Aile Konutu Şerhi Nedir ve Nasıl Konulur?
AİLE KONUTU ŞERHİ
Aile konutu şerhi, aile konutu olarak kullanılan taşınmaz üzerinde hak sahibi olmayan eşe önemli bir imkanlar sağlamaktadır. Aile konutunda hak sahibi olmayan eş, tapu kütüğüne aile konutu şerhi koydurabilir. Bu talebini ise tapu müdürlüğünden yapabilir. Aile konutu şerhi verildiğinde ise artık konutta hak sahibi olan eş diğer eşin rızasını almadan bu konut üzerinde işlem tesis edemeyecektir.
Aile konutu şerhi yalnızca aile konutu niteliğine haiz gayrimenkuller için söz konusu olabilir. Belirtmek gerekir ki, tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz için aile konutu şerhi verilemez. Bunun haricinde aile konutu şerhi verilmek istenen taşınmazın tapudaki kaydının arsa, tarla veya arazi olarak geçmesi önem arz etmemektedir.
AİLE KONUTU NEDİR ?
Aile konutu kavramı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiştir. Eşler kural olarak oturacakları konutu birlikte seçerler. Aile konutu her iki eşin de barınma ihtiyacını güvence altına almaktadır. Bu bağlamda aile konutu müessesi ile kanun koyucu evlilik birliğini korumayı amaçlamıştır. Aile konutu üzerinde tarafların kötü niyetle ya da düşüncesizlik ederek yapabileceği tasarrufların önlenmesi suretiyle eş ve çocukların zarar görmemesi amaçlanmıştır.
Aile konutu sürekli olarak aile yaşamının merkezi haline getirilmiş konut olarak kullanıma elverişli yerdir. Aile konutu kural olarak tek bir konut olabilir. İki farklı konutu ayrı ayrı aile konutu haline getirmeniz hukuken mümkün değildir. Bu bağlamda aile konutu tektir. Eşler tarafından belirlenen aile konutu evlilik sona erinceye kadar bu niteliğini sürdürecektir. Eşler arasında hangi mal rejimi geçerli olursa olsun bu husus aile konutunun niteliğini etkilemeyecektir. Kanunlarımızda aile konutuna bağlanmış önemli hukuki sonuçlar bulunmaktadır. Yazımızda bu hususlara değineceğiz.
AİLE KONUTU ŞARTLARI
Bir konutun aile konutu niteliğine haiz olabilmesi için hukuken aranan bazı koşullar vardır. Bunlar;
– Konutta yaşayan eşlerin resmi olarak evli olması
– Konutun her iki eş tarafından beraber seçilmesi
– Ailenin günlük hayatını bu konutta geçirmesi
– Konutun hukuka uygun olarak kullanılması (şahsi veya ayni hakka dayanarak konutta oturma)
Aile konutu şerhi için gerekli diğer şartlar ise;
– Şerhi talep edilen taşınmaz, aile konutu niteliğine haiz olmalı.
– Aile konutu eşlerden birinin mülkiyetinde olmalı.
AİLE KONUTU ŞERHİ NASIL KONULUR ?
Aile konutu şerhi çeşitli şekillerde konulabilir. Bunlar;
1. Aile konutuna malik olan eşin talebi ile
2. Aile konutunda hak sahibi olmayan diğer eşin talebi ile
3. Her iki eşin birlikte başvurması ile
4. Mahkeme yoluyla aile konutu şerhi konulması
Yukarıdan da anlaşılabileceği üzere aile konutu şerhi ya tapu müdürlüğü aracılığıyla ya da mahkeme kanalıyla konulabilir.
1. TAPU MÜDÜRLÜĞÜ ARACILIĞIYLA AİLE KONUTU ŞERHİ KOYMA
Aile konutunda hak sahibi olmayan eş, tapu müdürlüğüne giderek bu aile konutu üzerine şerh koydurabilir. Bu bağlamda aile konutu şerhi için dava açmaya gerek yoktur. Hak sahibi olmayan eş haricinde bu aile konutunun sahibi olan eş de aile konutu şerhi koydurabilir. Bu bağlamda aile konutu şerhi koydurmak her iki eş için de hukuken mümkündür.
