Evlilik Sözleşmesi (Mal Rejimi Sözleşmesi) Nedir?

EVLİLİK SÖZLEŞMESİ (MAL REJİMİ)

Evlilik sözleşmesi yani bir diğer adıyla mal rejimi sözleşmeleri eşlerin evlilik öncesi meydana getirebileceği bir müessese olmakla birlikte evlilik birliği süresince de meydana getirilebilir. Evlilik müessesesi eşler için birtakım kişisel ve mali hukuki ilişkileri de beraberinde getirir.  Mal rejimi sözleşmesi, eşlerin sahip olduğu malları ne şekilde kullanacağını, bunlardan ne şekilde faydalanacaklarını, yönetim ve tasarruf işlemlerini nasıl yapacaklarını düzenleyen aile hukuki sözleşmesidir.

Kanun koyucu çeşitli mal rejimleri öngörmüş ve bunlardan birinin seçilmesini eşlere bırakmıştır. Eşler irade serbestisi uyarınca diledikleri mal rejimini benimseyebilirler. Eşler, herhangi bir rejim seçmemiş iseler yasal mal rejimine hukuken tabi olurlar. Hukukumuzca yasal mal rejim, ise “edinilmiş mallara katılma rejimi” olarak belirlenmiştir.

YASAL MAL REJİMİ NEDİR ?

Kanun koyucu eşlerin tabi olacakları mal rejimini kendilerinin serbestçe belirleyebilmelerini mümkün kılmıştır. Tarafların yasada öngörülen rejimlerden birini açıkça seçmediği durumda ise yasal mal rejimini seçtikleri kabul edilir. Yasal mal rejimi kural olarak edinilmiş mallara katılma rejimidir. Taraflar kendi aralarında herhangi bir evlilik sözleşmesi yapmamışlar ve mal rejimlerinden birini seçmemişlerse edinilmiş mal rejimi gündeme gelir.

MAL REJİMİ ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?

1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

Bu rejim kanun koyucu tarafından yasal mal rejimi olarak belirlenmiştir. Edinilmiş mal kavramı her eşin bu rejim süresince karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerlerini kapsamaktadır. Eşlerin edinilmiş malları;

-Çalışmasının karşılığı olan edinimler,

-Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacıyla kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,

-Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,

-Kişisel mallarının gelirleri,

-Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Bunların haricinde eşlerin kişisel kullanımına yarayan, mal rejiminin başlangıcında veya öncesinde kendisine ait bulunan veya miras yoluyla veya karşılıksız olarak kazanılmış mal varlığı değerlerle birlikte manevi tazminat alacakları ve kişisel mallar yerine geçen değerlerden oluşmaktadır. Kural olarak bir eşin kişisel malları mal rejiminin tasfiyesine eklenmez.

2. Mal Ayrılığı Rejimi

Mal ayrılığı rejimi önceki kanunumuz uyarınca yasal mal rejimi olarak kabul görmekteydi. Bu rejim uyarınca her eşin malının kendisine ait olmasıdır. Eşler kural olarak kendi mal varlığı içindeki malların mülkiyetine tek başına sahiptir. Bu durumda eşlerin malvarlıkları ayrıdır. İster evlilik öncesi ister evlilik esnasında edinilen mallar sadece edinen eşe ait olup diğer eşe mülkiyet hakkı vermez. Mal ayrılığı rejiminin tasfiyesi oldukça basittir. Her eş tasfiye sırasında mülkiyetin kendisinde olduğu malları alır. Mal ayrılığı rejimi uygulamada sık sık tercih edilmektedir. Eşler evlilik öncesinde veya evlilik sırasında mal ayrılığı rejimini benimseyebilirler. Böylece her eş edindiği malı diğer eşle paylaşmaksızın kendi himayesinde bulunabilir.

3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi

Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi kanun koyucu tarafından eşler için öngörülmüş seçilmiş mal rejimi türleri arasında sayılmıştır. Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi kısmen yasal mal rejimine benzemektedir. Bu mal rejiminde eşler hem evlilik birliğinde edindikleri malları hem de evlilikten önce sahip oldukları kişisel mallar üzerinde mülkiyet hakkına sahiptirler. Söz konusu mallar her ne şekilde ve ne zaman elde edilmiş olursa olsun (evlilikten önce/sonra) bu mallar eşler arasında yarı yarıya paylaştırılırlar. Rejim sona erince her eş diğer eşte bulunan kendisine ait malları geri alır. ancak eşlerden biri üstün yararı olduğunu ispat etmesi halinde diğer eşe payının karşılığını ödemek suretiyle malın kendisine verilmesini isteyebilir.

4. Mal Ortaklığı Rejimi

Mal ortaklığı rejimi de eşlerin seçebileceği mal rejimlerinden biridir. Bu rejim ortaklığın malları ile eşlerin kişisel mallarını kapsar. Eşler bu rejim ile kendilerine ait belli mal varlıklarını, kazançlarını ortaklık dışında tutarak bir ortaklık oluşturabilirler. Mal ortaklık rejiminde ortaklık malları ve kişisel mallar olarak iki farklı mal türü bulunmaktadır. Eşler ortaklık mallarına birlikte sahip olurlar. Eşlerin kişisel olmayan tüm mal varlıkları ise kural olarak ortaklık malı kabul edilir.

