Belirsiz Alacak Davasının Şartları

Belirsiz Alacak Davasının Şartları

1. Talep Sonucunun Belirlenmesinin İmkansız veya Beklenemeyecek Olması:

HMK Md. 107’ye göre, alacağın miktarını veya değerini belirleyebilmenin imkansız olduğu durumlarda belirsiz alacak davası açılabilir. Yargıtay da bu durumu desteklemektedir. Örneğin, hesaplaması zor olan teknik bilgi gerektiren hallerde alacaklıdan uzman görüşü alınması beklenemez.

2. Asgari Bir Miktar veya Değer Belirtilmesi:

Talep sonucunun belirli bir asgari miktar belirtilmesi gerekir. Uygulamada genellikle düşük harç ödemek için geçici talep sonucunun düşük gösterilmesi yaygındır. Ancak asgari miktar, alacaklının dava açtığı sırada belirleyebildiği en düşük miktar olmalıdır.

3. Hukuki İlişkiyi Ortaya Koyan Vakıaların Bildirilmesi:

Belirsiz alacak davasında, davanın dayandığı tüm vakıalar eksiksiz ve tam olarak belirtilmelidir. Talep sonucu yargılama aşamasında değiştirilebilir.

Belirsiz Alacak Davasının Açılabileceği Durumlar

Belirsiz alacak davası, iş davalarında sıkça karşımıza çıkar. Alacağın belirlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda, örneğin işçilik alacakları veya manevi tazminat taleplerinde, belirsiz alacak davası açılabilir.

Kısmi Dava ile Farkları

Kısmi dava, belirli bir kısmın talep edilmesidir. Belirsiz alacak davasında, dava değeri geçici olup yargılama sırasında belirlenen tüm alacak hüküm altına alınır. Belirsiz alacak davasında zamanaşımı tüm alacak için kesilirken, kısmi davada sadece talep edilen kısım için kesilir. Faiz başlangıcı da belirsiz alacak davasında dava tarihinden itibaren başlar.

Talep Artırımı ve Islah

Belirsiz alacak davalarında talep artırımı, kısmi davalarda ise ıslah söz konusu olur. Talep artırımı tahkikat aşamasından sonra da yapılabilir.

Belirsiz Alacak Davası Şartları

Belirsiz Alacak Davasının Açılabileceği Durumlar

Kanun ve Yargıtay içtihatlarında belirsiz alacak davasının açılabileceği haller net olarak belirtilmemiştir. Her somut olay için koşulların araştırılması gerekmektedir. Örneğin, iş hukuku davalarında alacaklar baştan belirli veya belirsiz olarak tanımlanamaz. Şartlar sağlandığında, iş hukuku davalarında da belirsiz alacak davası açılabilir.

Belirsiz Alacak Davasının Özellikleri

İş davalarında belirsiz alacak davası sıkça görülür. İşçilik alacaklarının hesaplanmasında kullanılan brüt ücret gibi kavramlar, çoğu zaman net olarak bilinmez. Alacaklara konu bilgi ve belgelerin erişilebilir olmaması durumunda da belirsiz alacak davası açılması mümkündür. Yargıtay, davacının alacağının miktarını belirleyebilmesi için gerekli bilgi ve belgelere sahip olmamasını belirsiz alacak davası açmak için yeterli görmektedir.

Manevi Tazminat Davaları

Manevi tazminat davalarının belirsiz alacak davasına konu olup olamayacağı tartışmalıdır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, manevi tazminatın zarar görenin kişilik değerlerinde meydana gelen eksilmenin giderilmesi için öngörülen bir tazminat türü olduğunu belirtir. Bazı görüşler, manevi tazminat alacağının miktarının belirlenebildiğini, dolayısıyla belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını savunurken, diğer görüşler manevi zararın belirlenmesinde subjektif ölçütlerin kullanıldığını ve belirsiz alacak davasına konu edilebileceğini savunur.

Muris Muvazaaları

Muris muvazaaları, miras bırakanın mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak amacıyla taşınmazını gerçekte bağışlamak istemesi ancak tapuda satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi olarak göstermesi durumunda ortaya çıkar. Yargıtay içtihatlarına göre, bu tür davalarda taşınmazın değerinin kesin olarak belirlenememesi nedeniyle belirsiz alacak davası açılması mümkündür.

Kısmi Dava ile Belirsiz Alacak Davası Arasındaki Farklar

Kısmi Davanın Tanımı

Kısmi dava, aynı hukuki ilişkiden kaynaklanan alacağın veya hakkın belirli bir kısmının talep edilmesidir. HMK Md. 109’a göre, talep konusunun miktarı taraflar arasında tartışmasız veya açıkça belirli ise kısmi dava açılamaz. Davacının dava dilekçesindeki açıklamalardan alacağın dava edilenden daha fazla olduğunun anlaşılması yeterlidir.

Kısmi Dava ile Belirsiz Alacak Davasının Kıyaslaması

Belirsiz alacak davasında dava değeri geçici olup yargılama sırasında belirlenen tüm alacak hüküm altına alınır. Kısmi davada ise dava açıldığı sırada dava değeri belirli olmalıdır. Zamanaşımı ve faiz talepleri açısından belirsiz alacak davası daha avantajlıdır. Belirsiz alacak davasında zamanaşımı tüm alacak için kesilirken, kısmi davada sadece talep edilen kısım için kesilir. Faiz başlangıcı da belirsiz alacak davasında dava tarihinden itibaren başlar.

Yargıtay Kararları

Yargıtay, belirsiz alacak davası ile kısmi dava arasındaki farkları net olarak ortaya koymuştur. Belirsiz alacak davası, alacağın miktarını belirleyememenin objektif olarak imkansız olduğu durumlarda açılabilir. Belirli alacaklar için kısmi dava açılması mümkündür.

Talep Artırımı ve Islah

Belirsiz alacak davalarında talep artırımı, kısmi davalarda ise ıslah söz konusu olur. Islah işlemi tahkikat sonuçlanıncaya kadar yapılabilirken, talep artırımı tahkikat aşaması tamamlandıktan sonra da yapılabilir. Yargıtay kararları, ıslah ve talep artırımı arasındaki farkı vurgulamaktadır.

Yargıtay Kararları

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, belirsiz alacak davasında davacının talebini artırmasına yönelik dilekçesinin ıslah niteliğinde olmadığını belirtmiştir. Belirsiz alacak davasında, eksik harcın tamamlanmasıyla dava değeri belirlenir.

Sonuç

Belirsiz alacak davası, alacağın miktarını belirlemenin imkansız olduğu durumlarda alacaklıya hukuki ilişkiyi belirterek dava açma imkanı sağlar. HMK Md. 107’ye göre, davacı iddianın genişletilmesi yasağı olmadan ve karşı tarafın rızasına gerek kalmaksızın talep sonucunu artırabilir. Yargıtay, özellikle kıdem ve ihbar tazminatlarının belirsiz alacak davasına konu edilemeyeceği görüşündedir.