2. MAHKEME ARACILIĞIYLA AİLE KONUTU ŞERHİ KOYMA
Aile konutu üzerinde hak sahibi olmayan eş mahkeme yoluyla aile konutu şerhi konulmasını talep edebilir. Belirtmek gerekir ki, mahkeme yoluna başvurmadan önce tapu müdürlüğü aracılığıyla aile konutu şerhi konulmasını talep etmeniz gerekir. Tapu müdürlüğü tarafından herhangi bir sebeple aile konutu şerhi konulması talebiniz reddedilmiş ise bu durumda mahkemeye başvurabilirsiniz. Yargıtay içtihatları uyarınca dava dosyanızda tapu müdürlüğünün aile konutu şerhi konulmasına ilişkin olumsuz sonucu belgelendirmemeniz halinde davanız hukuki yarar yokluğundan muhtemelen reddedilecektir.
Kural olarak aile konutuna malik olan eş mahkeme yoluyla aile konutu şerhi konulmasını isteyemez. Çünkü bu davanın husumetlisi malik olan eştir. Somut örnek vermek gerekirse, aile konutu olarak belirlediğiniz ev size değil eşinize ait ise bu konuta mahkeme yoluyla aile konutu şerhi koydurmak için yalnızca siz başvurabilirsiniz. Evin sahibi olan eşiniz aile konutu şerhi talebini mahkeme yoluyla sunamaz. Sadece tapu müdürlüğü kanalıyla eşinizin bu talebini sunması mümkündür.
AİLE KONUTU ŞERHİ KOYMANIN ÖNEMİ
Aile konutu şerhinin bazı işlevleri vardır ki bunlar evlilik birliği açısından büyük önem arz etmektedirler. Aile konutunun işlevlerine kısaca değineceğiz. Aile konutunun işlevleri;
1. Aile konutu şerhi tesis edildiğinde bu konut üzerinde malik olan eş, diğer eşin rızasını almadan bazı işlemleri yapamaz.
Eşlerden biri diğer eşin rızasını almadan;
– Aile konutuyla ilgili kira sözleşmesini feshedemez.
– Aile konutunu devredemez.
– Aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.
– Aile konutu üzerinde ipotek tesis edemez.
– Aile konutu satılırsa bu satış iptal ettirilebilir.
2. Aile konutu şerhi konulan taşınmazın diğer eşin rızası alınmadan 3.kişilerce hak kazanılması halinde 3.kişilerin iyi niyeti korunmayacaktır.
Bu bağlamda satın alınan konutun aile konutu olduğunu bilmemek hukuk düzeni tarafından korunmayacaktır. 3.kişi bu duruma katlanmak zorundadır. Aile konutu şerh edilmişse 3.kişilerin iyi niyeti korunmaz. Şerh edilmeyen aile konutu bu etkiyi doğurmaz. Örneğin, aile konutu şerhi satışa engel değildir. Aile konutu şerhi olan ev satılabilir ancak bu satışa diğer eşin rızası yoksa bu satışı iptal ettirebilir. Bu evi satın almış olan kişinin bu hususu bilip bilmemesi önem arz etmeyecektir.
AİLE KONUTU ŞERHİ KOYMAK İÇİN GEREKLİ BELGELER
– Aile konutu şerhi talebini içeren dilekçe
– Söz konusu konutun aile konutu olduğuna dair muhtarlıktan alınacak belge
– Evlilik cüzdanı
– Nüfus cüzdanı ve fotokopisi
– Vesikalık fotoğraf
– Vekil varsa vekaletname
AİLE KONUTU ŞERHİ NASIL KALDIRILIR ?
Aile konutu şerhi koymak mümkün olduğu gibi aile konutu şerhini terkin etmek de mümkündür. Evlilik sona erince kural olarak aile konutu şerhi de kendiliğinden terkin edilecektir. Bu bağlamda eşlerden birinin ölmesi, eşlerin boşanması gibi hallerde aile konutu şerhi terkin olacaktır. Yani aile konutu şerhi evlilik devam ederken de kaldırılabilir, evlilik sona erince de kaldırılabilir.
