Adli para cezası, Türk Ceza Kanunu 52. madde kapsamında önemli bir yaptırım türü olarak karşımıza çıkar. 2/3/2024 günü yapılan güncel değişikliklerle birlikte, ceza miktarları, hesaplama yöntemleri, infaz şekilleri bu çalışmada ele alınmıştır. Özellikle günlük para cezası miktarlarının 20-100 TL’den 100-500 TL aralığına, doğrudan verilen adli para cezalarında istinaf sınırının 3.000 TL’den 15.000 TL’ye, gözaltı ve tutukluluk süresinde geçirilen zamanın adli para cezasından mahsubunda 1 günlük karşılığın 100 TL’den 500 TL’ye yükseltilmesi, konunun güncelliğini ve önemini artırmıştır. Bu yazımızda adli para cezası ile ilgili birçok soruya yanıt bulacaksınız.

Adli Para Cezası Nedir?

Adli para cezası, suç oluşturan bir eylemin işlenmesi halinde uygulanan bir yaptırım türüdür. Bu ceza yalnızca mahkemeler tarafından verilebilir ve ödenen miktar mağdur olan kişiye değil devlet hazinesine aktarılır. “(belirlenen gün sayısı) çarpı (takdir edilen miktar)” şeklinde hesaplanır.

Adli Para Cezasının İdari Para Cezasından Farkı Nedir?

Adli para cezası ile idari para cezası arasındaki temel fark, adli para cezasının ödenmemesi halinde hapis cezasına dönüştürülebilmesidir. İdari para cezaları ödenmediğinde hapis cezasına çevrilemez. Ayrıca adli para cezasına sadece mahkemeler karar verebilirken, idari para cezasını diğer devlet kurumları da verebilmektedir.

Adli Para Cezasının Hesaplanması Nasıl Yapılır?

Hakim önce tam gün bazında cezayı belirler, ardından artırım ve/veya indirim yapar. Sonra sanığın sosyal ve ekonomik durumuna göre bir gün karşılığı 100 TL ile 500 TL arasında bir miktar belirler. Belirlenen gün sayısı ile günlük miktar çarpılarak toplam ceza hesaplanır.

Örnek: 50 gün adli para cezası hesaplaması

• En düşük tutar: 50 gün x 100 TL = 5.000 TL
• En yüksek tutar: 50 gün x 500 TL = 25.000 TL
• Orta halli bir sanık için örnek tutar (günlük 300 TL üzerinden): 50 gün x 300 TL = 15.000 TL

Hakim, sanığın ekonomik ve sosyal durumuna göre günlük tutarı 100 TL ile 500 TL arasında belirleyerek nihai ceza miktarını tespit eder.

Adli Para Cezasında Alt ve Üst Sınırlar Nelerdir?

Kanunda alt ve üst sınır belirlenmemiş suçlarda, alt sınır en az 5 gün, üst sınır en fazla 730 gündür. Bir gün karşılığı adli para cezası miktarı ise 100 TL’den az 500 TL’den fazla olamaz. Bazı özel suçlarda 730 günden fazla adli para cezası öngörülebilir.

Adli Para Cezasında Şahsilik İlkesi Ne Anlama Gelir?

Adli para cezasında şahsilik ilkesi geçerlidir. Yani mahkumun ödemesi gereken ceza üçüncü kişileri bağlamaz. Ödemekle yükümlü olan kişinin ölmesi durumunda infaz sonlanır ve cezanın ödenmesi yükümlülüğü mirasçılara geçmez.

Adli Para Cezasının Taksitlendirilmesi Nasıl Olur?

Adli para cezasının taksitlendirilmesi iki şekilde mümkündür:

1. Mahkeme aşamasında taksitlendirme: Hakim, hükümlünün ekonomik durumunu göz önüne alarak hüküm verirken taksitlendirme kararı verebilir. Bu durumda taksitlendirme 4 aydan az, 24 aydan fazla olamaz. Taksitler hükmün kesinleşmesi ile başlar.
2. İnfaz aşamasında taksitlendirme: Mahkeme taksitlendirme yapmamışsa, hükümlü Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurarak taksitlendirme talep edebilir. Bunun için ödeme emrinin tebliğinden itibaren 1 ay içinde toplam cezanın 3’te 1’ini ödemek gerekir. Bu durumda kalan miktar iki eşit taksite bölünebilir. Ancak ilk taksit zamanında ödenmezse, ikinci taksit hakkı da ortadan kalkar.

Not: Her iki durumda da taksitlerden birinin ödenmemesi halinde kalan borcun tamamı muaccel hale gelir.

