Bize Ulaşın +90 537 430 75 73

El Atmanın Önlenmesi Davası (Müdahalenin Men’i)

EL ATMANIN ÖNLENMESİ DAVASI

El atmanın önlenmesi davası, bir taşınmazın fiili hakimiyeti malikte olmasına rağmen üçüncü kişilerin hukuka aykırı davranışlarından ötürü malikin mülkiyet hakkını hiç veya kısmen kullanmasının engellenmesi durumunda söz konusu olur. Bu dava ile malik söz konusu olan hukuka aykırı davranışların giderilmesini mahkemeden ister. Uygulamada özellikle çaplı taşınmazlar bakımından el atmanın önlenmesi davaları görülmektedir. Diğer ismiyle müdahalenin meni davası olarak bilinir.

Türk hukukunda bir şeye malik olan kimsenin bu şeyi hukuk düzeninin sınırları içinde kullanma, ondan yararlanma ve tasarruf etme hakkı tanınmıştır. Malike bu hakla birlikte iki farklı yetki tanınmıştır. Malik aktif yetkisi bakımından bu şeyi kullanabilme, yararlanabilme ve o şey üzerinde tasarruf edebilme hakkına haizdir. Bu yetki kural olarak sınırsız olmayıp kanuni sınırlara tabidir. Malike tanınan ikinci yetki ise malikin pasif yani koruyucu yetkisidir. Malik bu yetki ile maliki olduğu şeyi kullanmasına engel olanlara karşı, ona ait malı elinde bulunduran kişiye istihkak davası açabilme ve her türlü haksız  el atmanın önlenmesini dava edebilme haklarına sahiptir. Mülkiyet hakkı her daim ileri sürülebilen bir hak olup malik tarafından mülkiyet hakkının korunması her zaman istenebilir.

EL ATMANIN ÖNLENMESİ NEDİR ?

El atmanın önlenmesi davasının amacı el atmanın veya tehlikesinin sona erdirilmesidir. El atma tehlikesi somut olayda ilk defa ortaya çıkan bir olgu olabileceği gibi daha önceden ortaya çıkıp yenilenme tehlikesi olan bir olgu da olabilir. El atmanın önlenmesi davası,  malikin sahip olduğu yetkileri serbestçe kullanabilmesini sağlamaktır.

Davalı taraf kendisine karşı açılan el atmanın önlenmesi davası neticesinde söz konusu el atmayı sona erdirecek veya el atmaya sebebiyet verecek davranışlardan kaçınmaya mahkum edilecektir. Malikin açtığı davanın kabulü ile verilen hüküm icra edilecektir.

El atmanın önlenmesi davası ayni hakka dayandığı ve ayni bir talep teşkil ettiği için herhangi bir süreye bağlı değildir. El atmanın veya el atma tehlikesinin devam ettiği sürece bu dava zaman fark etmeksizin açılabilir. Herhangi bir hak düşürücü süreye tabi değildir. Ancak çok uzun süre sonra malikin bu davayı açması aslında hakkını koruması değil de hakkını kötüye kullanması teşkil eder nitelikte ise hukuk düzeni bu hususu korumayacaktır. Belirtmek gerekir ki, dava için süreye tabi olmasa da davanın tazminat sorumluluğu zamanaşımına tabi kılınmıştır.

EL ATMANIN ÖNLENMESİ DAVASININ AÇILMASI

Bir diğer adıyla müdahalenin meni davası, malikin zilyetliğine ve mülkiyet hakkına yapılan malikin yetkilerini kullanmasını engelleyen veya zorlaştıran ihlalin sona erdirilmesini veya önlenmesini amaçlayan bir dava çeşididir. Bu davayı malikle birlikte aynı zamanda söz konusu şey üzerinde sınırlı ayni hakka sahip kimseler de açabilmektedir.

1.Eşya malikin elinden alınmışsa yani eşyanın zilyetliği kısmen veya tamamen kaybedilmişse: istihkak davası

2.Eşya bunun dışında bir saldırıya uğramışsa : el atmanın önlenmesi davası açılır.

Somut olayda ayni istihkak davasının mı yoksa el atmanın önlenmesi davasının mı açılması gerektiği tespit edilmelidir.

El atmanın önlenmesi davası açmayı gerektiren haller ;

-Tapuya kayıtlı taşınmazlarda fiili zilyetliğin kaybını sonucunu doğurmayan her türlü hak ihlalinde el atmanın önlenmesi davası açılabilir.

