Adli Sicil Kaydının Silinme Zamanı

Süreye Bağlı Silinme Halleri

a. 5 Yıllık Silinme Süresi Gerektiren Durumlar

Arşiv kaydı, Anayasa’nın 76. maddesi ve Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda özel olarak düzenlenmeyen mahkumiyetler için infazın tamamlanmasından itibaren 5 yıl sonra silinir. Bu süre, kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren işlemeye başlar. Örneğin basit yaralama, hakaret gibi temel suçlardan kaynaklanan mahkumiyet kayıtları bu kapsamda değerlendirilir.

b. 15 Yıllık Silinme Süresi Gerektiren Haller

Bazı ağır suçlarda (örneğin zimmet veya dolandırıcılık), kişi sadece cezasını çekmekle kalmaz, bazı haklarını da kaybeder. Bu hakları geri almak için mahkemeden özel bir karar (memnu hakların iadesi kararı) alması gerekir. Bu kararı alırsa, arşiv kaydı 15 yıl sonra silinir. Yani, önce cezasını çeker, sonra kaybettiği hakları geri almak için mahkemeye başvurur, mahkeme olumlu karar verirse 15 yıl bekler ve kaydı silinir.

c. 30 Yıllık Silinme Süresi Gerektiren Durumlar

Aynı ağır suçlarda eğer kişi mahkemeden memnu hakların iadesi kararını almamışsa, arşiv kaydının silinmesi için 30 yıl beklemesi gerekir. Yani iki seçenek vardır: Ya mahkemeden haklarını geri almak için karar alır ve 15 yıl bekler, ya da bu kararı almaz ve 30 yıl bekler. Her iki durumda da süre, arşiv kaydına alındığı tarihten itibaren başlar.

Memnu hakların iadesi ya da yasaklanmış hakların iadesi mahkumiyet sonrası kişinin kaybettiği hakların mahkeme kararıyla geri verilmesini ifade eder. Örneğin, bir kişi zimmet suçundan mahkum olduktan ve cezasını tamamladıktan sonra, 3 yıl boyunca iyi halli olduğunu kanıtlayarak memnu hakların iadesi kararı alabilir. Bu karar sayesinde, kamu görevlisi olabilme, şirket yöneticiliği yapabilme veya dernek kurabilme gibi yasaklanmış olan hakları tekrar kazanır.

Özel Durumlarda Silinme

a. Şikayetten Vazgeçme Halinde Silinme

Şikayete bağlı suçlarda, mağdurun şikayetinden vazgeçmesi durumunda mahkumiyet tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar ve adli sicil kaydı kendiliğinden silinir. Bu silinme için şikayetten vazgeçmenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ve kararın kesinleşmesi gerekir. Şikayetten vazgeçme nedeniyle silinen kayıtlar arşiv kaydına alınır ve genel silinme sürelerine tabi olur.

b. Etkin Pişmanlık Durumunda Silinme

Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulandığı durumlarda, fail suçun olumsuz etkilerini gidermek için çaba gösterdiğinde ve kanunda öngörülen şartları yerine getirdiğinde, mahkumiyet tüm sonuçlarıyla ortadan kalkar. Bu durumda adli sicil kaydı kendiliğinden silinir ve arşiv kaydına alınır. Etkin pişmanlık nedeniyle silinen kayıtlar için ayrıca bir süre şartı aranmaz.

c. Ceza Zamanaşımı Dolduğunda Silinme

Ceza zamanaşımı süresinin dolması halinde, cezanın infaz edilebilirliği ortadan kalkar ve buna bağlı olarak adli sicil kaydı silinir. Zamanaşımı süreleri suçun niteliğine göre 5 yıl ile 30 yıl arasında değişir. Zamanaşımının dolduğunun tespiti için mahkemeden karar alınması gerekir. Bu karar üzerine kayıt kendiliğinden silinir ve arşive alınır.

d. Suçun Kanunla Suç Olmaktan Çıkarılması Halinde Silinme

Bir fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması durumunda, bu suça ilişkin tüm adli sicil ve arşiv kayıtları talep olmaksızın kendiliğinden ve tamamen silinir. Bu durumda kayıt arşive dahi alınmaz ve kalıcı olarak silinir. Kanun değişikliği ile suç olmaktan çıkarılan fiillere ilişkin kayıtların silinmesi için ayrıca başvuru yapılmasına gerek yoktur.