Kasten İşlenen Suçlarda Adli Para Cezasına Çevirme Nasıl Olur?

Kasten işlenen suçlarda hapis cezasının adli para cezasına çevrilebilmesi için verilen hapis cezasının 1 yıl veya daha az olması gerekir. Örneğin kasten yaralama, hırsızlık, basit dolandırıcılık gibi suçlarda bu durum söz konusu olabilir.

Taksirle İşlenen Suçlarda Adli Para Cezasına Çevirme Nasıl Olur?

Taksirle işlenen suçlarda ceza miktarına bakılmaksızın hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir. Örneğin trafik kazası ya da iş kazası sonucu ölüm gibi suçlarda 5 yıl hapis cezası bile adli para cezasına çevrilebilir. Ancak bilinçli taksirde bu durum geçerli değildir.

Bilinçli Taksirde Adli Para Cezasına Çevirme Nasıl Olur?

Bilinçli taksirle işlenen suçlarda, taksirli suçlardan farklı olarak, hapis cezasının adli para cezasına çevrilebilmesi için verilen cezanın 1 yıl veya daha az olması gerekir. Bilinçli taksirde, normal taksirli suçlardaki gibi süre sınırı olmaksızın çevirme yapılamaz.

18 Yaşından Küçükler İçin Adli Para Cezası Nasıl Uygulanır?

18 yaşından küçükler için verilen adli para cezası ödenmediği takdirde hapis cezasına çevrilemez. Ayrıca suç tarihinde 18 yaşından küçük olan kişilere verilen 1 yıl veya daha az süreli hapis cezalarının adli para cezasına çevrilmesi zorunludur.

Adli Para Cezası Ertelenebilir mi?

Adli para cezaları ertelenemez. Erteleme sadece hapis cezaları için geçerli bir kurumdur. Hapis cezasından çevrilen adli para cezaları da ertelenemez. Ancak hakim, ödeme için ileri bir tarih belirleyebilir.

Adli Para Cezası Sicile İşler mi?

Adli para cezası adli sicil kaydına işlenir. Taksitle ödeniyorsa son taksit ödendiğinde, peşin ödeniyorsa tamamı ödendiğinde sicilden silinir. Silinen ceza arşiv kaydına alınır. Silinmeyen kayıtlar için Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne dilekçe ile başvurulabilir.

Adli Para Cezası Nasıl İnfaz Edilir?

İnfaz için mahkeme kararının kesinleşmesi gerekir. Kesinleşen karar Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilir. Cumhuriyet savcısı hükümlüye ödeme emri gönderir. Hükümlü ödeme emrinin tebliğinden itibaren 30 gün içinde Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosuna başvurmalıdır.

Adli Para Cezası Ödenmezse Ne Olur?

Adli para cezası ödenmediğinde iki tür yaptırım uygulanabilir: Kamu yararına çalıştırma veya hapis cezasına çevirme. Kamu yararına çalışmayı kabul eden hükümlü için 2-8 saat çalışma bir günlük para cezasına denk gelir. Kabul etmezse ceza hapse çevrilir.

Hapis Cezasına Çevirme Üst Sınırı Nedir?

Tek bir adli para cezasının hapse çevrilmesinde azami süre 3 yıldır. Birden fazla para cezası varsa toplam hapis süresi 5 yılı geçemez. Para cezası bu sınırların üzerinde hapis cezasına denk gelse bile, hapis cezası bu sürelerle sınırlı kalır.

Adli Para Cezasına İtiraz Edilebilir mi?

Adli para cezasına karşı belirli durumlarda istinaf yoluna başvurulabilir. Doğrudan verilen adli para cezalarında 15.000 TL’ye kadar olan cezalar için istinaf yolu kapalıdır. Bunun yanında hapis cezasından çevrilen adli para cezaları için sınır yoktur.  İstinaf başvurusu, hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren 2 hafta içinde yapılmalıdır.

Adli Para Cezası Hangi Durumlarda Doğrudan Verilir?

Bazı suçların yaptırımı kanunda doğrudan adli para cezası olarak düzenlenmiştir. Örneğin adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçunda hakim doğrudan adli para cezası verir. Bu durumda hapis cezasının para cezasına çevrilmesi söz konusu değildir.

Hapis Cezası ile Birlikte Adli Para Cezası Verilebilir mi?

Evet, bazı suçlarda kanun hem hapis hem de adli para cezasının birlikte verilmesini öngörmüştür. Özellikle ekonomik kazanç amacıyla işlenen suçlarda bu durum söz konusu olabilir. Örneğin uyuşturucu ticareti suçunda hem hapis hem adli para cezası verilir.