Evlilik Devam Ederken Aile Konutu Şerhinin Kaldırılması
Evlilik devam ederken de aile konutuna koydurduğunuz şerhi kaldırabilirsiniz. Evlilik devam ederken 2 farklı durumda aile konutu şerhi kaldırılabilir. Bunlar;
– Şerh verilen aile konutunun bu vasıflarını yitirmesi
– Yeni bir aile konutu edinilmesi
Evlilik Sona Erdiğinde Aile Konutu Şerhinin Kaldırılması
Evlilik sona ermişse aile konutu işlevini yitirmiş olacaktır. Eşlerden birinin ölümü halinde sağ kalan eş aile konutu şerhini terkin ettirebilir. Boşanma, evliliğin iptali gibi hallerde de aile konutu şerhi tek taraflı olarak kaldırılabilir
Aile konutu şerhi tesisi ya da terkini ile ilgili daha fazla bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
AİLE KONUTU ŞERHİ İLE İLGİLİ KARARLARDAN ÖRNEK ALINTILAR
“Şerhinkonulabilmesi için taşınmazın aile konutu olarak özgülenmiş olması ve diğer eşe ait olması yeterlidir. Aile konutu şerhi konulması taşınmaza tam bir koruma sağlamaz. Örneğin şerh konulan taşınmaz kayıt maliki eşin borçları sebebiyle cebri icra ile satılabilir. Bu sebeple taşınmazın aile konutu olarak özgülenmesi için diğer ortakların oybirliği gerekmez. Diğer eşin taşınmazdaki hissesine aile konutu şerhi konulması da diğer ortakların taşınmazla ilgili bu ortaklıktan kaynaklanan haklarını kullanmasına engel olmaz. Aile konutu şerhi konulmasındaki amaç, taşınmaz adına kayıtlı eşin aile konutuyla ilgili tasarruf hakkını sınırlandırmaktır. Somut olayda davalı eşin hissesi üzerindeki tasarruf hakkının sınırlandırılmasında davacı eşin hukuki yararı vardır ve bu hisse üzerine aile konutu şerhi konulmasına kanunen bir engel yoktur. Bu sebeple davalı eşin hissesi üzerine “aile konutu şerhi konulması” gerekirken…”
- Hukuk Dairesi 2014/15235 E. , 2014/23110 K.
“Somut olayda, davalı eş dava konusu ailekonutunun diğer davalı … adına devir ederek tescil ettirmiş, bu işlem sırasında davacı eşin açık rızası alınmamıştır. Davacı, dava dilekçesinde; aile konutunun davalı eş tarafından diğer davalı …’a satıldığını ileri sürerek, dava konusu taşınmaza aile konutu şerhi konulmasını, dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile davalı eş … adına tescilini talep etmiştir. Davacının, aile konutu şerhi konulması davasının dinlenilebilmesi için, tapu iptal tescil davasının kesinleşmesi gerekmektedir. Aksi takdirde aile konutu şerhi konulması davasının incelenmesi hukuken mümkün değildir. O halde aile konutu şerhi konulmasına ilişkin davanın, tapu iptali ve tescil davasından tefrik edilip, ayrı bir esasa kaydedilmesi, tapu iptali ve tescil dosyasının bekletici mesele yapılıp, sonucunun beklenmesi ve hasıl olacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken…” 2.Hukuk Dairesi 2019/5110 E. , 2019/8865 K.
“Eşler arasındaki evlilik birliği malik olmayan eşin ölümü ile son bulmuşsa dava konusu taşınmaz ailekonutu özelliğini “ölüm tarihinde” kaybetmiştir. Başka bir anlatımla aile konutuna ilişkin şerh ölüm tarihinde “yolsuz” hale gelmiştir. Sağ kalan malik eş, malik olmayan eşin ölüm kaydını Tapu Sicil Müdürlüğüne ibraz ettiği an aile konutu şerhi terkin edilir. Bu terkin işleminin malik olmayan eşin mirasçılarına tebliğ zorunluluğundan söz edilemez. Zira “resmi bir kayıtla” belgelenmiş olduğu için ölüm sebebiyle gerçekleştirilen terkin işlemine mirasçıların itiraz hakkı bulunmamaktadır.”2.Hukuk Dairesi 2008/2990 E. , 2008/7349 K.
“4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 194/1. maddesine göre, “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, ailekonutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.” Bu madde hükmü ile aile konutu şerhi “konulmuş olmasa da” eşlerin birlikte yaşadıkları aile konutu üzerindeki fiil ehliyetleri sınırlandırılmıştır.
Sınırlandırma aile konutu şerhi konulduğu için değil, zaten var olduğu için getirilmiştir. Bu sebeple tapuya aile konutu şerhi verilmese bile o konut aile konutu özelliğini taşır. Zira dava konusu taşınmaz şerh konulmasa dahi aile konutudur. Eş söyleyişle şerh konulduğu için aile konutu olmamakta aksine aile konutu olduğu için şerh konulabilmektedir. Bu nedenle aile konutu şerhi konulduğunda, konulan şerh “kurucu” değil “açıklayıcı” şerh özelliğini taşımaktadır.”
- Hukuk Dairesi 2015/8084 E. , 2015/21529 K.