-Tapuya kayıtlı olmayan taşınmaz üzerinde ayni hak sahibi ise el atmanın önlenmesi davası açılabilir.

-Taşınır eşyalar üzerindeki ihlaller süratli bir şekilde olup bittiği için devam eden ve sona erdirilebilecek bir el atma mevcut ise dava açılabilir.

– Doğal güçler el atmanın önlenmesi davasıyla korunur.

– Olumsuz irtifak hakları el atmanın önlenmesi davası ile korunur. (manzara kapatmama irtifakı)

– Rehin hakkı sahibinin elindeki mal, malın gerçek sahibi o malı almaya kalkışırsa malike karşı el atmanın önlenmesi davası açabilir.

EL ATMANIN ÖNLENMESİ DAVA ŞARTLARI

Şart 1: Taşınır veya taşınmaz üzerindeki ayni bir hakka el atmanın mevcut olması veya gelecekte doğacak ihtimali olması.

Mevcut veya müstakbel bir el atmanın varlığı dava şartıdır. Olup bitmiş ve gelecekte tekrarlanma tehlikesi olmayan bir durum varsa el atmanın önlenmesi davası açılamaz. Ancak el atma nedeniyle uğranılan zararın tazmini istenebilir. Gelecekteki el atmalar hususunda ise el atma tehlikesinin olması yeterli olmayıp ihtimalden tehlike seviyesine ulaşmış olması gerekmektedir. Neredeyse kesin gözüyle bakılması gerekmektedir.

Şart 2 : Davacının söz konusu el atmaya katlanma yükümlülüğünün bulunmaması yani el atmanın haksız olması

Malik kural olarak her türlü haksız el atmayı dava edebilir. Haksız el atma ibaresi ayni hak sahibinin el atmaya katlanma yükümlülüğünün bulunmadığı durumları ifade etmektedir.

El atmanın önlenmesi davası bakımından zarar ve kusurun mevcut olması gerekmemektedir.

Şart 3 : Davacı söz konusu mal üzerindeki mülkiyet hakkını ispat etmelidir.

EL ATMANIN ÖNLENMESİ DAVASI NEREDE AÇILIR ?

Dava konusu;

1. Taşınmaz olması halinde dava taşınmazın bulunduğu yerin asliye hukuk mahkemesinde açılır.

2. Taşınır söz konusu ise davalının yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesi görevli ve yetkilidir.

3. Kat mülkiyeti söz konusu ise sulh hukuk mahkemesi görevlidir.

EL ATMADAN DOLAYI TAZMİNAT SORUMLULUĞU

Bir kimsenin ayni hakkına el atma mutlak hak ihlali teşkil edecektir. Bundan ötürü haksız fiil sebebiyle tazminat sorumluluğu doğacaktır. Ancak taraflar arasında sözleşmesel bir ilişki varsa davacı sözleşme sorumluluğu esaslarına da hukuken dayanabilir. Belirtmek gerekir ki, gelecekteki el atmanın önlenmesi amacıyla açılan davalarda zarar henüz doğmamıştır. Tazminat sorumluluğu zarar olgusunun varlığına bağlı olup zarar yoksa tazmin istenemez. Ancak istisnai hallerde zarar doğmasa dahi tazminat sorumluluğu doğabilir. Özellikle ihtiyati tedbir verilmemiş ise ve uygun illiyet bağının mevcut olması koşuluyla söz konusu el atma tehlikesinin malike verdiği zarar tazmin edilebilir.

Haksız fiilden kaynaklanan tazminat sorumluluğu zamanaşımına tabidir. Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve herhâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

Aynı zamanda ecrimisil tazminatı da gündeme gelebilir.

EL ATMANIN ÖNLENMESİ DAVASININ YANINDA AÇILABİLECEK DİĞER DAVALAR

1. Malik dilerse el atmanın önlenmesi davası yerine mülkiyet hakkının tespiti davası da açabilir.

2. Malik zilyetliğine karşı yapılan saldırıya son verme davası da açabilir. (hak düşürücü süreye tabidir.)

3. Malik eski hale getirme davası ve zarar tehlikesinin önlenmesi davası da açabilir.

Daha lehinize sonuç doğuracak dava çeşidini seçmek ve hakkınızda hüküm alabilmek için hukuki yardım almanız önem arz etmektedir.

El atmanın önlenmesi davası ile ilgili daha fazla bilgi ve hukuki danışmanlık için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.

 

Yazıyı paylaşın: