Türkiye’de Çalışma İzni
YABANCILARIN ÇALIŞMA İZNİ
Türk Anayasası 48.maddesinde güvence altına alınan çalışma hak ve özgürlüğü gereğince herkes dilediği alanda çalışma hürriyetine sahiptir. Ancak bu temel hak ve hürriyet yabancılar söz konusu olduğunda milletlerarası hukuka uygun olacak şekilde kanunla sınırlanabilmektedir.
Yabancılara çalışma izni verme yetkisi yeni düzenlemeyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına devredilmiştir. Yabancıların Çalışma İzinleri Daire Başkanlığı’nın görevleri genel olarak yabancılardan gelen başvuruların değerlendirilmesi, çalışma izni belgesi verilmesi, gerekli mercilerle bu hususlar hakkında görüşme yapmaktır.
ÇALIŞMA VİZESİ
Vize, kural olarak bir ülkeye girmek veya bir ülkeden çıkmak için yetkili makamlardan alınan izindir. Vizenin amaç bölümünde vizenin hangi nedenden ötürü alındığı belirtilir. Örneğin, eğitim, tedavi, ziyaret, çalışma, turizm gibi şerhler düşülür.
Çalışma vizesi ise yabancının ikamet ettiği ülkenin Türk Dış Temsilciliği makamına çalışma amacıyla başvurması ile başlayan bir sürece sahiptir. Bu süreçte Dışişleri Bakanı öncülüğünde ilgili kurumların eş zamanlı olarak bu hususla ilgili bilgilendirilip görüşlerinin alınmasıyla çalışma vizesinin verilmesine karar verilir. Yabancının Türkiye’deki ikametine ilişkin olarak Emniyet Genel Müdürlüğünce inceleme yapılmaktadır. Bu inceleme neticesinde elde edilen veriler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na iletilerek çalışma izni başvurusu olumlu/olumsuz şekilde sonuçlandırılmaktadır. Belirtmek gerekir ki online olarak yapılan bu görüşmelerin 15 gün içerisinde olumsuz bir geri dönüş yapılmaması çalışma vizesinin olumlu neticelendirildiğini ifade edecektir.
ÇALIŞMA VİZESİ ALMAKTAN MUAF TUTULAN YABANCILAR
Bazı yabancılar çalışma vizesi almaktan muaf kılınmıştır. Bunlar;
1.En az 6 ay süreli ikamet izni alıp bu süre zarfınca çalışma izni verilmiş yabancılar (öğrenim amacıyla gelenler hariç)
2.Çalışma izni süresi uzatılan yabancılar
ÇALIŞMA İZNİ
Yabancılar kural olarak Türkiye’de bağımlı ya da bağımsız olarak çalışmaya başlamadan önce izin almakla mükelleftir. Ülke menfaatinin gerekli kıldığı veya mücbir sebeplerden ötürü doğan kimi durumlarda ise çalışmaya başlamadan önce ilgili makama bilgi vermek koşuluyla çalışma süresi bir ayı geçmemek ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı onayı alınmak suretiyle çalışma izni işe başladıktan sonra da verilebilir. Çalışma izni başvuruları ise yurt dışında Türkiye temsilciliklerine, yurt içinde ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılmaktadır. Bakanlığa yapılacak başvuru için elektronik ortamda düzenlenen belgenin imzalanarak Bakanlığa arz edilmesi gerekmektedir.
Bakanlık tarafından verilecek çalışma izni çeşitleri değişiklik arz etmektedir. Bunlar;
1.Süreli çalışma izni
2.Süresiz çalışma izni
3.Bağımsız çalışma izni
4.İstisnai çalışma izni
SÜRELİ ÇALIŞMA İZNİ NEDİR?
Süreli çalışma izni bakanlık tarafından belli bir süre için yabancıya tanınmış çalışma iznini ifade etmektedir. Bu çalışma izni çeşidi kural olarak en çok 1 yıl süreyle verilmektedir. Bununla birlikte çalışma izninin sınırları da belirlenir. Bu iznin geçerlilik alanı Bakanlık tarafından daraltılabilir ya da genişletilebilir. İzin süresi dolan yabancı, aynı işyeri veya aynı işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma iznin süresi en fazla 2 yıl daha uzatabilir. Yani süreli çalışma izni kapsamında bir yabancı 3 yıl çalışabilir. Ancak 3 yılın sonunda ise aynı meslekte olmak koşuluyla dilediği bir işverenin yanında çalışmak üzere iznini 3 yıl daha uzatabilir.
Süreli çalışma izniyle gelen yabancının kendisiyle getirdiği eşi ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da 5 yıl ikamet etmiş olma şartıyla süreli çalışma izni verilebilir.
SÜRESİZ ÇALIŞMA İZNİ
Süre kısıtlaması olmaksızın verilen izindir. Ancak süresiz çalışma iznine hak kazanabilmek için bazı şartlar bulunmaktadır. En az 8 yıl kanuni olarak ve kesintisiz olarak ikamet etmek ve totalde 6 yıllık kanuni olarak çalışma koşullarını yerine getiren yabancı süresiz çalışma izninden yararlanabilir. Bu izin belli bir işletme, meslek, coğrafi alanla sınırlandırılmaksızın verilir.