Arşiv Kaydına Alınma ve Silinme Süreci

a. Adli Sicilden Arşive Geçiş Zamanı

Adli sicil kaydı, belirli durumların gerçekleşmesiyle önce arşiv kaydına aktarılır. Bu geçiş özellikle cezanın infazının tamamlanmasında kendiliğinden gerçekleşir. Hapis cezalarında tahliye tarihi, para cezalarında ödeme tarihi arşive geçiş için başlangıç tarihidir. Ayrıca ceza mahkumiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme, etkin pişmanlık veya genel af durumlarında da kayıtlar arşiv sistemine aktarılır. Yabancı mahkemelerce verilen mahkumiyet kararları ise kesinleşme tarihinden itibaren hükümde belirtilen sürenin dolmasıyla arşive alınır.

b. Arşiv Kaydından Tamamen Silinme Zamanı

Arşiv kaydının tamamen silinmesi üç farklı zaman dilimine tabidir. Genel mahkumiyetler için arşive alınma tarihinden itibaren 5 yıl geçmesiyle silinme gerçekleşir. Hak yoksunluğuna neden olan mahkumiyetlerde ise, yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınmışsa 15 yıl, alınmamışsa 30 yıl sonra silinme gerçekleşir. Bu sürelerin başlangıcı, kaydın arşive alındığı tarihtir. Özel durumlarda, örneğin suçun kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, arşiv kaydı talep olmaksızın derhal silinir. Arşiv kaydının silinmesi için sürelerin dolması yeterli olmakla birlikte, uygulamada Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne başvuru yapılması işlemleri hızlandırır.

Yargı Kararlarıyla Silinme

a. Memnu Hakların İadesi Kararıyla Silinme

Memnu hakların iadesi (yasaklanmış hakların geri verilmesi) kararı, arşiv kaydının silinme süresini önemli ölçüde kısaltır. Bu karar, cezanın infazından sonra kişinin topluma yeniden kazandırılması amacıyla verilir. Karar alındıktan sonra, arşiv kaydının silinmesi için beklenmesi gereken süre 30 yıldan 15 yıla düşer. Mahkeme kararı, kişinin infaz sonrası 3 yıl boyunca iyi halli olduğunun ve yeni bir suç işlemediğinin tespiti halinde verilir. Bu kararın verilmesi için yetkili ağır ceza mahkemesine başvurulması gerekir.

b. Beraat veya Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararıyla Silinme

Beraat kararı veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi durumunda, önceki mahkumiyet kararına ilişkin tüm adli sicil ve arşiv kayıtları kendiliğinden ve tamamen silinir. Bu durumda kayıtlar arşive dahi alınmaz. Kesinleşme tarihinden itibaren silinme işlemi gerçekleşir ve kişinin sicili temiz sayılır. Bu kararların verilmesi durumunda ayrıca bir başvuruya gerek olmaksızın Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü silme işlemini kendiliğinden yapar.

c. Yargılamanın Yenilenmesi Sonucu Silinme

Yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat kararı veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkumiyet kararına ilişkin tüm adli sicil ve arşiv kayıtları tamamen silinir. Bu silinme kendiliğinden gerçekleşir ve arşiv kaydı tutulmaz. Yargılamanın yenilenmesi yoluyla verilen kararın kesinleşme tarihinden itibaren silme işlemi yapılır. Kararda aksi belirtilmedikçe, silinme için herhangi bir süre şartı aranmaz.

Silinme Zamanını Etkileyen Özel Durumlar

a. Yabancı Mahkeme Kararlarının Silinme Zamanı

Yabancı mahkemeler tarafından Türk vatandaşları hakkında verilen ve Türk hukukunda tanınan mahkumiyet kararlarının silinme zamanı özel olarak düzenlenmiştir. Bu kararlar, kesinleşme tarihinden itibaren kararda belirtilen sürenin dolmasıyla adli sicilden silinir ve arşiv kaydına alınır. Adli para cezası mahkumiyetleri ile ertelenen cezalar ise doğrudan arşiv kaydına işlenir. Arşiv kaydından silinme süreleri, Türk mahkemelerince verilen kararlarla aynı şekilde hesaplanır: Genel mahkumiyetler için 5 yıl, hak yoksunluğuna neden olan mahkumiyetlerde 15 veya 30 yıl.

b. Güvenlik Tedbirlerinin Silinme Zamanı

Güvenlik tedbirleri, özellikle akıl hastalığı nedeniyle hükmedilen tedbirlerin silinme zamanı farklı bir rejime tabidir. Bu tedbirlere ilişkin kayıtlar, infazın tamamlanmasıyla birlikte tamamen silinir. Burada diğer mahkumiyetlerde olduğu gibi önce arşive alınma ve belirli bir süre bekleme şartı aranmaz. İnfazın tamamlanması, güvenlik tedbirinin sona erdiğine dair sağlık kurulu raporu veya mahkeme kararıyla tespit edilir. Bu durumda kayıtlar kendiliğinden ve tamamen silinir.