Adli Para Cezası Kaç Farklı Şekilde Verilebilir?

Adli para cezası dört farklı şekilde verilebilir:

• Doğrudan hükmedilen adli para cezası
• Seçenek yaptırım olarak verilen adli para cezası
• Hapis cezasından çevrilen adli para cezası
• Hapis cezası ile birlikte hükmedilen adli para cezası

Seçenek Yaptırım Olarak Adli Para Cezası Ne Demektir?

Kanunda bazı suçlar için hapis cezası veya adli para cezası seçenek olarak düzenlenmiştir. Bu durumda hakim, ikisinden birine hükmedebilir. Örneğin taksirle yaralama suçunda hakim, hapis cezası veya adli para cezasından birini seçebilir.

Adli Para Cezası Tebligatı Nasıl Yapılır?

Tebligat, hükümlünün hükümde gösterilen adresine yapılır. Hükümlü adres değişikliğini mahkemeye veya Cumhuriyet Başsavcılığına bildirmek zorundadır. Aksi halde eski adrese yapılan tebligat geçerli sayılır. Muhtarlığa bırakılan tebligat da yasal süreyi başlatır.

Adli Para Cezası İnternetten Ödenebilir mi?

Adli para cezası internet üzerinden ödenemez. Ödeme için kişinin ilgili infaz kurumuna başvurması gerekmektedir. Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosundan alınacak yazı ile vergi dairesine ödeme yapılmalıdır.

Adli Para Cezası Ne Kadar Sürede Ödenmelidir?

Ödeme emrinin tebliğinden itibaren 30 gün içinde ödeme yapılmalıdir. Taksitli ödemede ilk taksit bu sürede ödenmelidir. Taksit ödemelerinde herhangi bir taksitin ödenmemesi halinde kalan kısım hapse çevrilebilir.

Adli Para Cezası Memuriyete Engel midir?

Adli para cezası kural olarak memuriyete engel değildir. Kasten işlenen suçlarda ceza 1 yıldan az ise ve adli para cezasına çevrilmişse memuriyete engel olmaz. Taksirle işlenen suçlar da memuriyete engel değildir.

Adli Para Cezasında İndirim Yapılabilir mi?

Adli para cezasında indirim gün sayısı üzerinden yapılır. Örneğin 180 gün adli para cezası alan bir kişi için 1/3 oranında indirim yapılacaksa, gün sayısı 120’ye düşürülür ve günlük miktar bu sayı ile çarpılır.

Gözaltı ve Tutukluluk Süresi Adli Para Cezasından Mahsup Edilir mi?

Kişi suç nedeniyle gözaltına alınmış ya da tutuklanmışsa, bu süreler adli para cezasından düşülür. Bir gün gözaltı veya tutukluluk 500 TL olarak hesaplanır. Ancak hem hapis hem adli para cezası verilmişse, bu süreler hapis cezasından mahsup edilir.

Adli Para Cezası Affa Tabi midir?

Hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi özel af kapsamında olabilir. Ancak özel ya da genel af kapsamında ödenen adli para cezasının iadesi veya geri ödenmesi mümkün değildir.

Adli Para Cezasında Zamanaşımı Var mıdır?

Evet, adli para cezalarında zamanaşımı uygulanır. 5 yıldan daha kısa süreli hapis veya adli para cezası gerektiren suçlarda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Çocuklar için farklı süreler uygulanır.

Adli Para Cezasında Faiz İşler mi?

Adli para cezalarında faiz işlemez. Temyiz aşamasında geçen sürede miktar sabit kalır. Cezalar kesinleşmeden infaz edilemeyeceğinden, temyiz aşamasında veya sonrasında faiz işletilmesi söz konusu değildir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Adli Para Cezasında Uygulanabilir mi?

Doğrudan verilen adli para cezalarında HAGB uygulanabilir. Ancak hapis cezasından çevrilen adli para cezalarında HAGB uygulanamaz. HAGB kararı verilecekse ya hapis cezası verilmeli ya da doğrudan adli para cezası verilmelidir.

Adli Para Cezası İnfazı Hangi Başsavcılık Tarafından Yapılır?

Kesinleşen karar önce kararı veren mahkemenin bulunduğu Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir. Hükümlünün adresi başka yerde ise, adresin bulunduğu yer Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir. Hükümlü cezaevinde ise, cezaevinin bağlı olduğu Cumhuriyet Başsavcılığı infazı gerçekleştirir.