

Şirketin borcunu ödeyen ortağın rücu hakkı var mıdır?

Şirketin borcundan dolayı alacaklılara ödeme yapmak zorunda kalan pay sahibinin ödediği tutardan dolayı şirkete rücu hakkı yoktur. Çünkü bu kişi kanunda açıkça yasaklanmasına rağmen şirkete borçlanmış olup, alacaklının takibi üzerine ödeme yapmakla ödediği tutar ölçüsünde şirkete olan borcundan kurtulur.

Ortakların şirkete borç vermesi yasak mıdır?

Mevcut TTK’da ortakların şirkete borç vermesini yasaklayan bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla şirket ortaklarının ve yönetim kurulu üyelerinin şirkete borç vermesi veya şirketin borcuna kefil ve garantör olması serbesttir.

Şirketle emsallere uygun ticari ilişki kurulabilir mi?

Gerek şirket ortakları gerekse yönetim kurulu üyeleri ile yakınları, diğer müşteriler gibi şirketten vadeli biçimde mal alışı yapabilirler. Ancak şirketin bu kişilere diğer müşterilerine göre daha farklı ve avantajlı şartlar sağlaması yasaktır.

Borçlanma yasağının istisnaları nelerdir?

Kanunda düzenlenen istisnalar:

• Pay sahiplerinin sermaye taahhüdünden doğan borçları
• Şirketler topluluğuna dahil şirketlerin birbirlerine kefil olması veya garanti vermesi
• Bankacılık Kanununda izin verilen hallerden kaynaklanan borçlar
• Emsallere uygun ticari ilişkiler

Sermaye taahhüdü borcunun ifasında çek, bono veya poliçe verilmesi geçerli midir?

Pay sahibinin vadesi gelmiş sermaye taahhüdü borcunu yerine getirmek amacıyla şirkete bono veya poliçe vermesi “ifa” olarak değerlendirilemez. Ancak çek para gibi işlem gördüğünden çek verilmesi geçerli bir ifa olarak kabul edilir. Çekin karşılıksız çıkması halinde hile sebebiyle borçlanma işlemi geçersiz olur.

Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin borçlanması mümkün müdür?

Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri ve yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan yakınları şirkete nakit borçlanamaz. Ayrıca şirket bu kişiler için kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz.

Yasağa aykırı borçlanmanın hukuki sonucu nedir?

Pay sahiplerinin şirkete borçlanması halinde bu işlem kanunun emredici hükümlerine aykırılık sebebiyle butlanla (kesin hükümsüzlükle) geçersiz sayılır. Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyeleri için ise şirket alacaklıları borçlanılan tutar için doğrudan takip hakkına sahiptir.

Borçlanmanın miktarı veya amacı önemli midir?

Ortağın pay durumu ve borçlanılan tutar önemli değildir. Ayrıca borçlanma işleminden ortağın kişisel yarar sağlayıp sağlamaması da önemli değildir.

Yüksek faizle borçlanmak yasak kapsamında mıdır?

Pay sahibinin piyasada geçerli faiz oranından çok daha yüksek bir faiz oranı ile şirketten borç para çekmesi halinde dahi şirkete borçlanma yasağı uygulanır. Çünkü şirketin daha sonra menfaat elde edecek olması önemli değildir, borç ödenene kadar şirket kasasında azalma meydana gelecektir.

Şirket alacaklıları hangi tutarda takip yapabilir?

Şirket alacaklıları yasağa aykırı borçlanan ortağı şirkete olan borcu ve kendi alacakları ile sınırlı olarak takip edebilirler. Takip için önce şirketin takip edilmesi gerekmez. Borçlu ortağın önce şirketin takip edilmesi gerektiği iddiası dinlenmez.

Limited şirket müdürleri borçlanma yasağına tabi midir?

Limited şirketlerde müdürlerin temsil yetkisi konusunda anonim şirket hükümlerinin kıyas yoluyla uygulanması nedeniyle limited şirket müdürleri de borçlanma yasağına tabidir. Pay sahibi olmayan müdürler ve yakınları şirkete nakit borçlanamaz, şirket bunlar için kefalet, garanti ve teminat veremez.

Yasağa aykırı mevcut borçların durumu nedir?

6335 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrasında TTK’nın yürürlüğe girmesinden önce doğmuş borçların tasfiyesi zorunluluğu kaldırılmıştır. Bu nedenle şirkete borçlanma yasağı yürürlüğe girmeden önce şirkete karşı yapılan borçlanma işlemleri normal seyri içerisinde geçerliliğini korur.

Yasağın denetimi nasıl sağlanır?

Borçlanma yasağının denetimi şirket denetçileri, bağımsız denetçiler ve şirket alacaklıları tarafından yapılır. Ayrıca Gümrük ve Ticaret Bakanlığı da şirketler üzerindeki denetim yetkisi kapsamında bu yasağın uygulanmasını denetler.

 

 

Bu konuda daha fazla yardım veya danışmanlık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.