5.OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ

Kimi durumlarda eşlerden birisinin talebiyle olağanüstü mal rejimine geçilebileceği gibi alacaklının talebiyle ya da kendiliğinden olağanüstü mal rejimine geçiş söz konusudur. Kanunda sayılan seçimlik rejimler kural olarak olağan mal rejimleridir. Kanun koyucu bazı durumlarda kendiliğinden, mahkeme kararıyla ya da tarafların istemiyle yasal mal rejiminin mal ayrılığı rejimine dönüşebileceğini hukuken mümkün kılmıştır. Bu husus olağanüstü mal rejimi olarak bilinmektedir. Ayrıntılı bilgi için hukuki destek almanızı tavsiye ederiz.

EVLİLİK SÖZLEŞMESİ ŞARTLARI NELERDİR ?

1. Evlilik sözleşmesi tarafları ayırt etme gücüne sahip olmalıdır.

Tam ehliyetli kimseler ayırt etme gücüne sahip, ergin ve kısıtlı olmayan kimselerdir ve kural olarak her türlü hukuki ilişkide bulunabilirler. Küçük ve kısıtlılar ise yasal temsilcilerinin rızasını alarak mal rejimi sözleşmesi yapabilirler. Tam ehliyetsiz kimseler ise bu sözleşmeye yapmaya ehil değildirler.

2. Taraflar mal rejimi hususunda anlaşmalıdırlar.

3. Evlilik sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır.

Bununla birlikte tarafların evlenme başvurusu esnasında seçtikleri mal rejimini bildirmeleri de geçerlidir.

4. Söz konusu evlilik sözleşmesinin imzalanması gerekir.

İmza taraflarca veya küçük ve kısıtlılar için yasal temsilcilerince imzalanması gerekmektedir.

5. Sözleşme hükümleri kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı olmaması gerekmektedir.

6. Evliliğin imkânsız olmaması gerekmektedir.

EVLİLİK SÖZLEŞMESİ NASIL YAPILIR ?

Mal rejimi sözleşmesi, evlilik öncesi veya sonrası yapılabilir. Uygulamada nişanlıların da bu sözleşmeyi akdettikleri görülmektedir. Evlenmeden önce bu sözleşmeden yapılabilmesi içim evlendirme memuruna yapacakları yazılı bildirim vasıtasıyla yasada öngörülen mal rejimlerinden birini seçebilirler. Bununla birlikte eşler evlilikleri devam ettikçe noterde mal rejimi sözleşmesini akdedebilirler. Kural olarak mal rejimi sözleşmesi noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılmalıdır. Bu bağlamda mal rejimi sözleşmesi resmi şekil şartına tabidir. Mevcut sözleşmenin sonradan değiştirilmesi veya kaldırılması işlemleri de aynı şekil şartlarına tabi kılınmıştır. Sözleşme, herhangi bir noterde yapılabilir.

MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİNİN ŞARTA VE SÜREYE BAĞLANMASI

Evlilik sözleşmesi baskın görüş uyarınca şarta ve süreye bağlanabilir. Bu hususta tarafların anlaşmaları esastır. Taraflar belli bir durumun gerçekleşmesi halinde mal rejimi sözleşmesinin sona ereceğini kararlaştırabilecekleri gibi sözleşmeyi 10 yıl gibi herhangi bir süreye tabi kılabilirler.

EVLİLİK SÖZLEŞMESİNİN İPTALİ

Söz konusu sözleşme sona erinceye kadar devam eder. Mal rejimi sözleşmesi çeşitli sebeplerle sona erebilir. Öncelikle tarafların başka bir rejim seçmesiyle mevcut rejim sona erer. Bunun dışında olağanüstü rejim hallerinin mevcudiyeti halinde de sözleşme sona erecektir. Eşlerden birinin ölümü de söz konusu sözleşmeyi sona erdirmektedir.

Mahkemece verilen evliliğin iptali veya boşanma kararı dolayısıyla mal ayrılığına geçilmesi de hukuken mümkündür. Bu hallerde yetkili Aile mahkemesinden sözleşmenin tasfiyesi istenebilir.

• Ölüm
• Başka bir mal rejiminin noterde seçilmesi
• Boşanma
• Evliliğin iptali
• Olağanüstü mal rejimine yani mal ayrılığı rejimine geçiş

TASFİYE İÇİN GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Görevli mahkeme kural olarak Aile mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise sözleşme ölümle sona ermişse ölenin son yerleşim yeri, boşanma veya evliliğin iptali ile sona ermişse eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi, olağanüstü mal rejimine geçiş halinde ise eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.

Bu konuyla ilgili daha fazla bilgi ve hukuki danışmalık için bizimle iletişime geçebilirsiniz.