BAĞIMSIZ ÇALIŞMA İZNİ
Bağımsız çalışma izni yabancılara Türkiye’de en az 5 yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları, çalışmalarının, ekonomik kalkınma açısından katma değer yaratması ve istihdam üzerinde olumlu etki yapacak olması koşuluyla verilebilir. Bağımsız çalışma izni müracaat belgesini alan yabancılar bu belgeyi verildiği tarihten itibaren 3 ay süreyle kullanabilir.
İSTİSNAİ ÇALIŞMA İZNİ
Bazı hallerde kanunda belirtilen sürelere bağlı kalınmadan çalışma izni tanınabilir. İstisnai çalışma izninden yararlanma halleri ;
1.Türk vatandaşı ile evli olan yabancılar
Türk vatandaşıyla evli olan yabancının çalışma izni başvurusu yapması durumunda ikametle ilgili süreler dikkate alınmaz. Söz konusu kişinin en az 3 yıl evlilik birliği içerisinde olması gerekmektedir. Söz konusu evlilik muvazaalı değiş gerçek olmalıdır, aksi takdirde verilen izin iptal edilebilir.
2.Yerleşmiş sayılan yabancılar ve çocukları
Türk vatandaşıyla 3 yıl evli kalıp daha sonra bu evliliği sona eren yabancıların buraya yerleşmesi durumunda yabancı eski eş ve Türk vatandaşı eşten olan çocukların izinleri istisnai olarak verilebilir.
3.Türk vatandaşlığını kaybedenler
Seçme hakkı doğrultusunda Türk vatandaşlığını kaybeden yabancılara istisnai olarak çalışma izni verilebilir.
- Mülteci ve sığınmacı statüsünde olan yabancılar
- Avrupa Birliği Üyesi ülke vatandaşları ile eş ve çocukları
- Bilimsel, kültürel ve sportif amaçlarla kısa süreli gelen yabancılar
- Kilit personel niteliğindeki yabancılar
ÇALIŞMA İZNİ BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?
Yukarıda belirtildiği üzere çalışma izni başvurusu yurtdışından veya içinden yapılışına göre değişiklik arz etmektedir. Ancak her nerede olursa olsun çalışma izni başvuruları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na elektronik ortamda yapılır. Daha sonra yetkili makamlarca bu izinler incelenerek uygun görüldüğü takdirde talep kabul edilir. Genellikle başvurular yurtdışından yapılmakla birlikte Türkiye’de bulunan yabancılar yurtiçinden yapabilir. Yurtdışında bulunan yabancılar bulundukları devletin Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine başvurabilirler. Başvuruların bu bağlamda sadece konsolosluklar nezdinde yapılması gerekmektedir. Söz konusu dış temsilcilik ise bu başvuruyu Bakanlığa iletecektir. Bakanlığın ilgili merciden görüş alma hakkı vardır. Başvuruyu uygun bulması halinde ise çalışma izni verecektir. Daha sonra yabancının çalışma vizesini alarak Türkiye’ye giriş yapmasının ardından ikamet tezkeresi için başvuruda bulunması gerekmektedir.
ÇALIŞMA İZNİ HARCI
Kanun koyucu yabancılara çalışma izni verilmesi ve uzatılması işlemlerini harca tabi kılmıştır. Harç miktarını belirleyen merci ise Dışişleri Bakanlığı’dır. Yurtdışından başvuru yapan yabancılar harcı başvuru yaptığı dış temsilciliğe yatırmalıdır.
ÇALIŞMA İZNİ TALEBİNİN REDDİ
4817 sayılı kanunda bazı hallerin varlığı halinde başvurunun reddine karar verileceği hüküm altına alınmıştır. Bu haller;
- İş piyasasındaki durumun, çalışma hayatındaki gelişmelerin ve istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür değişikliklerinin çalışma izni verilmesine uygun olmaması
- Yabancının çalışmak için başvurduğu iş için Türkiye’de 4 hafta içinde o işi yapacak aynı nitelikte başka kişinin bulunması
- Yabancının geçerli ikamet tezkeresinin olmaması
- Başvurusu reddedilen yabancının aynı işyeri, işletme ya da meslke için bir yıl geçmeden yeniden başvuruda bulunması
- Yabancının Türkiye’de çalışmasının milli güvenlik, kamu düzeni, genel ahlak ve sağlık için tehdit oluşturması
ÇALIŞMA İZNİ TALEBİNİN REDDİNE KARŞI İTİRAZ
Red kararı ilgili yabancıya veya varsa işverenine tebliğ edilir. Bu karara karşı ilgililer kararın tebliğ tarihinden itibaren 30 güz içinde karara itiraz edebilirler. Söz konusu itiraz Bakanlık tarafından reddedilirse ise yargı yolu açılır. İtirazın reddinin tebliğinden 30 günlük süre içinde ilgililer idare mahkemesinde dava açabilir.
Çalışma izni ile ilgili olarak daha fazla bilgi için ofisimizle iletişime geçebilirsiniz.
